SOVIET REACTION TO THE TURKISH-AMERICAN ALLIANCE IN THE 1950S DIPLOMATIC PRESSURES AND THREATS

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 28, 215 - 231, 31.08.2025

Serhat Butur

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1609380

Öz

This study examines Turkey’s accession process to NATO in the 1950s and the diplomatic pressures and threats exerted by the Soviet Union during this process. The bipolar world order that emerged after World War II paved the way for Turkey to abandon its policy of neutrality and establish closer relations with the Western Bloc. It is argued that Turkey’s NATO membership was not only a security measure against Soviet threats, but also a part of its economic development, democratization and modernization goals. The study evaluates the effects of Turkey’s accession to NATO on the international balances during the Cold War and reveals the factors that shaped Turkey’s integration into the Western Bloc.

Anahtar Kelimeler

Turkey , NATO , Soviet Union , Cold War , Truman Doctrine , Marshall Plan , Korean War , Straits Issue , Diplomatic Pressures , Security Policy.

Etik Beyan

It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited.

1950’LERDE TÜRK-AMERİKAN İTTİFAKI KARŞISINDA SOVYET TEPKİSİ DİPLOMATİK BASKILAR VE TEHDİTLER*

Öz

Bu çalışma, Türkiye’nin 1950’li yıllarda NATO’ya katılım sürecini ve bu süreçte Sovyetler Birliği’nin gösterdiği diplomatik baskılar ile tehditleri ele almaktadır. II. Dünya Savaşı’nın ardından ortaya çıkan iki kutuplu dünya düzeni, Türkiye’nin tarafsızlık politikasını terk etmesine ve Batı Bloku ile daha yakın ilişkiler kurmasına zemin hazırlamıştır. Türkiye’nin NATO üyeliğinin yalnızca Sovyet tehditlerine karşı alınmış bir güvenlik tedbiri olmadığı, aynı zamanda ekonomik kalkınma, demokratikleşme ve modernleşme hedeflerinin bir parçası olduğu savunulmaktadır. Çalışma, Türkiye’nin NATO’ya katılımının Soğuk Savaş dönemi uluslararası dengeler üzerindeki etkilerini değerlendirmekte ve Türkiye’nin Batı Bloku’na entegrasyonunu şekillendiren faktörleri ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye , NATO , Sovyetler Birliği , Soğuk Savaş , Truman Doktrini , Marshall Planı , Kore Savaşı , Boğazlar Sorunu , Diplomatik Baskılar , Güvenlik Politikası.

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Kaynakça

• Akkaya, B. (2012). Türkiye’nin NATO üyeliği ve Kore Savaşı. Akademik Bakış Dergisi, (28).
• Armaoğlu, F. H. (1991). Belgelerle Türk-Amerikan münasebetleri: Açıklamalı. Ankara Türkiye Tarih Kurumu Yayınevi.
• Asal, U. Y., & Terzi, F. (2020). Rus dış politikasında değişimin felsefi temelleri: Nato genişlemesine yönelik Baltıklar’da bir imparatorluk tepkisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 619-633.
• Erkmen, A. (2020). Türkiye’nin NATO üyeliği ve üyeliğin TBMM’de kabulü. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 1024-1049.
• Hürriyet. (1950). Kore'ye silahlı kuvvetler gönderiyoruz. 25 Aralık 2024 tarihinde https://www.nadirkitap.com/ adresinden erişilmiştir.
• Pasifik, A., Analiz, M., & Zenginoğlu, S. (2011, Kasım 13). Kore Savaşı ve Türkiye. 20 Aralık 2024 tarihinde http://politikakademi.org/2011/11/kore-savasi-ve-turkiye adresinden erişilmiştir.
• Sarinay, Y. (2018, Ekim 19). Türkiye’nin NATO’ya girişi. 19 Aralık 2024 tarihinde https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=354664&/Türkiyenin-Natoya-Girişi-/-Yrd.-Doç.-Dr.-Yusuf-Sarınay adresinden erişilmiştir.
• Schmid, D. (2018, Ekim 18). La Turquie, alliée de toujours des États-Unis et nouveau challenger. Diploweb. 15 Aralık 2024 tarihinde https://www.diploweb.com/LaTurquie-alliee-de-toujours-des.html adresinden erişilmiştir.
• Ulgul, M. (2010). The Soviet influence on Turkish foreign policy (1945‒1960) [Yüksek lisans tezi]. Florida State University.
• Ülman, A. (1968). Türk dış politikasına yön veren etkenler (1923-1968) I. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 23(03), 1-24. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001056
• Абрегова, А. А. (2010). Американо-турецкие отношения (1945-1952 гг.). Вестник Адыгейского государственного университета. Серия: Регионоведение: философия, история, социология, юриспруденция, политология, культурология, (4), 97-102.
• Беспалов, С. В. (2007). 2007. 01. 018. Гасанлы Дж. П. Ссср-турция: полигон «Холодной войны».− Баку: Адилоглы, 2005.− 554 с. Социальные и гуманитарные науки. Отечественная и зарубежная литература. Сер. 5, История: Информационно-аналитический журнал, (1), 97-100.
• Вафина, М. Р. (2019). Причины вступления Турецкой Республики в НАТО. Clio moderna: проблемы всемирной истории нового и новейшего времени.—Екатеринбург, 2019, 79-81.
• Гасанлы, Д. П. (2005). СССР-Турция: полигон холодной войны. Адилоглы.
• Гасанлы, Д. П. (2008). СССР-Турция: от нейтралитета к холодной войне (1939-1953). Центр Пропаганды.
• Джумхур, К., & Фадеев, А. В. (2016). Вступление Турции в НАТО в контексте советско-турецких отношений. Вестник Московского городского педагогического университета. Серия: Исторические науки, 4(24), 98-108.
• Кайгусуз, Д., & Рыжов, И. В. (2017). Доктрина Трумэна, план Маршалла и их влияние на советско-турецкие отношения. СибСкрипт, 1(69), 37-42.
• Мошкин, С. В. (2009). «Рука Москвы» в истории вступления Турции в НАТО. Политическая экспертиза: ПОЛИТЭКС, 5(4), 243-251.
• Мустафа-заде, Р. С. (2006). Две Республики. Азербайджано-российские отношения в 1918-1922 г. МИК.
• Советский Союз на международных конференциях периода Великой Отечественной войны, 1941–1945 гг.: Сборник документов: В 6 т. (1984). М.: Политиздат.
• Черчилль, У. (n.d.). Фултонская речь Черчилля. Холодная война. 22 Eylül 2009 tarihinde http://www.coldwar.ru/churchill/fulton.php adresinden erişilmiştir.