Yapay Zekâ Destekli Görsellerde Dijital Kimlik ve Hipergerçeklik

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 20, 96 - 112, 31.10.2025

Mustafa Orhan Yalınız , Mahmut Rıfkı Ünal

Öz

Dijital çağda sosyal medya platformları, bireylerin kimliklerini yalnızca ifade ettikleri değil, aynı zamanda stratejik biçimde inşa ettikleri sahnelere dönüşmüştür. Yapay zekâ destekli görsel üretim teknolojileri, bu kimlik performansını fiziksel görünümün ötesine taşıyarak, bireylerin arzu edilen yaşam tarzlarını, sosyal statü göstergelerini ve estetik ideallerini hiper-gerçeklik düzleminde yeniden kurgulamalarına olanak tanımaktadır. Bu çalışma, Goffman’ın dramaturji yaklaşımı ile Baudrillard’ın hiper-gerçeklik kavramı çerçevesinde, yapay zekâ ile üretilmiş görsellerin dijital kimlik inşası ve gerçeklik algısı üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın evrenini sosyal medyada paylaşılan yapay zekâ destekli görseller, örneklemini ise amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilen ve sıradan bir orijinal fotoğrafın yapay zekâ aracılığıyla dönüştürülmesini açık biçimde yansıtan görseller oluşturmaktadır. Nitel araştırma desenlerinden içerik analizi yöntemi kullanılarak, görseller İdealize Edilmiş Fiziksel Görünüm ve Arzu Edilen Yaşam Tarzı kategorileri altında değerlendirilmiştir. Bulgular, yapay zekâ ile üretilmiş görsellerin yalnızca estetik müdahale araçları olmakla kalmayıp, bireylerin kendilerini lüks, prestijli ve erişilmesi güç yaşam biçimleri içinde konumlandırarak izlenim yönetimi ve toplumsal onay stratejilerinde merkezî bir konum edindiklerini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zekâ , Görsel Üretim , Dijital Kimlik , Hiper-gerçeklik , Benlik Sunumu

Digital Identity and Hyperreality in AI-Assisted Visuals

Öz

In the digital age, social media platforms have transformed into stages where individuals not only express but also strategically construct their identities. AI-powered image generation technologies extend this identity performance beyond physical appearance, enabling individuals to reconfigure desired lifestyles, social status symbols, and aesthetic ideals within the realm of hyperreality. Guided by Goffman’s dramaturgical approach and Baudrillard’s concept of hyperreality, this study examines the impact of AI-generated images on digital identity construction and perceptions of reality. The population of the research consists of AI-assisted images shared on social media, while the sample was selected through purposive sampling and includes images that explicitly illustrate the transformation of an ordinary original photograph through AI tools. Employing the qualitative research design of content analysis, the images were evaluated under two categories: Idealized Physical Appearance and Desired Lifestyle. The findings indicate that AI-generated images are not merely tools of aesthetic intervention but also serve as central instruments through which individuals position themselves within luxurious, prestigious, and exclusive lifestyles, thereby reinforcing impression management and strategies for social approval.

Anahtar Kelimeler

Artificial Intelligence , Image Generation , Digital Identity , Hyperreality , Self-Presentation

