The Origin and The Role of Al-Jarājimah in the Historical Process

Yıl 2023, , 261 - 271, 30.12.2023

Mücahit Yüksel

https://doi.org/10.51121/akif.2023.44

Öz

The subject of this article is the Jarājimah community, which lived on the Byzantine border with the Islamic armies and worked for the border security in favour of the Byzantine, throughout the historical process. This community has been called by different names in Islamic history and Christian sources. This situation caused a conceptual confusion in the sources. Different opinions have been put forward on the Jarājimah, the Mardaites, and Maronites. Some have claimed that these three names refer to the same community. And others have claimed that three names denote different communities. A third group has claimed that Jarājimah and Mardaites refer to the same community, but that the Maronites are a different community. Such a problem arose because the names of these communities were mentioned in connection with events that took place in the same region in both Islamic and Christian historical sources. The aim of the study is to evaluate the opinions about the uncertainty and to contribute to the construction of better information about the struggles between the Islamic State and the Byzantine, especially during the Umayyad period.Written with a problematic method, the study is limited to the period between the first centuries AD and the Umayyad period.

Anahtar Kelimeler

Islamic History, Byzantine, Al-Jarājimah, Mardaites, Maronites.

Cerâcime Topluluğunun Kökeni ve Tarihi Süreçteki Rolleri

Öz

Bu makalenin konusu, tarihî süreç içerisinde İslâm ordularıyla Bizans sınırında yaşayan ve Bizans’ın lehine sınır güvenliği için çalışan Cerâcime topluluğudur. Bu topluluk, İslâm tarihi ve Hıristiyan kaynaklarında farklı adlarla anılmıştır. Söz konusu durum, kaynaklarda bir kavram kargaşasının yaşanmasına sebep olmuştur. Böylece Cerâcime ile Merdeîler ve Mârûnîler’in durumu hakkında farklı görüşler ortaya atılmıştır. Bu bağlamda bazıları bu üç ismin de aynı topluluğu ifade ettiğini söylemiştir. Buna karşılık başka bir grup üç ismin farklı toplulukları ifade ettiğini söylerken üçüncü bir grup ise Cerâcime ile Merdeîler’in aynı topluluğu ifade ettiğini ancak Mârûnîler’in farklı bir topluluk olduğunu söylemiştir. İslâm tarihi kaynakları ile Hıristiyan kaynaklarında aynı bölgede yaşanan olaylarda bu toplulukların isimlerinin geçmesi sebebiyle böyle bir sorun ortaya çıkmıştır. Bu konunun seçilmesindeki amaç da söz konusu belirsizlikle ilgili ortaya atılan görüşlerin değerlendirilmesi ve İslâm Devleti ile Bizans arasında özellikle Emevîler döneminde yaşanan mücadelelerin daha sağlıklı bilgiler üzerine inşa edilmesine katkı sunulmasıdır. Çalışma, muhteva gereği miladın ilk yüzyılları ile Emevîler dönemi arası zaman dilimini kapsamış ve problematik bir üslupla yazılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslâm Tarihi, Bizans, Cerâcime, Merdeîler, Mârûnîler

Kaynakça

• Avcı, Casim. “Emeviler Döneminde Bizans İmparatorluğu ile Diplomatik İlişkiler”. Beşinci Uluslar Arası Orta Doğu Semineri: İslamiyet’in Doğuşundan Osmanlı İdaresine Kadar Orta Doğu (Şam 2-4 Kasım 2010) Bildiriler. 89-100, 2012.
• Bağdâdî, Safiyyü’d-din Abdü’l-mü’min b. Abdü’l-hak. Merasidü’l-ıttıla’ alâ esmai’l-emkine ve’l-bika’. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1412.
• Belâẕurî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvûd. Fütûḥu’l-büldân. Beyrut: Dâru Mektebeti’l-Hilâl, 1998.
• Deryân, Muṭrân Yûsuf. el-Berâhinü’r-râhine fî asli’l-merede ve’l-cerâcime ve’l-mevârine. Dâru Ken’an, 1984.
• Duwayhī, Istifān. Tarihu’t-tâifeti’l-Mârûniyye. thk. Reşîd el-Hûrî eş-Şertûnî. Beyrut: el-Maṭbaʿatu’l-Kâs̱ûlîkiyye li’l-Âbâi’l-Yesûʿiyyîn, 1890.
• Fayda, Mustafa. “Cerâcime”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 7/389-390. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Hamevî, Yâkût. Mu῾cemu’l-Buldân. Beyrut: Dâru Sâdır, 2. Basım, 1995.
• Hitti, Philip K. Siyasî ve Kültürel İslâm Tarihi. çev. Salih Tuğ. İstanbul: İFAV Yayınları, 2011.
• Hitti, Philip K. Târîhu Suriye ve Lübnan ve’l-Filistîn. çev. George Haddâd, Abdülkerîm Râfîk. Beyrut: Dârü’s-S̱ekâfe, 1958.
• Honigmann, Ernst. Bizans Devletinin Doğu Sınırı. çev. Fikret Işıltan. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1970.
• İbn ʻAsâkir, Ebü’l-Kāsım Ali İbnü’l-Hasen b. Hibetullah. Târîḫu Dımaşḳ. thk. ʻAmr b. Garâme el-ʻAmravî. 80 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1995.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer el-Kureşî. el-Bidâye ve’n-nihâye. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 21 Cilt. Kahire: Dâru Hicr, 1997.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-târîḫ. thk. Ömer Abdusselam Tedmürî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-ʻArabî, 1997.
• İsmail, Âdil. el-Merdâiyyûn (el-Merede). Beyrut: Dâru’n-Neşr li’s-Siyâse ve’t-Tarîḫ, 2000.
• Kürd Ali, Muhammed b. Abdürrezzâk b. Muhammed. Ḫıṭaṭü’ş-Şâm. 6 Cilt. Dımaşk: Mektebetü’n-Nûrî, 3. Basım, 1983.
• Lammens, Henri. Tesrîḫu’l-ebsâr fîmâ yehtavî Lübnân minel-âsâr. 2 Cilt. Beyrut: el-Maṭbaʿatu’l-Kâs̱ûlîkiyye li’l-Âbâi’l-Yesûʿiyyîn, 1913.
• Runciman, Steven. Haçlı Seferleri Tarihi. çev. Fikret Işıltan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2. Basım, 1989.
• Salih b. Yahyâ. Kitabu Târîḫ-i Beyrut. thk. Luvîs Şeyho. Beyrut: el-Maṭbaʿatu’l-Kâs̱ûlîkiyye, 2. Basım, 1927.
• Taşpınar, İsmail. “Mârûnîler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28/71-72. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Theophanes. The Chronicle of Theophanes Confessor. çev. Cyril Mango, Roger Scott. Birleşik Krallık: Clarendon Press. Oxford, 1997.
• Vasiliev, Alexander. Bizans İmparatorluğu Tarihi. çev. Arif Müfit Mansel. Ankara: Maarif Matbaası, 1943.
• Wellhausen, Jullius. Arap Devleti ve Sükutu. çev. Fikret Işıltan. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1963.
• Zebîdî, Muhammed b. Muhammed b. Abdurrezzâk el-Hüseynî. Tâcü’l-ʻarûs min cevâhiri’l-Ḳāmûs. thk. Komisyon. 40 Cilt. Kuveyt: Dâru’l-Hidâye, ts.