TÜRKİYE’DE DOĞURGANLIK KAYGISININ ÇALIŞAN KADINLARIN İŞE BAĞLILIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 26, 486 - 515, 30.12.2024

Zeynep Özmen Bol

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1568745

Öz

Bu çalışma, Türkiye'deki kadın çalışanlar arasında doğurganlık kaygısının işe bağlılık üzerindeki etkilerini incelemektedir. Kaynakların Korunması (COR) Teorisi ve İş/Aile Sınırı Teorisi'ne dayanan araştırma, doğurganlık kaygısının duygusal tükenmeyi nasıl etkilediğini ve bu tükenmenin işe bağlılığı olumsuz yönde nasıl etkilediğini araştırmaktadır. Ayrıca, aile esnekliği yeteneği ve aile esnekliği istekliliğinin bu ilişki üzerindeki düzenleyici rollerini de ele almaktadır. Yapısal eşitlik modeli (SEM) kullanılarak yapılan araştırmada, 536 evli kadın çalışandan toplanan veriler analiz edilmiştir. Çalışmanın bulguları, duygusal tükenmenin doğurganlık kaygısı ile işe bağlılık arasındaki ilişkiyi anlamlı şekilde aracıladığını doğrulamaktadır. Ayrıca, yüksek aile esnekliği, duygusal tükenmenin işe bağlılık üzerindeki olumsuz etkilerini hafifletmektedir. Bulgular, işverenlerin, esnek çalışma düzenlemeleri ve çocuk bakım hizmetleri gibi işyeri destek sistemleri aracılığıyla doğurganlık kaygısını ele alması gerektiğini, aynı zamanda kadın çalışanlar üzerindeki baskıları hafifletmek için aile desteğini teşvik etmeleri gerektiğini önermektedir. Çalışma, örgütsel politikalar için çıkarımları tartışarak Türkiye’deki işe bağlılığı etkileyen kültürel ve sosyal dinamikler üzerine daha fazla araştırma yapılması gerektiğini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Doğurganlık Kaygısı, İşe Bağlılık, Duygusal Tükenmişlik, Aile Esnekliği, Yapısal Eşitlik Modeli (SEM)

THE EFFECTS OF CHILDBEARING ANXIETY ON WORKING WOMEN'S JOB INVOLVEMENT IN TÜRKİYE

Öz

This study explores how anxiety related to childbearing affects job involvement among female employees in Türkiye. Using theoretical frameworks that focus on resource management and balancing work and family life, the research investigates how childbearing anxiety leads to emotional exhaustion, which subsequently reduces job involvement. The study also looks at how flexible family dynamics, specifically the ability and willingness to adapt, can influence this relationship. Data from 536 married working women were analyzed through structural equation modeling (SEM). The findings reveal that emotional exhaustion plays a crucial role in mediating the relationship between childbearing anxiety and job involvement. Furthermore, when families are more adaptable and supportive, the negative impact of emotional exhaustion on job involvement decreases. The study suggests that employers should consider addressing childbearing anxiety by implementing workplace support measures, such as flexible work schedules and childcare services, while promoting family support to help reduce the pressure on female employees. The paper concludes by discussing potential organizational policy changes and emphasizes the need for further research on the cultural and social factors that shape job involvement in Türkiye.

Anahtar Kelimeler

Emotional Exhaustion, Family Flexibility, Structural Equation Modeling (SEM), Childbearing Anxiety, Job Involvement

