YENİ ANNELİK EĞİLİMLERİ VE ÇALIŞMA YAŞAMINDAKİ KADINLARIN ANNELİK PRATİKLERİ

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 28, 682 - 713, 31.08.2025

Cansu Dursun Çirci

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1554375

Öz

İlk evlilik ve çocuk sahibi olma yaşının artması ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) verileri ışığında ilk anne olma yaşındaki artış yeni bir eğilim olarak geç annelik hakkında çalışmalara zemin hazırlamaktadır. Bu noktada çalışmanın amacı yeni annelik eğilimleri bağlamında geç yaşta anne olan kadınların annelik pratiklerinin fenomenolojik yöntem vasıtasıyla açığa çıkarılmasıdır. Bu kapsamda 35 yaş ve üstünde olup, ilk defa anne olan 20 çalışan kadınla yarı yapılandırılmış demografik bilgi formları aracılığıyla alan araştırması yapılmıştır. Araştırma sahası sınırlandırılma gerekçesiyle) Antalya ili olarak belirlenmiştir. Çalışma yaşamında yer alan kadınlara hamilelikten itibaren çalışma yaşantısının nasıl olduğu, gündelik yaşam pratikleri, çocuk bakımı, toplumsal cinsiyet rollerinin değişimi gibi konularda belirleyici sorular sorulmuştur. Bu kapsamda elde edilen veriler analiz edilerek; “nasıl” sorusu çerçevesinde geç yaşta anne olan kadınların annelik pratiklerinin bir betimlemesi ortaya konulmuştur. Bulgular; geç yaşta anne olan çalışan kadınların, eğitim süresinin uzadığını, toplumsal cinsiyet rollerinin yeniden şekillendiğini ve değişen annelik pratiklerine uyumlanma çabası gözlendiğini açığa çıkartmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aile , Annelik , Geç Annelik , Fenomenolojik Yöntem

NEW MOTHERHOOD TRENDS AND WORKING WOMEN'S MOTHERHOOD PRACTICES

Öz

The family has been at the center of certain changes in every period. Under the influence of changes, women and men have different attitudes and behaviors toward marriage and having children. As a result of the changing position of women in society, active participation in working life and transformation in social relations are observed. The increase in the age of first marriage and childbearing and the increase in the age of first motherhood in the light of data from the Turkish Statistical Institute (TÜİK) and the Turkish Demographic and Health Survey (TNSA) pave the way for studies on late motherhood as a new trend. This study aims to reveal the motherhood practices of women who become mothers at a late age in the context of new motherhood trends through the phenomenological method. In this context, field research was conducted with 20 working women aged 35 and over who became mothers for the first time. The data were collected using semi-structured demographic information forms. The research area was the province of Antalya (for limitation reasons). Women in the working life were asked determinant questions on issues such as how their working life has been since pregnancy, daily life practices, childcare, and changes in gender roles. By analyzing the data, a description of the motherhood practices of women who become mothers at a late age was revealed within the framework of the question “how”. The findings revealed that working women who became mothers at a late age had a longer education period, reshaped gender roles, and made efforts to adapt to changing motherhood practices.

