DUYGU DÜZENLEME BECERİLERİ VE EVLİLİK DOYUMU ARASINDAKİ İLİŞKİDE ÖZ ŞEFKAT DUYGUSUNUN ARACI ROLÜ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 22, 489 - 517, 30.08.2023

Şenay Kurnaz Sönmez , Nuray Tastan

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1286123

Öz

Bu çalışmada evli kişilerde duygu düzenlemenin evlilik doyumuna etkisinde, öz şefkatin aracı rolü araştırılmıştır. Yüksek düzeyde öz şefkate sahip olan evli kişiler, duygu düzenlemeyi daha etkin bir şekilde kullanarak evlilik doyumunu artırırlar varsayımı üzerine yürütülen bu araştırmada duygu düzenleme becerilerinin evlilik doyumuna etkisi ve bu etkide öz şefkatin aracı rolü incelenmek istenmiştir. Araştırma, Türkiye’de yaşayan 17-61 yaş aralığında evli ve en az lise mezunu 207 kadın, 193 erkek katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada kullanılan veriler Demografik Bilgi Formu, Evlilik Doyum Ölçeği (EDÖ), Bilişsel Duygu Düzenleme Ölçeği (BDDÖ) ve Öz Şefkat Ölçeği (ÖŞÖ) aracılığı ile toplanmıştır. Değişkenler arasında basit regresyon analizi yürütülmüştür. Analizden elde edilen bulgulara göre duygu düzenleme becerileri uyumlu stratejileri; evlilik doyumunu ve öz şefkati pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordarken uyumsuz stratejilerin ise; evlilik doyumunu ve öz şefkati negatif yönde anlamlı düzeyde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak duygu düzenleme becerilerinin her iki boyutu içinde öz şefkat denkleme eklendiğinde bağımlı değişkeni anlamlı düzeyde yordayan bağımsız değişkenin yordayıcı etkisi anlamlılığını yitirmiştir. Sonuç itibariyle öz şefkatin duygu düzenleme becerileri ve evlilik doyumu arasında tam aracı değişken olma özelliği taşıdığı bulgusuna ulaşılmıştır. Tüm bu bulgular ilgili literatür ışığında tartışıldıktan sonra araştırmacılara ve uygulayıcılara önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Evli Bireyler, Duygu Düzenleme, Evlilik Doyumu, Öz Şefkat

THE MEDİATİNG ROLE OF SELF-COMPASSİON İN THE RELATİONSHİP BETWEENEMOTİON REGULATİON SKİLLS AND MARİTAL SATİSFACTİON

Öz

In this study, the impact of emotion regulation on marital satisfaction in married individuals and the mediating role of self-compassion were investigated. It was assumed that married individuals with high levels of self-compassion would use emotion regulation more effectively to increase marital satisfaction. The study was conducted with 207 female and 193 male participants aged between 17-61 who were married and had at least a high school diploma, living in Turkey. The data collection tools used in the study were the Demographic Information Form, the Marital Satisfaction Scale (MSS), the Cognitive Emotion Regulation Scale (CERS), and the Self-Compassion Scale (SCS). Simple regression analysis was applied between variables. According to the analysis results, adaptive emotion regulation strategies positively and significantly predicted marital satisfaction and self-compassion, while maladaptive strategies negatively and significantly predicted marital satisfaction and self- compassion. As a result, when self-compassion was added to the equation for both dimensions of emotion regulation, the predictive effect of the independent variable that predicted the dependent variable at a significant level was lost. Therefore, it was found that self-compassion had the characteristic of a full mediator between emotion regulation skills and marital satisfaction. After discussing all these findings in the light of relevant literature, suggestions were made for researchers and practitioners.