Kaynakça

• Abbasoğlu Özgören, A., & Türkyılmaz, A. S. (2023). Changing fertility preferences in Türkiye: Analyses by parity. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 23(59), 321-355. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1247658
• Abbasoğlu Özgören, Z., Yayla Enfiyeci, Z., & Türkyılmaz, A. S. (2022). Türkiye'de doğurganlık tercihleri: İdealler, niyetler ve doğurganlık farklarındaki eğilimler. In Üreme sağlığı konularında tematik analizler 1993-2018. HÜNEE ve UNFPA Türkiye Ofisi. Ankara: Emsal Matbaası.
• Akbolat, M., Kahraman, G., & Öztürk, T. (2016). Sağlık çalışanlarının iş yaşamında karşılaştıkları iş-aile çatışması örgütsel bağlılıklarını etkiler mi? Sakarya ili örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(2), 153-169.
• Akyol, A., & Arslan, M. (2020). The motherhood experiences of women employees: An interpretive field study in Turkey. Ege Academic Review, 20(4), 265-281. https://doi.org/10.21121/eab.671453
• Aşkun, V. (2023). Türkiye’de sürdürülebilir kariyer: Kaynakların korunması perspektifi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 14(2), 533-554. https://doi.org/10.54688/ayd.1267791
• Babakus, E., Yavas, U., & Karatepe, O. M. (2008). The effects of job demands, job resources and intrinsic motivation on emotional exhaustion and turnover intentions: A study in the Turkish hotel industry. International Journal of Hospitality & Tourism Administration, 9, 384–404.
• Bayramoğlu, G. (2018). İş/Aile Sınırı Teorisi Bağlamında Kadın Akademisyenlerin İş/Yaşam Dengesinin Sağlanmasına Yönelik Bir Araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1722-1744. https://doi.org/10.17755/esosder.433355
• Benligiray, S., & Yetgin, D. (2021). Ekonomik kaygının duygusal mesleki bağlılık üzerindeki etkileri: Duygusal tükenmişliğin aracılık rolü. Business & Management Studies: An International Journal, 9(3), 869-889. https://doi.org/10.15295/bmij.v9i3.1838
• Campbell, D. T., & Fiske, D. W. (1959). Convergent and discriminant validation by the multitrait-multimethod matrix. Psychological Bulletin, 56(2), 81-105.
• Clark, S. C. (2000). Work/family border theory: A new theory of work/family balance. Human Relations, 53(6), 747–770. https://doi.org/10.1177/0018726700536001
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). New York: Routledge/Taylor and Francis Group.
• Çağatay, P., Saraç, M., İlyas, İ. E., & Türkyılmaz, A. S. (2015). Fertility preferences in Turkey. In Hacettepe University Institute of Population Studies, Turkish Republic Ministry of Development, and Turkish Scientific and Technological Research Council (Ed.), 2013 Turkey Demographic and Health Survey further analysis. Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Çağrı San, B., & Tok, T. N. (2017). The relationship between teachers’ job involvement and organizational commitment. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute, 26, 355–370. https://doi.org/10.5505/pausbed.2017.37232
• Donald, F., & Linington, J. (2008). Work/family border theory and gender role orientation in male managers. South African Journal of Psychology, 38(4), 659–671. https://doi.org/10.1177/008124630803800406
• Ergün, E., & Yüksel, A. (2019). İş-yaşam çatışmasının çalışanın davranışsal sonuçlarına etkisi ve iş stresinin aracılık rolü. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 11(1), 67-90.
• Eryurt, M. A. (2018). Fertility transition and fertility preferences in Turkey. In S. Gietel-Basten, J. Casterline, & M. K. Choe (Ed.), Family demography in Asia. Edward Elgar Publishing. https://doi.org/10.4337/9781785363559.00029
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable and measurement error. Journal of Marketing Research, 34(2), 161–188. https://doi.org/10.2307/3151312
• Gemicioğlu, S., Şahin, H., & Er, E. (2019). Türkiye’de doğurganlık analizi: Gelecekteki doğurganlık tercihlerinin önemi. Sosyoekonomi, 27(41), 223-234. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2019.03.11
• Girişken, A., & Çalımlıoğlu Doğan, E. (2020). Türkiye’de çalışan anneleri örgütsel bağlılık perspektifinden bakarak anlamak. Business & Management Studies: An International Journal, 8(4), 1015-1032. https://doi.org/10.15295/bmij.v8i4.1584
• Greenhaus, J. H., & Powell, G. N. (2006). When work and family are allies: A theory of work-family enrichment. Academy of Management Review, 31(1), 72–92. https://doi.org/10.5465/AMR.2006.19379625
• Güğerçin, U. (2019). Duygusal emeğin duygusal tükenme üzerindeki etkisi: Özbenlik çelişki teorisi çerçevesinde bir analiz. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11(20), 177-192.