Kaynakça

• Adanır, O. (2008). Simülasyon Kuramı Üzerine Notlar ve Söyleşiler. İstanbul: Hayalet.
• Adanur, B., ve Bayrak, T. (2025). Dijital kimliğin karanlık yüzü: Characters.ai platformunun benlik sunumu kuramı ile analizi ve psikososyal riskler. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3), 313–330.
• Alkan, İ. ve Oduncu, S. (2024). Yapay zekâ’da güncel yaklaşımlar: Bir tasarım aracı olarak veri görselleştirme teknikleri. yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, Sanatta Dijitalizm Özel Sayısı, 171-182.
• Aziz, A. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma ve Yöntem Teknikleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Arielli, E., & Manovich, L. (2023). Yapay zekâ estetiği ve insan merkezli yaratıcılık miti, Çev. K. O. Bayraktar. Marmara Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 14(1): 214-226.
• Bargh, J. A., McKenna, K. Y., & Fitzsimons, G. M. (2002). Can you see the real me? Activation and expression of the “true self” on the internet. Journal of Social Issues, 58(1): 33–48.
• Baudrillard, J. (1997). Tüketim Toplumu, Çev. H. Deliçaylı & F. Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2011). Simülakrlar ve Simülasyon, 6. Baskı, Çev. O. Adanır. Ankara: Doğu Batı.
• Baudrillard, J. (2016) Simülakrlar ve Simülasyon, Çev. O. Adanır. Ankara: Doğu-Batı.
• Bauman, Z. (2011). Akışkan Modern Dünyadan 44 Mektup, Çev. Pelin Siral. İstanbul: Habitus Yayıncılık.
• Castells, M. (2002). Gerçek Sanallık Kültürü. İstanbul: Cogito yayınları.
• Coser, L. A. (2008). Marsters of sociological thought ideas in historical and social context. Sosyolojik Düşüncenin Ustaları: Tarihsel ve Toplumsal Bağlamlarında Fikirler. Ankara: De Ki.
• Erdem, N., Aytekin, B. A., & Erdal Aytekin, P. (2025). Dijital İçeriklerde Kullanılan Hareketli Grafiklerin Görsel İletişim Tasarımı Uygulama Biçimleri Bağlamında Sınıflandırılması. Görsel iletişim alanında uluslararası araştırmalar I, Ed. B. A. Aytekin, Konya: Eğitim Yayınevi.
• Geray, H. (2004). Toplumsal Araştırmalarda Nicel ve Nitel Yöntemlere Giriş. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Goodfellow, I., Pouget-Abadie, J., Mirza, M., Xu, B., Warde-Farley, D., Ozair, S., Courville, A. & Bengio, Y. (2014). Generative Adversarial Nets. Advances in Neural İnformation Processing Systems, 3(11): 27.
• Goffman, E. (2009). Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu, Çev. B. Cezar. İstanbul: Metis Yayınları.
• Haenlein, M., & Kaplan, A. (2019). A Brief History of Artificial İntelligence: On the past, present, and future of artificial intelligence. California management review, 61(4): 5-14.
• Hülür, A. B. (2017). Erving Goffman: Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi (AKAR), 2(4): 158-165.
• Jay, M. (2010). Liquidity Crisis: Zygmunt Bauman and the Incredible Lightness of Modernity. Theory, Culture & Society, 27(6): 95-106.
• Manovich, L. (2002). The Language of New Media. The MIT Press.
• Pirim, H. (2006). Yapay zekâ. Journal of Yaşar University, 1(1): 81-93.
• Rheingold, H. (1993). The Virtual Community: Homesteading on the Electronic Frontier. Addison, United Kingdom: Wesley Publishing Company.
• Romero, R. (2024, 16 Kasım). The Rise of AI Filters: How Artificial Intelligence is Transforming Social Media Aesthetics MultiPost Digital.
• Salvagno, M., Taccone, F. S. ve Gerli, A. G. (2023). Can Artificial Intelligence Help for Scientific Writing? Critical Care, 27(1): 1-5.
• Smith, H. W. (1975). Strategies of Social Research. New Jersey: Prentice-Hall.
• Tolentino, J. (2019, 16 Aralık). The age of Instagram Face. The New Yorker.
• Turkle, S. (1997). Life on the Screen: Identity in the Age of the Internet. New York: Simon & Schuster.
• Wangsa, K., Karim, S., Gide, E., & Elkhodr, M. (2024). A Systematic Review and Comprehensive Analysis of Pioneering AI Chatbot Models From Education to Healthcare: ChatGPT, Bard, Llama, Ernie and Grok. Future Internet, 16(219).
• Wright, R. R. (2018). Popular Culture, Adult Learning and İdentity Development. New York: Palgrave Macmillan.
• xAI. (2024, 21 Mayıs). Grok Gets Multimodal: Image Generation with Aurora.
• Zhang, H., Xu, T., Li, H., Zhang, S., Wang, X., Huang, X. & Metaxas, D. (2017). StackGAN++: Realistic Image Synthesis with Stacked Generative Adversarial Networks. IEEE Transactions on Pattern Analysis and Machine Intelligence. 41(8).