EXAMINATION OF ENGINEERS IN WORKING LIFE ACCORDING TO MOBBING AND GENDER PERCEPTION SCALES

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 24, 476 - 499, 27.04.2024

Elif Betül Yalçı , Gamze Yıldız Erduran

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1400665

Öz

The concept of gender refers to the meaning socially attributed to biologically determined sexes. The realization of the impact of the concept of gender on working life has led to an increase in interest in studies evaluating working life in the context of gender. Studies on the extent of the relationship between the concept of mobbing and the concept of gender are among the studies that attract attention in the literature. The concept of mobbing refers to systematic pressure and harassment in the work environment. In the study, gender perception and mobbing victimisation status of individuals were examined. The data obtained from the participants, who work as engineers, were analyzed using the open source Jamovi (version 2.4.7) program. The results of the research showed that gender perception is not an effective variable on the exposure to mobbing. In the study, it was concluded that the variables of gender, marital status, and the place of residence for the longest period of time during upbringing were not effective on the status of being a victim of mobbing, while they were effective on gender perception. When the differences related to gender perception were examined, it was concluded that the gender variable was more effective on the perceptions of male employees, married employees, and employees who do not live in metropolitan areas towards social life. In the study, while the variable of having children was not found to be effective on gender perception, it was concluded that it was effective on the status of being a victim of mobbing and that individuals who have children are exposed to mobbing more. As a result of the analyses conducted on the participants who were exposed to mobbing, it was seen that 4.9% of female employees were subjected to mobbing by women, 13.4% by men and 28.2% by both genders; while 7.5% of male employees were subjected to mobbing by women, 22.4% by men and 10.4% by both genders.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Gender, Chi-square, Mann Whitney U Test, ANOVA Test

ÇALIŞMA HAYATINDAKİ MÜHENDİSLERİN MOBBİNG VE TOPLUMSAL CİNSİYET ALGISI ÖLÇEKLERİNE GÖRE İNCELENMESİ

Öz

Toplumsal cinsiyet kavramı; biyolojik olarak belirlenmiş cinsiyetlere toplumsal olarak yüklenen anlamı ifade etmektedir. Toplumsal cinsiyet kavramının çalışma hayatı üzerindeki etkisinin fark edilmesi, çalışma hayatını toplumsal cinsiyet bağlamında değerlendiren araştırmalara yönelik ilginin artış göstermesini sağlamıştır. Mobbing kavramı ile toplumsal cinsiyet kavramı arasındaki ilişkinin boyutuna yönelik araştırmalar alanyazında ilgi gören çalışmalar arasında yer almaktadır. Mobbing kavramı, çalışma ortamında sistematik olarak uygulanan baskı ve tacizi ifade etmektedir. Araştırmada, bireylerin toplumsal cinsiyet algısı ve mobbing mağduru olma durumları incelenmiştir. Mühendis olarak çalışma hayatında yer alan katılımcılardan elde edilen veriler, açık kaynak kodlu Jamovi (2.4.7 versiyon) programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarında toplumsal cinsiyet algısının mobbinge maruz kalma durumu üzerinde etkili bir değişken olmadığı görülmüştür. Araştırmada; cinsiyet, medeni durum, yetişme çağında en uzun süre bulunulan yerleşim yeri değişkenlerinin mobbing mağduru olma durumu üzerinde etkili olmadığı görülürken toplumsal cinsiyet algısı üzerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Toplumsal cinsiyet algısına ilişkin farklılıklar incelendiğinde, cinsiyet değişkeninin; erkek çalışanların, evli çalışanların, büyükşehirde yaşamayan çalışanların toplumsal hayata yönelik algıları üzerinde daha fazla etkili olduğu ile ilgili sonuçlar elde edilmiştir. Araştırmada, çocuk sahibi olma değişkeninin toplumsal cinsiyet algısı üzerinde etkili olmadığı görülürken mobbing mağduru olma durumu üzerinde etkili olduğu, çocuk sahibi olan bireylerin daha fazla mobbinge maruz kaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Mobbinge maruz kalan katılımcılar üzerinde gerçekleştirilen analizler sonucunda; kadın çalışanların %4,9 oranında kadın, %13,4 oranında erkek, %28,2 oranında her iki cinsiyet tarafından; erkek çalışanların ise %7,5 oranında kadın, %22,4 oranında erkek, %10,4 oranında her iki cinsiyet tarafından mobbinge maruz bırakıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Toplumsal Cinsiyet, Ki-kare, Mann Whitney U Testi, ANOVA Testi