Anahtar Kelimeler

Married Individuals, Marital Satisfaction, Self Compassion, Emotion Regulation

Kaynakça

• Acar, H. (1998). Ankara’da Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü’ne bağlı sosyal hizmet kuruluşlarında çalışan üniversite mezunu evli personelin evlilik doyumları [yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Aktaş, A. (2017). Türkiye örnekleminde narsistik özellik, öz-şefkat ve duygu düzenleme güçlüğü arasındaki ilişkinin İncelenmesi [yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Aldao, A. ve Nolen-Hoeksema, S. (2012). When are adaptive strategies most predictive of psychopathology? Journal of Abnormal Psychology, 121(1), 276-281. https://doi.org/10.1037/a0023598
• Akın, A. (2009). Self-compassion and submissive behavior. Education and Science, 34(152), 138–147.
• Amani, R., ve Khosroshahi, A. S. (2020). The structural model of marital quality based on secure attachment style through the mediating role of self-compassion, resilience, and perspective-taking. The American Journal of Family Therapy, 49(1), 16-36. https://doi.org/10.1080/01926187.2020.1813653
• Andiç, S. (2013). Ergenlik döneminde zihni meşgul eden konularla ilişkili değişkenler: bağlanma tarzları, öz‐şefkat ve psikolojik belirtiler [yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Balzarotti, S., Biassoni, F., Villani, D., Prunas, A. ve Velotti, P. (2016). Bilişsel duygu düzenlemesindeki bireysel farklılıklar: Öznel ve psikolojik iyi oluş için çıkarımlar. Mutluluk Çalışmaları Dergisi: Öznel iyi oluş üzerine disiplinlerarası bir forum, 17(1), 125–143. https://doi.org/10.1007/s10902-014-9587-3
• Baron, R. M., ve Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology 51, 1173–1182. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-3514.51.6.1173
• Bloch, L., Haase, C. M., ve Levenson, R. W. (2014). Emotion regulation predicts marital satisfaction: More than a wives’ tale. Emotion, 14, 130–144. https://doi.org/10.1037/a0034272
• Condon, P. ve Feldman Barrett, L. (2013). Conceptualizing and experiencing compassion. Emotion, 13(5), 817-821. https://doi.org/10.1037/a0033747
• Çelik, M. ve Yazgan İnanç, B. (2009). Evlilik doyum ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 247-269. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/4382/60137
• Çoban, Y.(2021). Öz-Şefkat ile ilişki doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 128-139 ISSN:2791-7320. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maunef/issue/68414/1067543
• Deci, E. L., ve Ryan, R. M. (2000). The ‘‘what’’ and ‘‘why’’ of goal pursuits: human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11, 227–268. https://psycnet.apa.org/doi/10.1207/S15327965PLI1104_01
• Deniz, M. E. Şahin, K. ve Sümer, S. A. (2008). The validity and reliability of theTurkish version of the self-compassion scale, Socıal Behavıor And Personalıty. 36(9), 1151–1160. http://dx.doi.org/10.2224/sbp.2008.36.9.1151
• Deniz, M. E., ve Sümer, A. S. (2010). Farklı özanlayış düzeylerine sahip üniversite öğrencilerinde depresyon, anksiyete ve stresin değerlendirilmesi. Education and Science, 35(158). http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/350
• English, T., John, O.P., ve Gross, J.J. (2013). Emotion regulation in close relationships. In J.A. Simpson ve L. Campbell (Ed.), The Oxford handbook of close relationship içinde (s. 500- 513). Oxford University Press.
• Erdoğan, S. ve Uslu, M. (2018). Evli bireylerin evlilik doyumu ve merhamet düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim Bilimleri Çalışmaları (s. 125-134), Konya: Çizgi Kitabevi.
• Fahimdanesh, F., Noferesti, A., ve Tavakol, K. (2020). Self-compassion and forgiveness: Major predictors of marital satisfaction in young couples. The American Journal of Family Therapy, 48(3), 221-234. https://doi.org/10.1080/01926187.2019.1708832
• Feldman, G., Hayes, A., Kumar, S., Greeson, J., ve Laurenceau, J. P. (2007). Mindfulness and emotion regulation: The development and initial validation of the Cognitive and Affective Mindfulness Scale-Revised (CAMS-R). Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 29(3), 177-190. http://dx.doi.org/10.1007/s10862-006-9035-8
• Finlay-Jones, A. L., Rees, C. S., ve Kane, R. T. (2015). Self-compassion, emotion regulation and stress among australian psychologists: Testing an emotion regulation model of self-compassion using structural equation modeling. Plos One, 10(7), E0133481. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0133481
