OSMANLIDA DEĞİŞİM ÇABALARI VE MEHMET SADIK RIFAT PAŞA

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 1, 345 - 366, 30.04.2020

Rahime Hülya Öztürk

https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.657865

Öz

Osmanlı Devleti’nde 16. Yüzyıldan itibaren yaşanan gelişmeler ve devletin eski ihtişamını kaybetmeye başlaması gerek sosyal ve askeri yapıda gerekse iktisadi yapıda pek çok değişimi beraberinde getirmiştir. Yaşanan olumsuz gelişmelerin önlenebilmesi için gerekli düzenlemelerin yapılması ise devletin iktisadi hayata bakış açısında geniş çaplı değişiklikleri içeren bir iktisat politikasının varlığını gerektirmektedir.
Devletin dağılmasını önlemek isteyen aynı zamanda iktisadi gelişmeyi sağlayarak eski güçlü devlet yapısını sürdürmek isteyen devlet adamları devletin bütünlüğünü sağlayacak alternatif bir politika olarak kameralizm ile tanışmışlardır. Viyana Büyükelçisi Sadık Rıfat Paşa, Avrupa’da yaşanan gelişmeleri Bab-ı Ali’ye aktarmada ve Tanzimat esaslarının belirlenmesinde etkili olmuştur.
Bu makalenin birinci bölümünde kameralizmin temel ilkeleri ortaya konmaya çalışılmış, uygulandıkları ülkelerde ortaya çıkan sonuçlar tartışılmıştır. İkinci bölümde Avusturya Başbakanı Metternich’in kameralizme bakış açısı değerlendirilmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise kameralizm politikalarını Osmanlı devletiyle tanıştıran Avusturya büyükelçisi Sadık Rıfat Paşa’nın görüşleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

mehmet sadık rıfat paşa, kameralizm, metternich, tanzimat fermanı

Kaynakça

• Bulut, Mehmet.’Osmanlı Ekonomi Politiğine Yeniden Bir Bakış’. Bilig (2012), 63-96
• Demir,Kenan. ‘Kadimden Moderne Osmanlı İktisat Düşüncesi’. The Journal of Academic Social Science Studies. (2016) 42/Winter III, 205-223
• Erdem,Çiğdem. ’Mehmet Sadık Rıfat Paşa ve 19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’na Batılılaşma Bağlamında Kameralizmin Girişi’. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (2010) 12/2, 171-196
• Günay, Bekir. Mehmed Sâdık Rıfat Paşa’nın Hayatı Eserleri Görüşleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, 1992
• Hançerlioğlu, Orhan..Ekonomi Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1.Basım, 1973
• İpşirli, Mehmet.’Islahat’.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.19/171-174. İstanbul: TDV Yayınları, 1999
• Kazgan, Haydar. ’2.Mahmur Devrinde Enflasyon ve Darphane Amiri Kazaz Artin’. Toplum ve Bilim Dergisi (1980) Güz Sayısı, 115-130
• Koloğlu, Mahmut.Ekonomi Doktrinleri Tarihi. Ankara: Doğuş Matbaacılık ve Ticaret Ltd.Şti. Matbaası, 1.Basım, 1963
• Kurdakul,Necdet. ’Mehmet Sadık Rıfat Paşa’. Tarih ve Toplum Dergisi (1989) Kasım Sayısı, 56-62
• Kütükoğlu, Mübahat.S. Balta Limanı’na Giden Yol Osmanlı-İngiliz İktisadi Münasebetleri(1580-1850). Ankara: Türk Tarih Kurumu: 1.Basım, 2013
• Lewis, Bernard. Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 6.Basım, 1996
• Mardin, Şerif.Türk Modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yayınları, 5.Basım, 1997
• Mardin, Şerif. Türkiye’de Toplum ve Siyaset. İstanbul: İletişim Yayınları, 2.Basım, 1991
• Mehmet Sadık Rıfat Paşa,.(2006).’Avrupa Ahvaline Dair Risale Müntahabât-ı Âsâr’. Mehmet Kaplan, vd. Marife (2006) 6/3, 461-468
• Ortaylı, İlber. İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Timaş Yayınları, 35.Basım, 2012
• Ortaylı,İlber.’Tanzimat Bürokratları ve Metternich’. Prof. Fehmi Yavuz’a Armağan. 361-367, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1983
• Özdemir,Yavuz,vd.’Tanzimat Planı’nın Arka Planı’. Kastamonu Eğitim Dergisi (2014) 22/1, 321-338
• Sönmez,Ahmet. ‘Türkiye’de İktisadi Düşünce.19.Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu için Bir İhtimalin Tartışılması:Mehmet Sadık Rıfat Paşa ve Kameralizm İlişkisi’. Türkiye’de İktisadi Düşünce. ed. Erdem,Özgür, vd..93-131. İstanbul: İletişim Yayınları, 1.Basım, 2017
• Sayar, Ahmed,G..Osmanlı İktisat Düşüncesinin Çağdaşlaşması. İstanbul: Ötüken Yayınları, 4.Basım, 2009
• Savaş,Vural. İktisadın Tarihi. Ankara: Siyasal Kitabevi, 5.Basım, 2007
• Sur, Fadıl,Hakkı. ‘Maliye Tarihine Kısa Bir Bakış’. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (1949) 2/ 6, 246-278
• Pakalın, Zeki.,M. Maliye Teşkilatı Tarihi(1442-1930). Ankara: Maliye Bakanlığı Tetkik Kurulu Yayını no: 1977-180/III, 1977
• Pamuk, Şevket. Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1.Basım, 1999
• Sander,Oral. ‘Arap-İsrail Savaşının Onuncu Yıldönümünde 1815 Avrupa’sı ve Henry Kissinger’. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları (1983) 38/1-4, 207-227
• Şeref, Abdurrahman.Tarih Konuşmaları. İstanbul: Kavram Yayınları, 1.Basım, 1978
• Tuncer, Hüner. Metternich’in Osmanlı Politikası. İstanbul: Kaynak Yayınları, 2.Basım, 2013