Kaynakça

• Akca, N. Çakmak, A. & Şahin, H. (2022). Cam tavan sendromu ve mobbing: Kadın sağlık çalışanları üzerine bir araştırma. Akademik Hassasiyetler, 9(20), 89-106.
• Alhas, F. (2020). Cam uçurum mu? Mobbing mi? Bilinmeyene yolculuk. Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi/Electronic Journal of Social Sciences, 4(6), 26-45. https://doi.org/10.29228/sbe.41631
• Akkaş, İ. (2020). Toplumsal cinsiyet algısı üzerine bir değerlendirme: Erzincan örneği. Dünya Multidisipliner Araştırmalar Dergisi, (1), 55-72.
• Aksu, G. Eser, M.T. & Güzeller, C.O. (2017). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile yapısal eşitlik modeli uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Aktuna, G. Erdost, T. & Özvarış, Ş. B. (2023). Üniversitede akademik kariyer yapma ile toplumsal cinsiyet arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 32(1), 1-14. https://doi.org/10.17942/sted.1065223
• Altınova, H. H. & Duyan, V. (2013). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 9-22.
• Aşır, S. K. & Akın G. (2014). Mobbing in primary schools in the context of gender perspective / İlköğretim okullarındaki yıldırmaya (mobbing) toplumsal cinsiyet bağlamında bir bakış. Journal of Human Sciences, 11(1), 584-602.
• Aşkın, E. Ö. Ö. & Aşkın, U. (2018). Çalışma yaşamında kadına yönelik mobbing: Bankacılık sektöründe bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 9(24), 255-282.
• Barling, J. Dekker, I. Loughlin, C. Kelloway, E. Fullagar, C. & Johnson, D. (1996). Prediction and replication of the organizational and personal consequences of workplace sexual harassment. Journal of Managerial Psychology, 11(5), 4-26. https://doi.org/10.1108/02683949610124771
• Björkqvist, K., Österman, K. & Lagerspetz, K. (1994). Sex differences in covert aggression among adults. Aggressive Behavior, 20, 27-33. https://doi.org/10.1002/1098-2337(1994)20:1<27::AID AB2480200105>3.0.CO;2-Q
• Butler, J. (1986). Sex and gender in Simone de Beauvoir's second sex. Yale French Studies, (72), 35-49. https://doi.org/10.2307/2930225
• Cemaloğlu, N. & Ertürk, A. (2007). Öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemlerinin cinsiyet yönünden incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 345-365.
• Collinson, M. & Collinson, D. (1996) It’s only dick: The sexual harassment of women managers in ınsurance sales. Work, Employment and Society, 10(1) 29-56. https://doi.org/10.1177/0950017096101002
• Connell, R. (2009). Gender (Vol. 14). Cambridge: Polity Press.
• Çögenli, M. Z. & Asunakutlu, T. (2014). Akademisyenlere yönelik mobbing ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 92-105. https://doi.org/10.12780/UUSBD302
• Dündar, G. & Aslı, A. C. A. R. (2008). İşyerinde psikolojik yıldırmaya (mobbing) maruz kalma sıklığı ile demografik özellikler arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 111-120.
• Einarsen, S., & Skogstad, A. (1996). Bullying at work: Epidemological findings in public and private organizations. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 185-201. https://doi.org/10.1080/13594329608414854
• Ertürk, A. (2005). Öğretmen ve okul yöneticilerinin okul ortamında maruz kaldıkları yıldırma eylemleri (Ankara ili ilköğretim okulları örneği). [yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gorsuch, R. L. (1974). Factor analysis. Philadelphia: W. B. Saunders Co.
• Gökçe, A. T. (2006). İşyerinde yıldırma: Özel ve resmi ilköğretim okulu öğretmen ve yöneticileri üzerine yapılan bir araştırma [yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Güven, A. Kaplan, Ç. & Acungil, Y. (2018). Türkiye’de özel ve kamu üniversitelerinde çalışan akademisyenlerin mobbing algısı. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 10(18), 43-58. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.428601
• Hatcher, L. (1994). A step-by-step approach to using the sas system for factor analysis and structural equation modeling. Cary, NC: SAS Institute, Inc.