• Garnefski, N., ve Kraaij, V. (2006). Relationships between cognitive emotion regulation strategies and depressive symptoms: a comparative study of five specific samples. Personality and Individual differences, 40(8), 1659-1669. https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/j.paid.2005.12.009
• Garnefski, N., Kraaij, V. ve Spinhoven, Ph. (2001). Negative life events, cognitive emotion regulation and depression. Personality and Individual Differences, 30, 1311–1327. https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/S0191-8869(00)00113-6
• Garnefski, N., Kraaij, V. ve Spinhoven, P. (2002). CERQ: Manual for the use of the cognitive emotion regulation questionnaire, DATEC. Leiden University, The Netherlands.
• Goodman, C., (1999). Intimacy and autonomy in long-term marriage. Journal of Gerontological Social Work, 32, s.83-97. https://doi.org/10.1300/J083v32n01_06
• Gottman, J.M. ve Notarius C.I. 2000. Decade review: Observing marital interaction. Journal of Marriage and the Family, 62, s.927–47. https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2000.00927.x
• Gökmen, A. (2001). Evli eşlerin birbirlerine yönelik kontrolcülük ve bağımlılık algılarının evlilik doyumu üzerindeki etkisi [yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Gross, J. J. (1998). The emerging field of emotion regulation: An Integrative review. Review of General Psychology, 2(3), 271-299. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/1089-2680.2.3.271
• Gross, J. J. ve John, O. P. (2003). Individual differences in two emotion regulation process: Implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85(2), 348-362. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-3514.85.2.348
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B.J., Anderson, R. E. ve Tatham, R. L.(2013). Multivariate data analysis. Pearson Education Limited.
• Halat, M. I. ve Hovardaoğlu, S. (2010). The relations between the attachment styles,causality and responsibility attributions and loneliness of the married couples in the context of the investment model. Social and Behavioral Sciences, 5,2332–2337. http://dx.doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.07.459
• Inwood, E. ve Ferrari, M. (2018). Mechanisms of change in the relationship between selfcompassion, emotion regulation, and mental health: A systematic review. Applied psychology: health and well-being, 10(2), 215-235. https://doi.org/10.1111/aphw.12127
• İmamoğlu, O. (1994). Değişim sürecinde aile; evililik ilişkileri bireysel gelişim ve demokratik değerler. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• James, W. (1884). What is an emotion?. Mind, 9, 34, 188-205. https://doi.org/10.1093/mind/os-IX.34.188
• Kansız, M. ve Arkar, H. (2011). Mizaç ve karakter özelliklerinin evlilik doyumu üzerindeki etkisi. Anatolian Journal of Psychiatry(12), 24-29.
• Karataş, Z. (2019). Romantik ilişki doyumu ile duygu düzenleme güçlüğü ve kişiler arası tarz arasındaki ilişkinin incelenmesi [yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Kirby, J. S. (2007). Treating emotion dysregulation in a couple’s context: a pilot study of a couple’s skills group intervention. Journal of Marital and Family Therapy, 3(3),375-391. https://psycnet.apa.org/doi/10.1111/j.1752-0606.2007.00037.x
• Korkmaz, B. (2018). Öz‐duyarlılık: Psikolojik belirtiler ile ilişkisi ve psikoterapide kullanımı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10 (1), 40‐58. https://doi.org/10.18863/pgy.336489
• Kozalı, E. (2017). Depresyonda yaşam kalitesi: Yetişkin bağlanma stilleri, duygulanım düzenleme stratejileri ve öz duyarlığın rolü [yüksek lisans tezi]. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi.
• Leary, M. R., Tate, E. B., Adams, C. E., Allen, A. B., ve Hancock, J. (2007). Self-compassion and reactions to unpleasant self-relevant events: the implications of treating oneself kindly. Journal of Personality and Social Psychology, 92(5), 887 904. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-3514.92.5.887
• Mikulincer, M.,ve Shaver, P. R. (2003). The attachment behavioral system in adulthood: activation, psychodynamics, and interpersonal processes. In M. P. Zanna (Ed.), Advances in experimental social psychology içinde (s. 53–152). New York, NY: Academic Press.
• Miller, P. J. E., Caughlin, J. P., ve Huston, T. L. (2003). Trait expressiveness and 101marital satisfaction: The role of idealization processes. Journal of Marriage and the Family, 65, 978-995. http://dx.doi.org/10.1111/j.1741-3737.2003.00978.x