• Hair, J., Hult, G. T. M., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2014). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). SAGE Publications.
• Hobfoll, S. E. (1989). Conservation of resources: A new attempt at conceptualizing stress. American Psychologist, 44(3), 513-524.
• Hobfoll, S. E. (2001). The influence of culture, community, and the nested-self in the stress process: Advancing conservation of resources theory. Applied Psychology: An International Review, 50(3), 337-421.
• Karaçam, Z., & Ançel, G. (2009). Depression, anxiety and influencing factors in pregnancy: A study in a Turkish population. Midwifery, 25(4), 344-356. https://doi.org/10.1016/j.midw.2007.03.006
• Karataş, E., & Özdemir, M. (2022). Examining the relationship between meaningful work and job engagement. Journal of Theoretical Educational Science, 15(3), 676-698. https://doi.org/10.30831/akukeg.1053090
• Kaya, B., & Karatepe, O. M. (2020). Attitudinal and behavioral outcomes of work-life balance among hotel employees: The mediating role of psychological contract breach. Journal of Hospitality and Tourism Management, 42, 199–209. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2020.01.003
• Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling (4th ed.). New York: Guilford Press.
• KONDA & Borusan Holding. (2024, 3 Ocak). Toplumsal cinsiyet eşitliği algı değişim raporu [Report]. KONDA Araştırma ve Danışmanlık. 10 Ekim 2024 tarihinde https://konda.com.tr/rapor/183/toplumsal-cinsiyet-esitligi-algi-degisim-raporu adresinden edinilmiştir.
• Kossek, E. E., & Lautsch, B. A. (2012). Work–family boundary management styles in organizations: A cross-level model. Organizational Psychology Review, 2(2), 152-171. https://doi.org/10.1177/2041386611436264
• Küçükkaya, B., Özdemir, B., & Kahyaoğlu Süt, H. (2022). Hemşirelik öğrencilerinde sosyal medya kullanımı ile akademik başarı ve akademik öz-yeterlik arasındaki ilişki. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 9(1), 31-41. https://doi.org/10.52880/sagakaderg.945297
• Malaeb Z.A., Summers, J.K., Pugesek, B. H. (2000). Using Structural Equation Modeling to Investigate Relationships Among Ecological Variables, Environmental and Ecological Statistics, 7(1), 93-111.
• Matthews, R. A., Barnes-Farrell, J. L., & Bulger, C. A. (2010). Advancing measurement of work and family domain boundary characteristics. Journal of Vocational Behavior, 77(3), 447–460. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2010.05.008
• Özdemir, İ. (2023). Work/family border theory or work-life spillover theory: A meta-analytical approach to turnover intention. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22(88), 1392-1407. https://doi.org/10.17755/esosder.1205895
• Pearson, K. (1896). Mathematical contributions to the theory of evolution. III. Regression, heredity, and panmixia. Philosophical Transactions of the Royal Society of London (Ed.). Series A, Containing Papers of a Mathematical or Physical Character, 187, 253-318.
• Salali, G. D., Uysal, M. S., & Bevan, A. (2021). Adaptive function and correlates of anxiety during a pandemic. Evolution, Medicine, and Public Health, 9(1), 393–405. https://doi.org/10.1093/emph/eoab037
• Schaufeli, W., & Salanova, M. (2006). The measurement of job involvement with a short questionnaire: A cross-national study. Educational and Psychological Measurement, 66(4), 701–716. https://doi.org/10.1177/0013164405282471
• Suhr, D. D. (2006). Exploratory or confirmatory factor analysis? Cary: SAS Institute, 1-1.
• Şengül, S., & Kıral, G. (2010). Türkiye’de kadının işgücü pazarına katılım ve doğurganlık kararları. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 89-105.
• Taber, K.S. (2018). The Use of Cronbach’s Alpha When Developing and Reporting Research Instruments in Science Education. Res Sci Educ, 48, 1273–1296 https://doi.org/10.1007/s11165-016-9602-2
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2024, 3 Ocak). Doğum İstatistikleri 2023. 10 Ekim 2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dogum-Istatistikleri-2023-53708 adresinden edinilmiştir.
• Wharton, A. S. (1993). The affective consequences of service work: Managing emotions on the job. Work and Occupations, 20(2), 205–232. https://doi.org/10.1177/0730888493020002004
• Yürür, Ş. (2011). Öğrenilmiş güçlüllük, kıdem ve medeni durumun duygusal tükenmedeki rolü: Kaynakların korunması teorisi kapsamında bir analiz. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 107-126.