Sosyal Hizmet Uzmanlarının Krize Müdahale Yaklaşımına Yönelik Algılarının Metaforik Analizi

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 14 - 30, 22.12.2025

Gizem Nur Sağlık Tuğrul , Ali Fuat Ersoy

Öz

Bu araştırma, sosyal hizmet uzmanlarının krize müdahale yaklaşımına yönelik algılarının metaforlar yoluyla analiz edilmesi amacıyla 119 sosyal hizmet uzmanıyla gerçekleştirilmiştir. Fenomenoloji deseniyle tasarlanan bu nitel araştırmada veriler, Eylül 2022 ve Ocak 2023 tarihleri aralığında; 8 sosyodemografik bilgisi sorusu ve krize müdahale yaklaşımına ilişkin boşluk doldurma sorusundan oluşan veri toplama aracı ile yüz yüze veya çevrimiçi toplanmıştır. Veriler, içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırmada krize müdahale yaklaşımına ilişkin 65 geçerli metafor (N=65) üretilmiştir. Metaforlar, “krizi merkezine alan krize müdahale yaklaşımı, acil/anlık müdahale içeren krize müdahale yaklaşımı, kriz yönetimini öğreten krize müdahale yaklaşımı ve doğru mesleki uygulama gerektiren krize müdahale yaklaşımı” olmak üzere 4 farklı kavramsal kategori oluşturmuştur. Araştırma sonucunda, sosyal hizmet uzmanlarının krize müdahale yaklaşımını krize neden olan olaya, kriz durumuna acil ve doğru müdahaleye vurgu yapan bir yaklaşım olarak algıladığı görülmüştür. Araştırmada sosyal hizmet uzmanları tarafından üretilen metaforlarda kriz müdahalesinin çoğunlukla; acil durumlarda kullanılan araçlara benzetilerek adı geçen araçların kurtarıcı ve kolaylaştırıcı özelliklerine dikkat çekildiği ve kamu düzenini sağlayan meslek gruplarına benzetildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Hizmet Uzmanı , Krize Müdahale Yaklaşımı , Kriz Müdahalesi , Metafor Analizi

A Metaphorical Analysis of Social Workers' Perceptions About Crisis Intervention Approach

Öz

This study was conducted with 119 social worker to analyze their perceptions of the crisis intervention approach through metaphors. Designed using a phenomenological approach, this qualitative research collected data between September 2022 and January 2023 using a data collection tool consisting of 8 sociodemographic questions and a fill-in-the-blank question related to the crisis intervention approach. The data was gathered either face-to-face or online and analyzed using content analysis. A total of 65 valid metaphors (N=65) were generated regarding the crisis intervention approach. The metaphors were grouped into four conceptual categories: "crisis-centered crisis intervention approach," "emergency/instant intervention crisis approach,", "crisis management-focused crisis intervention approach," and "crisis intervention approach requiring correct professional practice." The results of the study revealed that social workers perceive the crisis intervention approach as one that emphasizes urgent and correct intervention in the event that causes the crisis and in crisis situations. The metaphors produced by the social workers primarily highlighted the rescuing and facilitating characteristics of tools commonly used in emergencies, and the crisis intervention approach was compared to professions responsible for maintaining public order.

Anahtar Kelimeler

Social Worker , Crisis İntervention Approach , Crisis İntervention , Metaphor Analysis

