THE ROLE OF WORK-FAMILY CONFLICT IN THE RELATIONSHIP BETWEEN EMOTIONAL LABOR AND BURNOUT LEVELS OF HEALTHCARE WORKERS

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 21, 22 - 56, 28.04.2023

Hatice Batmantaş Fatma Zeybek

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1234665

Öz

Today, in addition to the physical and mental efforts of the employees of the organizations that want to be successful in the competitive environment, the emotional labor of these employees is extremely important in the sectors where face-to-face communication is established. In the health sector, which is one of these sectors, the emotional labor of the employees plays an important role in the success of the companies. In addition to their emotional labor, health workers experience physical exhaustion due to the heavy workload in the organization they are part of, and mental and emotional exhaustion if they do not receive the reward for their efforts. However, these employees may not always be able to conduct their work and family lives in a balanced way, and this may cause various conflicts in their family or work lives. In this respect, the role of work-family conflict in the relationship between emotional labor and burnout levels of healthcare workers was evaluated in the study. In this context, an online questionnaire was applied to 161 healthcare workers who were determined by convenience sampling method in hospitals operating in Istanbul and Balıkesir. Multiple correlation analysis and hierarchical regression analysis were applied with the obtained data. As a result of the analyzes applied, it was determined that the effect of emotional labor on burnout levels was fully mediated by work-family conflict. However, the fact that the mediating role of work-family conflict in the relationship between emotional labor and burnout is not examined in the literature highlights the originality of this study.

Anahtar Kelimeler

Emotional Labor, Burnout Levels, Work-Family Conflict, Healthcare Workers

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ DUYGUSAL EMEK İLE TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİDE İŞ-AİLE ÇATIŞMASININ ROLÜ

Öz

Günümüzde rekabet ortamında başarılı olmak isteyen örgütlerin sahip oldukları çalışanların bedenen ve zihnen gösterdikleri çabalarının yanında yüz yüze iletişim kurulan sektörlerde, bu çalışanların duygusal emekleri son derece önem kazanmaktadır. Bu sektörlerden biri olan sağlık sektöründe, çalışanların duygusal emekleri firmaların başarılı olabilmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Sağlık çalışanlarının duygusal emeklerinin yanında bünyesinde bulundukları örgütteki yoğun iş yükünün olması fiziksel tükenmeleri, gösterdikleri emeğin karşılığını alamamaları durumunda zihinsel ve duygusal tükenmeleri söz konusudur. Bununla birlikte bu çalışanlar, iş ve aile hayatlarını her zaman dengeli bir şekilde yürütemeyebilirler ve bu durum aile ya da iş hayatlarında çeşitli çatışmaları meydana getirebilir. Bu açıdan araştırmada, sağlık çalışanlarının duygusal emek ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkide iş-aile çatışmasının rolü değerlendirilmiştir. Bu kapsamda, İstanbul ve Balıkesir’de faaliyet gösteren hastanelerde kolayda örnekleme yöntemiyle belirlenen 161 sağlık çalışanına online anket çalışması uygulanmıştır. Elde edilen veriler ile çoklu korelasyon analizi ve hiyerarşik regresyon analizi uygulanmıştır. Uygulanan analizlerin sonucunda duygusal emeğin tükenmişlik düzeyleri üzerindeki etkisinde iş-aile çatışmasının tam aracılık ettiği belirlenmiştir. Bununla birlikte literatürde duygusal emek ile tükenmişlik arasındaki ilişkide iş-aile çatışmasının aracılık rolünün irdelenmemesi, bu çalışmanın özgünlüğünü vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

DUYGUSAL EMEK, İŞ-AİLE ÇATIŞMASI, TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİ, SAĞLIK ÇALIŞANLARI, Emotional Labor, Burnout Levels, Work-Family Conflict, Healthcare Workers.