• Hoel, H., Cooper, C. L., Kemshall, H. & Pritchard, J. (2000). Working with victims of workplace bullying. In Good Practice in Working with Victims of Violence. London: Jessica Kingsley Publishers.
• Hutchinson, J. & Eveline, J. (2010). Workplace bullying policy in the australian public sector: Why has gender been ıgnored? Australian Journal of Public Administration, 69(1), 47-60. https://doi.org/10.1111/j.1467-8500.2010.00669.x
• Kaya, K. (2021). Mobbing: Şanlıurfa kadın sağlık çalışanları üzerine ampirik bir çalışma. Econharran, 5(7), 101-117.
• Kayaoğlu, A. (2013). Toplumsal Cinsiyet. Ünlü, S. (Ed.). Sosyal Psikoloji-II, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Kılıç, D. & Öztürk, S. (2014). Türkiye’de kadınların işgücüne katılımı önündeki engeller ve çözüm yolları: Bir ampirik uygulama. Amme İdaresi Dergisi, 47(1), 107-130.
• Lakens, D. (2022). Sample size justification. Collabra: Psychology, 8(1).
• Leymann, H. (1990). Mobbing and psychological terror at workplaces. Violence and victims, 5(2), 119-126.
• Leymann, H. (1996). The content and development of mobbing at work. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 165-184.
• McGinley, A. C. (2007). Creating masculine identities: Harassment and bullying “because of sex”. University of Colorado Law Review, Working Paper, 7(1), 1-54.
• Notelaers, G., Vermunt, J. K., Baillien, E., Einarsen, S. & De Witte, H. (2011). Exploring risk groups workplace bullying with categorical data. Industrial Health, 49(1), 73-88. https://doi.org/10.2486/indhealth.MS1155
• Özen, S. (2016). Toplumsal cinsiyet perspektifinden işyerinde psikolojik şiddet. Karatahta İş Yazıları Dergisi, 4, 123-142.
• Özmete, E. & Laleoğlu, A. (2013). İnsani hizmet örgütlerinde sosyal çalışmacıların karşılaştıkları mobbing davranışları ile iş tatmini ve sağlık sorunları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 23-44.
• Salin, D. (2003a). The significance of gender in the prevalence, forms and perceptions of worklace bullying. Nordiske Organisasjonsstudier, 5(3), 30-50.
• Salin, D. (2003b). Ways of explaining workplace bullying: A review of enabling, motivating and precipitating structures and processes in the work environment. Human Relations, 56(10), 1-30. https://doi.org/10.1177/0018726703561000
• Simpson, R. & Cohen, C. (2004). Dangerous work: The gendered nature of bullying in the context of higher education. Gender, Work & Organization, 11(2), 163-186. https://doi.org/10.1111/j.1468-0432.2004.00227.x
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Tekin, Ö. A. (2017). Turizm sektöründe toplumsal cinsiyet algısı: beş yıldızlı otel çalışanları üzerine bir araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(12), 669-684.
• Tınaz, P. 2006. Mobbing: İşyerinde psikolojik taciz. Çalışma ve Toplum, 3, 11-22.
• Topkaya Sevinç, E. (2011). Mobbing with a gender perspective: How women perceive, experience and are affected from it? [yüksek lisans tezi]. Middle East Technical University.
• Türeli, N. Ş. & Dolmacı, N. (2013). İş yaşamında kadın çalışana yönelik ayrımcı bakış açısı ve mobbing üzerine ampirik bir çalışma. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 83-104.
• Uyumaz, G. & Sırgacı, G. (2020). Doğrulayıcı faktör analizi için gerekli örneklem büyüklüğü kaç kişidir?: Bayes yaklaşımı ve maksimum olabilirlik kestirimi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(32). https://doi.org/10.26466/opus.826895
• Vartia, M. (1996). The sources of bullying-psychological work environment and organizational climate. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 203-214. https://doi.org/10.1080/13594329608414855
• Zapf, D., Einarsen, S. Hoel, H. & Vartia, M. (2003). Empirical findings on bullying in workplace. Bullying and emotional abuse in the workplace: International perspectives in research and practice, 103125. London: Taylor&Francıs.