Anahtar Kelimeler

Family , Motherhood , Late Motherhood , Phenomenological Method

Kaynakça

• Acar-Savran, G. (2012), Kadının görünmeyen emeği. İstanbul: Yordam Kitap,
• Arendell, T. (2000). Conceiving and investigating motherhood: The decade's scholarship. Journal of Marriage and the Family, 62(4), 1192-1207.
• Baştürk Akca, E. (2015). Medyada annelik temsilleri ve anne savaşları: haftanın annesi yarışma programının analizi. Woman 2000, 16(2), 91-112.
• Beets, G., Schippers, J., & te Velde, E. R. (2011). The future of motherhood ın western societies: late fertility and ıts consequences. New York, NY: Springer.
• Benzies, K., Tough, S., Tofflemire, K., Frick, C., Faber, A. & Newburn-Cook, C. (2006). Factors influencing women's decisions about timing of motherhood. The Association Of Women’s Health, Obstetric And Neonatal Nurses, JOGNN, 35(5), 625-633. https://doi.org/10.1111/j.1552-6909.2006.00079.x
• Bueskens, P. (2018). Modern motherhood and women’s dual ıdentities: rewriting the sexual contract. London: Routledge.
• Castro, R. (2005). Late-entry-ınto-motherhood women are responsible for fertility recuperation, J. Biosoc. Sci, 47, 275–279. https://doi.org/10.1017/S0021932014000121
• Chodorow, N. (1978). The reproduction of mothering psychoanalysis and the sociology of gender. London England :University of California Press.
• Chodorow, N. (2021). Anneliğin yeniden üretimi psikanaliz ve toplumsal cinsiyet sosyolojisi. (Çev: D. Tanal Tatar). Phoneix Yayınları.
• Coulter M. (2010). Institution of motherhood, A. O’Reilly (Ed.), Encyclopedia of motherhood içinde (s.543-597). Thousand Oaks, Calif: Sage.
• Creswell, J.W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni, (Çev. M. Bütün & S. B. Demir). Siyasal Kitabevi.
• Donath, O.& Trebbe-Plath, M. (2022). Annelikten pişman olmak (Çev. B. Yalçın ), İletişim Yayınları.
• Hays, S. (1996). The cultural contradictions of motherhood, Yale University Press.
• Molina-Garcı ´a L, Hidalgo-Ruiz M, CoceraRuı ´z EM, Conde-Puertas E, Delgado-Rodrı ´guez M, Martı ´nez-Galiano JM. (2019). The delay of motherhood: reasons, determinants, time used to achieve pregnancy, and maternal anxiety level. PLoS ONE14 (12). https://doi.org/ 10.1371/journal.pone.0227063.
• Gittins, D. (2011). Aile sorgulanıyor (Çev. T. Erdem), İstanbul: Pencere Yayınları.
• Goldin, C. (2024). Kariyer ve aile: Kadınların eşitliğe doğru yüzyıllık yolculuğu (Çev. A. Cebenoyan), Doğan Kitap
• Gustafsson, S. (2001). Optimal age at motherhood theoretical and empirical considerations on postponement of maternity in europe, Journal of Economics Springer-Verlag. 225-247.
• Koç, İ. (2014). Türkiye’de aile yapısının değişimi: 1968-2011, Türkiye’de aile yapısı tespitler ve öneriler (içinde) (s. 24-55), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü, İstanbul.
• Kılıç, E. (2019). Evcimenlik Kültünden Çalışan Anneye: Annelik İdeolojileri Üzerine Bir Değerlendirme, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 17-36. https://doi.org/10.17494/ogusbd.595096
• Lupton, D. (2000). ‘A love/hate relationship’: The ideals and experiences of first-time mothers. Journal of Sociology, 36(1), 50-63.
• Lupton D., Pedersen S. & Thomas G. M. (2016). Parenting and digital media: from the early web to contemporary digital society, Sociology Compass, 10/8 (2016) 730-743. https://doi.org/10.1111/soc4.12398
• Maher J. M, Saugeres, L. (2007). To be or not to be a mother? women negotiating cultural representations of mothering, J Sociol (Melb), 43:5-21. https://doi.org/10.1177/1440783307073931
• Maier, C. (2007). Çocuk Yapmamak İçin 40 Neden (Çev. Z.Canan Özatalay ), Esen Kitap.
• Miller, T. (2010). Annelik duygusu mitler ve deneyimler (Çev. G. Tuncer), İletişim Yayınları.
• Moustakas, C. (1994). Phenomenological research methods, Thousands Oaks, CA: Sage
• O’reilly, A. (2004). Mothering against motherhood and the possibility of empowered maternity for mothers and their children, A. O’Reilly (Ed.) From Motherhood to Mothering içinde (s.159-175). State University of New York Press.
• Rich, A. (1995). Of woman born: Motherhood as experience and institution, Norton&Company, New York London.
• Rothman B. K. (1994). Mothers and fathers: ideology in a patriarchal society. Glenn E. N., Chang G., Forcey L. R. (Edt.). Mothering ideology, experience, and agency içinde (s. 1-33). London, Newyork: Routledge.
• Sarıtaş, S.; Bozkurt, A. (2020). A qualitative research on motherhood experiences. International Journal of Humanities and Research, 5(4), 40-47.
• Smart, C. (1996). Decostructing motherhood, good enough mothering?). E.B. Silva (Ed.), Feminist Perspectives on Lone Motherhood içinde (s. 37-58). London: Routledge Company.
• Wulf, C. (2009). Tarihsel kültürel antropoloji (Çev. Ö. Dünya Sarısoy), Dipnot Yayınları, Ankara.
• Thurer S. L. (1994). Myths of motherhood, Boston: Houghton Mifflin.
• Timurturkan, M. (2019). Annelik, söylem ve iktidar: eleştirel bir tartışma. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (Ek Sayı), 64-78. https://doi.org/10.35237/sufesosbil.630546
• Trevino, M. B. (2010). History of motherhood: 2000 b.c.e. to 1000 c.e., In A. O'reilly (Ed.). Encyclopedia of motherhood içinde (s.488-492), California: Sage Publications.
• TÜİK (2021,18 Mayıs). Türkiye istatistik kurumu, doğum istatistikleri. 10 Ocak 2025 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Birth-Statistics-2020 37229#:~:text=T%C3%9C%C4%B0K%20Kurumsal&text=Canl%C4%B1%20do%C4%9Fan%20bebek%20say%C4%B1s%C4%B1%202020,%2C7'si%20k%C4%B1z%20oldu adresinden edinilmiştir. .
• TNSA (2018). Türkiye nüfus ve sağlık araştırması. 10 Ocak 2025tarihinde http://www.sck.gov.tr/wpncontent/uploads/2020/08/TNSA2018_ana_Rapor.pdf, adresinden edinilmiştir
• Ylänne, V. (2016). Too old to parent? Discursive representations of late parenting ın the British press. Discourse & Communication, 10(2), 176–197.
• Zeybekoğlu Akbaş, Ö. ve Dursun, C. (2022). Toplumsal değişme sürecinde annelik serüveni: Genç annelikten geç anneliğe geçiş, Akademik Hassasiyetler, 9(20), 107-128.