Kaynakça

• Angerer, J.M. (2003). Job bornout. Journal of Employment Counseling, 40(3), 98-107. https://doi.org/10.1002/j.2161-1920.2003.tb00860.x
• Ardıç, K. & Polatcı, S. (2009). Tükenmişlik sendromu ve madalyonun öbür yüzü: İşle bütünleşme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 0(32), 21-46.
• Ashforth, B.E. & Humphrey, R.H. (1993). Emotional labor in service roles: the influence of identity. Academy of Management Review,18(1), 88-115. https://psycnet.apa.org/doi/10.2307/258824
• Bacharach, S.B., Bamberger, P. & Conley, S. (1991). Work-home conflict among nurses and engineers: Mediating the impact of role stress on burnout and satisfaction at work. Journal Of Organizational Behavior, 12, 39-53. http://dx.doi.org/10.1002/job.4030120104
• Bartolomé, F. & Evans, P. A. L. (1979). Professional lives versus private lives-shifting patterns of managerial commmitment. Organizational Dynamics, 7(4), 3-29. https://doi.org/10.2307/258214
• Baysal, S. (2016). İş-aile çatışmasının pozitif psikolojik sermayeye etkisi: kadın akademisyenler üzerine bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Basım, N. & Beğenirbaş, M. (2012). Çalışma yaşamında duygusal emek: Bir ölçek uyarlaması. Yönetim ve Ekonomi,19(1), 77-90.
• Cooley, E. & Yovanoff, P. (1996). Supporting professionals-at-risk: evaluating interventions to reduce burnout and improve retention of special educators. Exceptional Children, 62(4), 336-355. https://doi.org/10.1177/001440299606200404
• Coşkun, K. (2018). Duygusal emeğin tükenmişlik üzerindeki etkisinin psikolojik sermaye bağlamında incelenmesi: Sağlık çalışanları üzerine bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Gümüşhane Üniversitesi. Cronbach, L.J. (1951). Alfa katsayısı ve testlerin iç yapısı. Psikometrik,1(16), 297-333.
• Çetinkaya, F. (2011). Örgütlerde stres kaynaklarının çalışanların iş-aile çatışması üzerindeki etkisi ve Afyon il merkezindeki bayan banka çalışanları üzerine bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Diefendorff, J.M., Croyle, M.H. & Gosserand, R.H. (2005). The dimensionality and antecedents of emotional labor strategies. Journal of Vocational Behavior, 66(2), 339-357.
• Efeoğlu, İ.E. (2006). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: İlaç sektöründe bir araştırma [doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Ellis, A.T., Lussier, S. & Yong, S.A. (2018). Burnout in intensive care. The Medical Journal of Australia, 208(2). https://doi.org/10.5694/mja17.00553
• Ertürk, E. (2021). İş-aile yaşam çatışması ile duygusal emek arasındaki ilişki: Hizmet sektöründe bir araştırma. European Journal of Managerial Research, 5(1), 49-63.
• Fırat, Z. M. (2018). Mesleki doyum, iş-aile çatışması ve aile-iş çatışmasının algılanan iş stresi üzerindeki etkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16 (32), 157-176
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn-out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1974.tb00706.x
• Greenhaus, J. H. & Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. Academy of Management Review, 10(1), 76-88. https://doi.org/10.2307/258214
• Gutek, B. A., Sabrina S. & Lilian, K. (1991) Rational versus gender role explanations for work-family conflict. Journal of Applied Psychology, 76(4), 560-568. https://doi.org/10.1037/0021-9010.76.4.560
• Güğerçin, U. (2019). Etkileyici emeğin etkileyici tükenme üzerindeki etkisi: Özbenlik Çelişki teorisi çerçevesinde bir analiz. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi,11(20), 177-192.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe-yöntem-analiz. Seçkin Yayıncılık. Hayes, A.F. (2009). Beyond Baron and Kenny: Statistical mediation analysis in the new millennium. Communication Monographs, 76(4), 408-420. https://doi.org/10.1080/03637750903310360
• Hochschild, A.R. (1983). The managed heart: Commercialization of human feeling. Berkeley, CA: University Of California Press.
