SOSYAL BİLİMLERDE META-METODOLOJİK BİR UNSUR OLARAK ZAMAN

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 1, 71 - 90, 30.04.2018

Yılmaz Yıldırım , Muhammet Ertoy

https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.399358

Öz

Sosyal bilimsel yaklaşımlar önemli ölçüde kültürel
ayrımlara ve varsayımlara, kültürel ayrımlar ise örtük bir zaman tasavvuruna
bağlıdır. Kültürün bir bileşeni olan zaman, gerçekliğin toplumsal ve tarihsel
inşası sürecine dahildir. Toplumsal/tarihsel gerçekliğin incelenmesi adeta
toplumun kurumsallaşmış unsurlarından biri olan zamanın da incelenmesini gerekli
kılar. Kültürelci yaklaşımlarda zaman konusu bilhassa tarihselcilik ve
eleştirisi bağlamında ele alınmaktadır. Tarihselciliği eleştiren ve buna
alternatif teşkil eden yaklaşımlar da zaman tasavvuru ve bunun seçilen yönteme
etkisi bakımından tarihselciliğin bazı ön kabullerini paylaşmaktadır. Bu
alternatifler modernist sosyal bilimlerin zaman algısına yönelik esaslı bir
sorgulamadan uzaktır. Postmodernist sosyal bilimlerdeki mekân vurgusu ise
ötekini ortak bir insanlık zamanının dışında konumlandırmaya dönük modernist
varsayımın izlerini taşımaktadır. Bu çalışma zaman  tasavvurunun sosyal
bilimsel yönteme yansımalarına ve kültürel taksonominin zamanla ilişkisine dair
eleştirel/anlayıcı bir perspektif sunmak ve yöntembilim tartışmalarında eksik
kalan bu boyuta katkı sağlamak amacındadır. 

Anahtar Kelimeler

Metodoloji, Sosyal bilim, Zaman, Kültür, Özcülük

Time as a Meta-Methodological Element in Social Sciences

Öz

Social scientific approaches strongly depend on cultural distinctions, assumptions and cultural distinctions on a latent time conception. Time is involved in the process of construction of social and historical reality as a cultural component. The examination of the social / historical reality requires the examination of time, which is among the institutionalized elements of society. In culturalist approaches, the issue of time is mainly dealt with in the context of historicism and its critiques. The approaches criticize and pose alternatives to historicism also share some preconceptions of historicism in terms of time conception and the effect of this conception on the preferred methodology. These alternatives lack fundamental questioning of the time conception of modernist social sciences. On the other hand, the emphasis on space in postmodernist social sciences bears the traces of modernist tendency of positioning the other outside a common humanity time. This study firstly aims to present a critical / interpretative perspective on the social scientific methodological reflection of time and the relation of cultural taxonomy with temporal taxonomy and secondly to contribute to this neglected dimension in methodological discussions.

Anahtar Kelimeler

Methodology, Social science, Time, Culture, Essentialism, Universalism

Kaynakça

• Agamben, G. (2010). Çocukluk ve Tarih, Deneyimin Yıkımı Üzerine Bir Deneme, (Çev. B. Parlak), İstanbul: Kanat Kitap.
• Amin, S. (1993). Avrupamerkezcilik Bir İdeolojinin Eleştirisi, (Çev. M. Sert), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Andersen, H.-Hepburn, B. (2016).“Scientific Method”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Ed. Edward N. Zalta) URL = <https://plato.stanford.edu/archives/sum2016/entries/scientific-method/>.
• Bock, K. (1999). “İlerleme, Gelişme ve Evrim Kuramları”, Sosyolojik Çözümlemenin Kısa Tarihi, (Der. M. Tunçay- A. Uğur), İstanbul: Vadi Yayınları.
• Burke, P. (2001). Bilginin Toplumsal Tarihi, (Çev. M. Tunçay), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Castoriadis, C. (2011). Toplum İmgeleminde Kendini Nasıl Kurar: Toplumsal İmgelem ve Kurum, (Çev. I. Ergüden), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Descombes, V. (1980). Modern French Philosophy, (İng. Çev. L. Scott Fox ve J.M. Harding), London: Cambridge University Press.Eagleton, T. (2011). Kültür Yorumları, (Çev. Ö. Çelik), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Elias, N. (2000). Zaman Üzerine, (Çev. V. Ataman), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fabian, J. (1999). Zaman ve Öteki, Antropoloji Nesnesini Nasıl Oluşturur, (Çev. S. Budak), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Foucault, M. (2011). Bilginin Arkeolojisi, (Çev. V. Urhan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (1999). Toplumun Kuruluşu, (Çev. H. Özel), Ankara:Bilim ve Sanat Yayınları.
• Hentch, T. (1996). Hayali Doğu, Batı’nın Akdenizli Doğuya Politik Bakışı, (Çev. A. Bora), İstanbul: Metis Yayınları.
• Le Poidevin, R. (2015). “The Experience and Perception of Time”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Ed. Edward N. Zalta) URL = <https://plato.stanford.edu/archives/sum2015/entries/time-experience/>.
• Wallerstein, İmmanuel (2003). Yeni Bir Sosyal Bilim İçin, (Çev. Abadoğlu), İstanbul: Aram Yayıncılık.
• Yıldırım, Yılmaz ( 2015 ) “Türk-İslam Akeolojisi: Kısıtlar ve Fırsatlar”, Tüba-Ked, (Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi), Sayı: 13, ss. 37-49.
• Yıldırım, Yılmaz (2012), Türkiye’de Sivil Toplum ve Modernleşme, İstanbul: Kum Saati Yayınları.
• Swartz, David L. (2003). “From Critical Sociology to Public Intellectual: Pierre Bourdieu and Politics” Theory and Society, 32 (5/6), pp. 791-823.Snow. C. P. (1993). İki Kültür, Çev. (T. Birkan), Ankara: Tübitak Yayınları.