“GEÇİP GİDEN ZAMANLARI BİR YERLERDE BULSAM”: SOSYALİZMİN İHYASININ PEŞİNDE ERNST BLOCH VE DR. HİKMET KIVILCIMLI

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 26, 58 - 74, 30.12.2024

Barış Aydın

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1542406

Öz

Bu çalışma, sosyalist ideolojinin din, kültür ve gelenek gibi toplumsal olgulara yönelik mesafeli ve küçümseyici tutumunu ele alarak, Ernst Bloch ve Hikmet Kıvılcımlı’nın bu konulardaki özgün perspektiflerini karşılaştırmaktadır. Geleneksel sosyalist düşünce, bu mefhumları genellikle önemsiz görmüş ve sınıfsal mücadelenin önünde engel olarak değerlendirmiştir. Ancak Bloch ve Kıvılcımlı, devrimci eylem ve umut kavramları üzerinden din ve geleneklerin toplumsal dönüşümdeki rolünü yeniden değerlendirmişlerdir. Bloch, Hristiyanlık üzerinden umut ve ütopya kavramlarını geliştirirken, Kıvılcımlı da İslam’ı sosyalist bir perspektifle yorumlama gayretinde olmuştur. Her iki düşünür de sosyalist ideolojinin dar kalıplarını aşarak, din, kültür ve gelenek gibi unsurları devrimci bir perspektifle yorumlama çabası içine girmişlerdir. Bu çalışma, onların düşüncelerindeki benzerlikler ve farkları ele alarak, sosyalist düşüncenin daha kapsayıcı ve yenilikçi bir yorumunu ortaya koyma çabasındadır. Özellikle Türkiye gibi ülkelerde sağ siyasetin din, kültür ve gelenek gibi kavramları sahiplenmesi bağlamında, Bloch ve Kıvılcımlı’nın yaklaşımları sosyalist düşüncenin esnekliği ve kapsayıcılığına işaret etmektedir ve bu düşünürler esasen sosyalist düşüncenin yaratıcı ve yenilikçi potansiyeline dikkat çekme gayretindedir.

Anahtar Kelimeler

Umut İlkesi, Din, Kültür ve Geleneğin Sosyalist Temellükü, İnsani Devrimci Kolektif Eylem, Tarih Tezi

“I WISH I COULD FIND THE PASSING TIMES SOMEWHERE” IN SEARCH OF THE REVIVAL OF SOCIALISM: ERNST BLOCH AND DR. HIKMET KIVILCIMLI

Öz

This study compares the unique perspectives of Ernst Bloch and Hikmet Kıvılcımlı on the distant and dismissive attitude of socialist ideology towards social phenomena such as religion, culture, and tradition. Traditional socialist thought has often deemed these concepts insignificant and viewed them as obstacles to class struggle. However, Bloch and Kıvılcımlı have re-evaluated the role of religion and traditions in social transformation through the concepts of revolutionary action and hope. Bloch developed the concepts of hope and utopia through Christianity, while Kıvılcımlı endeavoured to interpret Islam from a socialist perspective. Both thinkers strived to transcend the narrow confines of socialist ideology by interpreting elements such as religion, culture, and tradition from a revolutionary perspective. This study aims to present a more inclusive and innovative interpretation of socialist thought by examining the similarities and differences in their ideas. In the context of right-wing politics in countries like Türkiye, which embrace concepts such as religion, culture, and tradition, the approaches of Bloch and Kıvılcımlı indicate the flexibility and inclusiveness of socialist thought. Essentially, these thinkers strived to highlight the creative and innovative potential of socialist thought.