• Humphrey, R. H., Pollack, J. M. & Hawver, T. (2008). Leading with emotional labor. Journal Of Managerial Psychology, 23(2), 151-168. https://doi.org/10.1108/02683940810850790
• İpar, M.S. (2021). Turizm sektöründe çalışan kadınların iş-aile çatışması ve tükenmişlik düzeylerinin, örgütsel bağlılıklarına olan etkisinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Journal of Tourism and Management, 2(1), 16-41. https://doi.org/10.29329/jtm.2021.419.2
• Jeung, D.Y., Kim, C. & Chang, S.J. (2018). Emotional labor and burnout: A review of the literature. Public, Environmental & Occupational Health Yonsei Medical Journal, 59(2), 187-193. https://doi.org/10.3349/ymj.2018.59.2.187
• Kahn, R. & Rosenthal, R. A. (1964). Organizational stress: Studies in role conflict and ambiguity. New York. Karapınar, P. B., İlsev, A. & Ergeneli, A. (2006). İş-aile ve aile-iş çatışmasına etki eden demografik değişkenler ve bu çatışmalar arasındaki ilişki. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24 (2), 85-108.
• Kılıç, T. & Ak, H. (2017). Kamu ve özel hastanede çalışan personellerin tükenmişlik seviyelerinin karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(1), 72-79.
• Kim, M-N., Yoo, Y-S., Cho, O-H. & Hwang, K-H. (2022). Emotional labor and burnout of public health nurses during the covıd-19 pandemic: Mediating effects of perceived health status and perceived organizational support. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(1), 1-12. https://doi.org/10.3390/ijerph19010549
• Kinnunen, U., Geurts, S. & Mauno, S. (2004). Work-to-family conflict and its relationship with satisfaction and well-being: A one-year longitudinal study on gender differences. Work & Stress, 18 (1), 1-22. https://doi.org/10.1080/02678370410001682005
• Koçak, O. & Gürsoy, G.M. (2018). Duygusal emek ve tükenmişlik ilişkisi. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 7 (17), 161-181. https://doi.org/10.31199/hakisderg.327622
• Küçükkoç, G. (2021). Çalışan kadınlarda iş-aile çatışması ve tükenmişlik üzerine bir araştırma [yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Kwon, C.Y., Lee, B., Kwon, O.J,, Kim, M.S., Sim, K.L. & Choi, Y.H. (2021).Emotional labor, burnout, medical error, and turnover intention among south korean nursing staff in a university hospital setting. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(19), 1-14. https://doi.org/10.3390/ijerph181910111
• Leineweber, C., Westerlund, H., Chungkham, H. S., Lindqvist, R., Runesdotter, S. & Tishelman, C. (2014). Nurses' practice environment and work-family conflict in relation to burn out: A multilevel modelling Approach. Plos One, 9(5). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0096991
• Maslach, C. A. (1998). Multidimensional Theory of Burnout. C.L. Cooper (Ed.), in Theories Of Organizational Stress (s.68-85). Oxford University Press Inc.
• Maslach, C. & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal Of Occupational Behavior, 2(2), 99-113. https://doi.org/10.1002/job.4030020205
• Maslach, C. & Zimbardo, P.G. (1982). Burnout-the cost of caring, New Jersey: Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs.
• Maslach, C., Schaufeli, W.B. & Leiter, M.P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52 (1), 397-422. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.397
• Maslach, C. (2003). Job burnout new directions in research and intervention. Current Directions in Psychological Science, 12(5), 189-192. https://doi.org/10.1111%2F1467-8721.01258
• Maslach, C. & Leiter, M. (2016). Burnout. G. Fink (Ed.), in Stress: Concepts, Cognition, Emotion, and Behavior Handbook of Stress Series (s. 351-357). London, UK: Academic Press. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-800951-2.00044-3
• Morris, J.A. & Feldman, D.C. (1996). The dimensions, antecedents and consequences of emotional labor, Academy Of Management Rewiev, 21(4), 986-1010.
