Modern Dönemde Cumhuriyetçi “Özgürlük” Anlayışı

Yıl 2013, Cilt: 8 Sayı: 1, 125 - 163, 23.07.2014

Fikret Çelik

Öz

Cumhuriyet ve cumhuriyetçi düşünce kavramları, Roma döneminden itibaren siyasal bir rejimi ve zaman zaman da ideolojik bir anlayışı ifade eder nitelikte kullanılmıştır. Fransız Devrimi’nden sonra modern dönemde tekrar popüler olan düşünce, XIX. ve XX. yüzyılda ulus-devlet oluşumlarında halk egemenliği nosyonunu en önemli argümanı olarak kullanarak, siyasal düşünceler içerisinde önemli bir yer edinmiştir. Ancak, ulus-devlet çağının büyük bir bölümünde, siyasal rejim olmaktan öte siyaset felsefesi içerisinde (Rousseau’nun görüşleri hariç) yer bulamayan cumhuriyetçi düşünce, XX. yüzyılın son çeyreğinden itibaren birey odaklı olarak geliştirilen ve küreselleşme kavramı dâhilinde gelişen liberal kuramla, “özgürlük” düşüncesinin nasıl sağlanabileceğine yönelik fikirsel rekabete girmeye başlamıştır. Fakat özgürlük hususunda bireyin mi, yoksa toplumun mu öncelikli olacağına dair teorik belirsizliğini gideremeyen cumhuriyetçi düşünce, bir siyasal rejim içerisinde özgürlüğün yurttaşlara en fazla sağlanabilmesi için gerekli argümanların neler olabileceği noktasında evrensel olan ile yerel olana vurgu anlamında da demokrasi teorisiyle belli noktalarda çatışmaya başlamıştır. Nispeten yeni sayılabilecek bu tartışmalar, cumhuriyet ve cumhuriyetçi düşüncenin post-modern dönemde toplumlarla, devlet yöneticileri arasındaki popülaritesini de belirleyecektir. Bu durum cumhuriyetçi düşüncenin günümüzde siyaset felsefesi içinde tartışılan birçok teorik sorun karşısındaki yerinin sağlamlaştırılabilmesi adına önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, Cumhuriyetçi Düşünce, Yurttaşlık, Özgürlük, Liberal Kuram

The Conception of Republican “Freedom” During the Modern Times

Öz

As from the Roman period, the notions of Republic and Republicanism have been used in such a way to express a political regime and an ideological concept from time to time. Using the notion of public domination as the most important argument within the formations of nation-state during the XIX. and XX. centuries, the idea, which became popular again after the French Revolution during the modern period, gained a significant place among the political thoughts. However, the republicanism, which could not go beyond being a political regime and, (except from Rousseau’s idea) find a place within the political philosophy in a great part of the nation-state era, started to get into an ideological rivalry directed at how to provide the thought of “freedom”, together with liberal theory, which was developed individually and progressed within the phenomenon of globalism, as from the last quarter of the XX. century. But republicanism, which could not resolve its theoretical ambiguity of individual or social priority, started to coincide with the theory of democracy at some certain points, also in the meaning of emphasizing the universal and the local, at the point of what the arguments required for being able to provide the best freedom for citizens within a political regime would be. These arguments, which could be considered relatively new, will also determine the popularity of republic and republicanism among the societies and state governors during the post-modern period. This condition is important on behalf of stabilizing the significance of republicanism in the presence of many theoretical problems that are discussed within the political philosophy today.

Anahtar Kelimeler

Republic, Republicanism, Citizenship, Freedom, Liberal Theory.