• Neff, K. D. (2003a). Self-Compassion: an alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and Identity, 2, 85-101. https://doi.org/10.1080/15298860309032
• Neff, K. D. (2003b). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and Identity, 2, 223–250. https://psycnet.apa.org/doi/10.1080/15298860309027
• Neff, K. D. (2009). Self-compassion. In M. R. Leary ve R. H. Hoyle (Ed.), Handbook of individual differences in social behavior (s. 561–573). New York, NY: Guilford Press.
• Neff, K.D. (2021).Öz şefkat: Kendine nazik olmanın kanıtlanmış gücü. ( E. Güldemler, Çev.). İstanbul: Diyejen Yayıncılık. (2011).
• Ochsner, K. N. ve Gross, J. J. (2005). The cognitive control of emotion. Trends in Cognitive Science, 9(5), 242-249. https://doi.org/10.1016/j.tics.2005.03.010
• Onat, O., ve Otrar, M. (2010). Bilişsel duygu düzenleme ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 31, 123-143. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruaebd/issue/354/1917
• Özyeşil, Z. (2011). Üniversite öğrencilerinin öz-anlayış düzeylerinin bilinçli farkındalık, kişilik özellikleri ve bazı değişkenler açısından incelenmesi [doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Purnamaningsih, E. H. (2017). Personality and emotion regulation strategies. International Journal of Psychological Research, 10(1), 53-60. https://psycnet.apa.org/doi/10.21500/20112084.2040
• Roizblatt, A., Kaslow, F., Rivera, S., Fuchs, T., Conejero, C., ve Zacharias, A. (1999). Longlasting marriages in Chile. Contemporary Family Therapy, 21(1), 113-129. https://psycnet.apa.org/doi/10.1023/A:1021918822405
• Savaş, E. (2021). Pandemi sürecinde yetişkinlerin öz şefkat ve duygu düzenleme becerilerinin belirsizliğe tahammülsüzlük düzeyleri ve psikolojik semptomları ile ilişkisinin incelenmesi [yüksek lisans tezi]. İstanbul Kent Üniversitesi.
• Sokolski, D., ve Hendrick, S. (1999). Fostering marital satisfaction.Family Therapy,26, 39-49.
• Spanier, G. B. (1976). Measuring dyadic adjustment: A new scale for assessing the quality of marriage and similar dyads. Journal of Marriage and the Family Therapy, 38, 15-28. http://dx.doi.org/10.2307/350547
• Şenkal, İ. ve Işıklı, S. (2015). Çocukluk çağı travmalarının ve bağlanma biçiminin depresyon belirtileri ile ilişkisi: Aleksitiminin aracı rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 26(4), 261-267.
• Şentürk, E. (2018). Evlilikte özyetkinlik, ebeveyn öz yetkinliği, bilişsel duygu düzenleme ve evlilik doyumu arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Tandler, N., Krüger, M., ve Petersen, L. E. (2021). Better battles by a self-compassionate partner? The mediating role of personal conflict resolution styles in the association between self-compassion and satisfaction in romantic relationships. Journal of Individual Differences, 42(2), 91-98. https://psycnet.apa.org/doi/10.1027/1614-0001/a000333
• Thompson, R. (1994). Emotion regulation: A theme insearch of definition. In N. Fox (Ed.), Monographs of the Society for Research in Child Development, içinde(s.25-52) 59(2-3). https://doi.org/10.1111/j.1540-5834.1994.tb01276.x
• Topses, G. (2012). Davranışçı ve varoluşçu - hümanistik psikolojik danışma kuramlarının ayırtedici ve örtüşen nitelikleri. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 1(3).
• Tuna, E. ve Bozo, Ö. (2012). The cognitive emotion regulation questionnaire: factor structure and psychometric properties of the Turkish version. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 34(4), 564-570. http://doi.org/10.1007/s10862-012-9303-8
• Ünal, G. (2021). Üniversite öğrencilerinde çocukluk çağı travmaları ve öz şefkat düzeyinin, duygu düzenleme güçlüğü ile ilişkisinin incelenmesi [yüksek lisans tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Üncü, S. (2007). Duygusal zeka ve evlilik doyumu ilişkisi [yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Vatan, S. (2019a). Duygu düzenlemenin şah damarı: öz-şefkat. Pivolka, 9(31), 2-4.
• Vatan, S. (2019b). Duygu düzenleme becerilerinin değerlendirilmesi ve geliştirilmesi için duygu düzenleme eğitiminin uygulanması. Proje No: Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Koordinatörlüğü SHD 13888.
• Werner, K.,ve Gross, J. J. (2010). Emotion regulation and psychopathology. A. M. Kring ve D. M. Sloan (Ed.), Emotion regulation and psychopatolog içinde, (s.13-37). New York: Guilford Press.
• Westphal, M. ve Bonanno, G. A. (2004). Emotion self-regulation. M. Beauregard (Ed.), Consciousness, Emotion Self-Regulation, and the Brain içinde (s.1-34). Philedelphia PA: Benjamins.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.