Anahtar Kelimeler

The Principle of Hope, Socialist Expropriation of Religion Culture and Tradition, Revolutionary Collective Action of Human, History Thesis

Kaynakça

• Aydın, U. U. (2015). Umudun maddesi, maddenin umudu Ernst Bloch yüzyılı arşınlarken. U. U. Aydın (Ed.), Ernst Bloch’la söyleşiler içinde (s. 7-31). Habitus Yayınları.
• Aydınoğlu, E. (2008b). Türkiye solu (1960-1980). İstanbul: Versus Kitap.
• Benjamin, W. (2001). Son bakışta aşk (Çev. N Gürbilek vd.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Bloch, E. (2013). Hıristiyanlıktaki ateizm. (Çev. V. Atayman). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bloch, E. (2007). Umut ilkesi cilt 1. (Çev. T. Bora). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bora, T. (2017). Cereyanlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bora, T. (2013). Ernst Bloch’ta sosyalizm, metafizik, din ve ateizm: ‘başka anlamda bir sofu’. K. Özdoğan ve D. A. Akkoç (Der.), Sol ilahiyat içinde (s. 171-192). Birikim Yayınları.
• Bora, T. (2007). Peygamberâne ve ‘geveze’? Ernst Bloch ve eleştirel teori: akrabalıklar ve mesafeler. Toplum ve Bilim, (110), 132-152.
• Bora, T. ve Çam, A. (2015). Umut ilkesi üzerine söyleşi. Duvar, (18), 22-25.
• Bora, T. ve Elgür, E. V. (2019). Ernst Bloch üzerine cedelleşme. Kampfplatz, (12), 115-134
• Çilingir, L. (2004). Bloch, Ernst. A. Cevizci (Ed.), Felsefe ansiklopedisi cilt 2 içinde (s. 722-728). Etik Yayınları.
• Eagleton, T. (2016). İyimser olmayan umut (Çev. E. Ayhan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Engels, F. (1967). Ailenin, özel mülkiyetin ve devletin kökeni (Çev. K. Somer). Ankara: Sol Yayınları.
• Erdoğan, N. (2019). Osmanlı tarihinin maddesi’nin ruhu. G. Atılgan (Ed.), Mühürler içinde (s. 61-107). Yordam Kitap.
• Haldun, İbn. (2018). Mukaddime. S. Uludağ (Çev. ve Hzl.). İstanbul: Dergah Yayınları.
• Kıvılcımlı, H. (2014a). Tarih devrim sosyalizm. İstanbul: Sosyal İnsan Yayınları.
• Kıvılcımlı, H. (2014b). Allah-peygamber-kitap. İstanbul: Sosyal İnsan Yayınları.
• Kıvılcımlı, H. (1979). Legaliteyi istismar. İstanbul: Yol Yayınları.
• Küçük, Y. (1994). Çağdaş Yol dergisi ile söyleşi. M. Yılmazer vd. (Der.), Dr. Hikmet Kıvılcımlı ve devrimci hareketin genel otokritiği içinde (s. 170-182). Alaz Yayıncılık.
• Kürkçü, E. (1994). Çağdaş Yol dergisi ile söyleşi. M. Yılmazer vd. (Der.), Dr. Hikmet Kıvılcımlı ve devrimci hareketin genel otokritiği içinde (s. 144-169). Alaz Yayıncılık.
• Mollaer, F. (2018). Yerliciliğin retoriği. Ankara: Phoenix Yayınevi. Morgan, L. H. (1986). Eski toplum cilt 1 (Çev. Ü. Oskay). İstanbul: Payel Yayınevi.
• Negt, O. (1975). Ernst Bloch, the German philosopher of the October Revolution. (Çev. J. Zipes). New German Critique, (4), 3-16.
• Neuman, W. L. (2014). Toplumsal araştırma yöntemleri 2. Cilt (Çev. S. Özge). Ankara: Yayın Odası.
• Peguy, C. (2019). The mystery of the charity of Joan of Arc (Çev. J. Green). Rhode Island: Cluny Media.
• Rankin, S. (2011). Bloch, Ernst. M. K. Booker (Ed.), The Encyclopedia of literary and cultural theory volume III içinde (s. 924-928). Blackwell Publishing.
• Uslu, A. (2017). Siyasal düşünceler tarihine giriş. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.