Kaynakça

• Al-Ma’seb, H. & Alaslawi, H. A. (2021). Social workers’ knowledge and ability in crisis intervention in kuwait–a case of covıd-19. Social work in public health, 36 (5), 577-587. https://doi.org/10.1080/19371918.2021.1932665
• Aydın, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin coğrafya kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Educational Sciences: Theory and Practice, 10 (3).
• Beck, A. T. (1991). Cognitive therapy: A 30-year retrospective. American psychologist, 46 (4), 368.
• Brenner, C. (1974). An elementary textbook of psychoanalysis. Anchor Books.
• Bugental, J. F. T. (1978). Psychotherapy and process: The fundamentals of an existential-humanistic approach. Random House.
• Corey, G. (2009). Theory and practice of counseling and psychotherapy (8. bs.). Thomson Brooks and Cole.
• Duan, L. & Zhu, G. (2020). Psychological interventions for people affected by the COVID-19 epidemic. The Lancet Psychiatry, 7 (4), 300. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30073-0
• Dunn, R. G. (1998). Identity crises: A social critique of postmodernity. University of Minnesota Press. http://www.jstor.org/stable/10.5749/j.ctttt1s1 Erbay, E. (2004). Sosyal hizmette kriz müdahalesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 15 (1), 85-94.
• Franzosi, R. P. (2004). Content analysis (ss.548-565). SAGE Publications.
• Friedman, B.D. & Allen, K.N. (2010). Systems theory. J. R. Brandell (Ed.), Theory and practice in clinical social work içinde (2. bs., ss.3-20). SAGE Publications.
• Golan, N. (1978). Treatment in crisis situations. The Free Press.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B. & Taşğın, S. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma (2. bs.). Seçkin Yayıncılık.
• Hendricks, J. E. & Hendricks, C. S. (2014). Crisis intervention in criminal justice/social service. Charles C. Thomas Publisher.
• Hepworth, D. H., Rooney, R. H. & Larsen, J. A. (2006). Direct social work practice: Theory and skills (7. bs.). Brooks/Cole.
• Hoff, I. A., Hallisey, B. J. & Hoff, M. (2009). People in crisis: Clinical and diversity perspectives. Routledge.
• IFSW (International Federation of Social Workers). (2014). Global definition of social work. Erişim 20 Kasım 2025, https://www.ifsw.org/what-is-social-work/global-definition-of-social-work/
• Kanel, K. (2012). A guide to crisis intervention. Thomson Brooks/Cole.
• Kirst-Ashman, K. & Hull, G. H. (1999). Understanding generalist practice. Nelson- Hall Publishers. Knox, K. & Roberts, A. (2008). The crisis intervention model. N. Coady, P. Lehmann (Ed.), Theoretical perspectives for direct social work practice içinde (2. bs., ss.249-274). Springer Publishing Company.
• Kondrat, D. (2010). Person-centred approach. B. Teater (Ed.), An introduction to applying social work theories and methods içinde (ss.102-116). Open University Press.
• LeCompte, M. D. & Goetz, J. P. (1984). Etnographic data collection in evaluation research. D. M. Fetterman (Ed.), Etnography in educational evaluation içinde (ss.37-56). SAGE.
• Mavili Aktaş, A. (2003). Kriz durumlarında sosyal hizmet müdahalesi. Kriz Dergisi, 11 (3), 37-44.
• May, R. & Yalom, I. (2005). Existential psychotherapy. R. J. Corsini, D. Wedding (Ed.), Current psychotherapies içinde (7. bs., ss.269-298). Thomson Brooks/Cole.
• Mirabito, D. M. (2017). Social work theory and practice for crisisis disaster, and trauma. F. J. Turner (Ed.), Social work treatment: Interlocking theoretical approaches içinde (6. bs., ss.117-130). Oxford University Press.
• Parad, H. J. & Parad, L. G. (2006). Crisis intervention book 2: The practitioner’s sourcebook for brief therapy (2. bs.). Fenestra Books.
• Payne, M. (2014). Modern social work theory (4. bs.). Palgrave Macmillan.
• Payne, M. (2020). Modern social work theory (5. bs.). Bloomsbury Publishing.
• Pearson, C. M. & Mitroff, I. I. (1993). From crisis prone to crisis prepared: A framework for crisis management. Academy of Management Perspectives, 7 (1), 48-59. https://doi.org/10.5465/ame.1993.9409142058 Pincus, A. & Minahan, A. (1973). Social work practice: Model and method. FE Peacock Publication.
• Roberts, A. R. (1991). Conceptualizing crisis theory and the crisis inte vention model. A. R. Roberts (Ed.), Contemporary perspectives on crisis intervention and prevention içinde (ss.3-17). Prentice-Hall.
• Roberts, A. R. (2000). An overview of crisis theory and crisis intervention. A. Roberts (Ed.), Crisis intervention handbook içinde (2. bs., ss.3-30). Oxford University Press.
• Roberts, A. R. (2005). Crisis intervention handbook: Assessment, treatment, and research (3. bs.). Oxford University Press.
• Roberts, A. R. (2013). Bridging the past and present to the future of crisis intervention and crisis management. V. E. Cree (Ed.), Social work: A reader içinde (ss.176-183). Routledge.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55 (55), 459-496.
• Schaefer, J. A. & Moos, R. H. (1992). Life crises and personal growth. B. N. Carpenter (Ed.), Personal coping: Theory, research, and application içinde (ss.149-170). Publishers/Greenwood Publishing Group.
• Sharf, R. S. (2010). Theories of psychotherapy and counseling: Concepts and cases (5. bs.). Brooks/Cole.
• Sheldon, B. (2011). Cognitive-behavioural therapy: Research and practice in health and social care. Routledge.
• SHUÇEP (Sosyal Hizmet Ulusal Çekirdek Eğitim Programı). (2020). https://egitim.yok.gov.tr/documentFiles/17594056261.Sosyal%20Hizmet%20Ulusal%20%C3%87ekirdek%20E%C4%9Fitim%20Program%C4%B1.pdf Erişim 20 Kasım 2025.
• Silva, M., Resurrección, D. M., Antunes, A., Frasquilho, D. & Cardoso, G. (2020). Impact of economic crises on mental health care: A systematic review. Epidemiology and psychiatric sciences, 29, e7. https://doi.org/10.1017/S2045796018000641
• Teater, B. (2019). An introduction to applying social work theories and methods. McGraw-Hill Education.
• Türk Dil Kurumu. (2022). Metafor. Güncel Türkçe Sözlük içinde. Erişim 25 Temmuz 2023, https://sozluk.gov.tr/
• van Manen, M. (2016). Researching lived experience: Human science for an action sensitive pedagogy. Routledge.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• Yıldırım, S. (2024). Modernizm ve postmodernizm ikileminde kültür ve kimlik olgusu. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (24), 501-524. https://doi.org/10.20304/humanitas.1511839
• Yıldırım, Ş. (2016). Sosyal hizmette krize müdahale yaklaşımının kullanımı krize müdahale. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3 (4), 481-486.