• Netemeyer, R.G., Mc Murrian, R. & Boles, J.S. (1996). Development and validation of work- family conflict and family-work conflict scales. Journal of Applied Psychology, 81 (4), 400-410. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0021-9010.81.4.400
• Örmen, U. (1993). Tükenmişlik duygusu ve yöneticiler üzerinde bir uygulama [yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Rafaeli, A. & Sutton, R. I. (1987). Expression of emotion as part of the work role. Academy Of Management Review, 12(1), 23-37. https://doi.org/10.2307/257991
• Reichl, C., Leiter, M. P. & Spinath, F. M. (2014). Work-nonwork conflict and burnout: A meta-analysis. Human Relations, 67(8), 979-1005. https://psycnet.apa.org/doi/10.1177/0018726713509857
• Rocca, A. D. & Kostanski, M. (2001, 24-26 September). Burnout and job satisfaciton amongst victorian secondary school teachers: A comparative look at contract and permanent employment [Bildiri sunumu]. ATEA Conference, Melbourne.
• Schaufeli, W.B. & Greenglass, E.R. (2001). Introduction to special issue on burnout and health. Psychology and Health, 16(5), 501-510. https://doi.org/10.1080/08870440108405523
• Sürgen, S. (2014). Sınıf öğretmenlerinin denetim odağı eğilimleri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek Lisans Tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Boston: Pearson Education Inc. Tayfur, Ö. & Arslan, M. (2012). Algılanan iş yükünün tükenmişlik üzerine etkisi: iş-aile çatışmasının aracı rolü. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1), 147-172.
• Theodosius, C., Koulouglioti, C., Kersten, P. & Rosten, C. (2021). Collegial surface acting emotional labour, burnout and intention to leave in novice and pre-retirement nurses in the united kingdom: A cross sectional study. Nursing Open, 8(1), 463-472. https://doi.org/10.1002/nop2.649
• Tosunoğlu, H.(2021). İş-aile çatışmasının duygusal tükenmişlik üzerindeki etkisinde psikolojik sermaye ve işkolikliğin düzenleyici rolü: Bir alan çalışması [doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Wayne, J. H., Musisca, N. & Fleeson, W. (2004). Considering the role of personality in the work-family experience: Relationships of the big five to work-family conflict and facilitation. Journal of Vocational Behavior, 64 (1), 108-230. https://doi.org/10.1016/S0001-8791(03)00035-6
• Wu, C., Chen, Yen-Chun.& Meyer, M.R.U. (2020). A moderated mediation model of emotional labor and service performance: Examining the role of work-family ınterface and physically active leisure. Human Performance, 33(1), 34-51. https://doi.org/10.1080/08959285.2019.1695802
• Yaseen, F., Jamal, Y. & Ain, Q.U. (2020). Emotional labor and burnout in Pakistani female doctors: The role of work-family conflict as a mediator. İlköğretim Online- Elementary Education Online, 19 (3), 2910-2917.
• Yeh, T.F., Chang, Y.C.,Hsu, Y.H., Huang, L.L. & Yang, C.C. (2021). Causes of nursing staff burnout: Exploring the effects of emotional exhaustion, work-family conflict, and supervisor support, Japan Journal Of Nursing Science, 18(2), 1-12. https://doi.org/10.1111/jjns.1239212/12evetet al.
• Zaghini, F., Biagiol, V., Proietti, M., Badolamenti, S., Fiorini, J. & Sili, A. (2020). The role of occupational stress in the association between emotional labor and burnout in nurses: A cross-sectional study. Applied Nursing Research, 54. https://doi.org/10.1016/j.apnr.2020.151277
• Zhang, M. & Sun, W. (2018). Impact of work-family conflict on the nurses’ emotional labor. Chinese Journal Of Practical Nursing, 36, 1016-1019.
• Zhu, X., Tian, G., Yin, H. & He, W. (2021). Is familism a motivator or stressor? Relationships between confucian familism, emotional labor, work-family conflict, and emotional exhaustion among chinese teachers. Frontiers in Psychology, 12 (766047). https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.766047.