Kaynakça

• ARENDT, H. (1996) Totalitarizmin Kaynakları/1 ‘Antisemitizm’ (Çev. Bahadır Sina Şener) İletişim Yayınları, İstanbul.
• ARENDT, H. (1998) Totalitarizmin Kaynakları/2 ‘Emperyalizm’ (Çev. Bahadır Sina Şener) İletişim Yayınları, İstanbul.
• AUDIER, S. (2006) Cumhuriyet Kuramları (Çev: İ. Yerguz) İletişim Yayınları, İstanbul.
• CANATAN, B. (2001) Yerellik İlkesi, Galeri-Kültür Yayınevi, Ankara.
• COATS, W. J. Jr. (1994) A Theory of Republican Character, London and Toronto: Associated University Press Inc.
• COPLESTON, F. (2004) Aydınlanma ‘Fransız Aydınlanmasından Kant’a/Cilt: 6, Bölüm: 1’, (Çev: A. Yardımlı) İdea Yayınları, İstanbul.
• DELEULE, D. (2003) “David Hume”, Siyaset Felsefesi Sözlüğü, (Ed. P. Raynaud & S. Rials) (Çev: İ. Yerguz) İletişim Yayınları, İstanbul, ss. 406-412.
• DE LARA, P. (2003) “Komünote ve Komünotarizm”, Çev. İsmail Yerguz, Siyaset Felsefesi Sözlüğü, (Ed. P. Raynaud& S. Rials) (Çev. İ. Yerguz) İletişim Yayınları, İstanbul, ss. 513-519.
• GOYARD-FABRE, S. (2003) “Cumhuriyet”, Siyaset Felsefesi Sözlüğü içinde (Ed. P. Raynaud & S. Rials) (Çev: İ. Yerguz) İletişim
• Yayınları, İstanbul, ss. 172-178. HAAKONSSEN, K. (1996) “Republicanism”, A Companion To Contemporary Political Philosophy içinde (Ed. E. R. Goodin & P. Pettit) Blackwell Publishers, Cambridge, ss. 568-574.
• HAMMOND, S. J. vd. (2007) Classics of American Political & Constitutional Thought, Volume I, Indianapolis/ Hackett Publishing Company, Cambridge.
• HAMPSHER-MONK, I. (2004) Modern Siyasal Düşünce Tarihi
• (Çev: N. Arat) Say Yayınları, İstanbul. HAVELL, H. L. (1996) Republican Rome Oracle Publishing, London.
• HEATER, D. (2007) Yurttaşlığın Kısa Tarihi (Çev: M. D. Üst) İmge Kitabevi, Ankara.
• HELD, D. (1998) “Cumhuriyetçi Düşünce, Özgürlük, Öz-Yönetim
• Ve Aktif Yurttaşlık”, Cogito Dergisi içinde, (Çev: H. Paker & H. Doğan) Sayı 15, ss. 37-67. HEYWOOD, A. (2012) Siyasetin Temel Kavramları (Çev. Hayrettin Özler) Adres Yayınları, Ankara.
• MILLER, D. vd. (1994) Blackwell’in Siyasal Düşünce Ansiklopedisi I
• (Çev: B. Paker & N. Kıraç) Ümit Yayıncılık, Ankara. MILLER, D. vd. (1995) Blackwell’in Siyasal Düşünce Ansiklopedisi
• II (Çev: B. Paker & N. Kıraç) Ümit Yayıncılık, Ankara. NICOLÉT, C. (1994) L’idée Républicaine en France (1789-1924) ‘Essaid’ Histoire Critique’, Éditions Gallimard, Paris.
• OLDFIELD, A. (2008) “Yurttaşlık: Doğal Olmayan Bir Pratik Mi?”, (Ed. A. Kadıoğlu) Yurttaşlığın Dönüşümü içinde. Metis Yayınları, İstanbul, ss. 93-106.
• ONUF, N. G. (1998) The Republic Legacy In International Thought, Cambridge & Cambridge University Press, Melbourne.
• PAINE, T. (2005) Sağduyu, (Çev: M. M. Kenanoğlu) Lotus Yayınevi, Ankara.
• PETTIT, P. (1998) Cumhuriyetçilik ‘Bir Özgürlük ve Yönetim Teorisi’, (Çev: A. Yılmaz) Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• POCOCK, J. G. A. (1975) The Machiavellian Moment ‘Florantine Political Thought and The Atlantic Republican Tradition’ Princeton University Press, Princeton & London.
• POLANYI, K. (2006) Büyük Dönüşüm (Çev: A. Buğra) İletişim Yayınları, İstanbul.
• POLYBIOS (1998) “Histories”, The Historians of Ancient Rome, (Ed. R. Mellor) Routledge Press, New York ss. 15-63.
• SABINE, G. (1969) Siyasal Düşünceler Tarihi II ‘Yeni Çağ’ (Çev: A. Öktem) Sevinç Matbaası, İstanbul.
• Schnapper, D. (1995), Yurttaşlar Cemaati ‘Modern Ulus Fikrine Dair’ (Çev: Ö. Okur) İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• SELLERS, M. N. S. (1998) The Sacred Fire Of Liberty: Republicanism, Liberalism and the Law, New York University Press, New York.
• SKINNER, Q. (1993) “The Republican Ideal Of Political Liberty”, Machiavelli And Republicanism (Ed. Bock & Gisela & Quentin & Skinner & M. Viroli) Cambridge: Cambridge University Press, ss. 293-30
• SPITZ, J. F. (2003) “Yurttaşlık Hümanizması”, Siyaset Felsefesi Sözlüğü (Ed. P. Raynaud & S. Rials) (Çev: İ. Yerguz) İletişim Yayınları, İstanbul, ss. 997-1004.
• STRAUSS, L. (2011) Doğal Hak ve Tarih, (Çev. Murat Erşen-Peker Onur) Say Yayınları, İstanbul.
• STRAUSS, L. (2000) Politika Felsefesi Nedir?, (Çev: Solmaz Zelyut Hünler) Paradigma Yayıncılık, İstanbul.
• TAYLOR, C. (2005) “Tanınma Politikası”, Çokkültürcülük “Tanınma Politikası içinde (Ed. A. Gutmann) (Çev: M. H. Doğan) Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, ss. 42-84.
• TAYLOR, C. (2006) Modern Toplumsal Tahayüller (Çev.: Hamide Koyukan) Metis Yayınları, İstanbul.
• TOURAINE, A. (2000) Modernliğin Eleştirisi (Çev: H. Tufan) Yapı
• Kredi Yayınları, İstanbul. TURNER, B. (2008) “Bir Yurttaşlık Kuramlarının Anahtarı”, Yurttaşlığın Dönüşümü içinde. (Ed. A. Kadıoğlu) Metis Yayınları, İstanbul, ss. 107-139.
• VIROLI, M. (1997) Vatan Aşkı ‘Yurtseverlik ve Milliyetçilik Üzerine
• Bir Deneme’ (Çev: A. Yılmaz) Ayrıntı Yayınları, İstanbul. WRIGHT, G. (1987) France ‘In Modern Times’ W. W. Norton Company, New York & London.