An Epistemological Perspective on The Halalness of Infeha/Abomasum and Cheese Made with Infeha Yeast

Yıl 2023, Cilt: 53 Sayı: 2, 218 - 230, 30.12.2023

Hasan Gümüşoğlu

https://doi.org/10.51121/akif.2023.41

Öz

Today, yeasts are largely derived from animal, plant, microbial and genetically modified microorganisms, and most of the animal yeasts are made up of abomasum yeast. This study aims to to analyse the word enfaha from an epistemological perspective as the meaning attributed to the word enfaha, translated into Turkish as shirdan has a significant impact on the discussions in question. The discussions focus particularly on the subject of “enfahatü’l-meyte” that is the abomasum yeast of a dead animal and different provisions emerge depending on the meaning attributed to this term. It is therefore necessary to come to a conclusion on the lawfulness of the infeha, once the meaning of the word enfeha as a word and term has been clarified. Enfahatü’l-meyte (abomasum of a dead animal) mainly refers to the milk and enzyme mixture in the abomasum of baby of ruminants (kid, calf and lamb) illegally slaughtered during the milk feeding. It is accepted as clean and halal because of its similarity to the milk of dead animals. If the word enfaha is used in the sense of the abomasum itself, since the abomasum is the flesh of the animal, the abomasum of the meyte (dead animal) is impure. It is not halal to eat. Although neither the substance in the abomasum nor the abomasum itself was used as yeast in the past, it is now understood that the yeast produced with the enzyme comes from the abomasum itself. It is therefore important to address this change.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Yeast, Cheese, Abomasum, Halal

Epistemolojik Açıdan İnfeha/Şirden ve Şirden Mayasıyla Yapılan Peynirin Helalliği Meselesi

Öz

Günümüzde kullanılan mayalar büyük oranda hayvanî, bitkisel, mikrobiyal ve genetiği değiştirilmiş mikroorganizma kaynaklı olup hayvanî olanların büyük kısmı da şirden mayasından oluşmaktadır. Biz Türkçeye şirden olarak tercüme edilen infeha kelimesine yüklenen mananın söz konusu tartışmalarda önemli bir etkiye sahip olduğunu dikkate alarak çalışmamızda öncelikle infeha kelimesinin epistemolojik açıdan tahlilini yapmaya gayret ettik. Söz konusu tartışmaların özellikle “infehatü’l-meyte” yani ölmüş hayvanın şirden mayası konusunda yoğunlaştığı ve bu ifadeye yüklenen manaya göre farklı hükümlerin ortaya çıktığı söylenebilir. Bu sebeple infeha kelimesinin sözlük ve terim olarak kullanıldığı manalar açıklığa kavuşturulduktan sonra onun mayasının helalliği ve haramlığı konusunda bir sonuca varmanın sağlıklı olacağını belirtmek gerekir. İnfehatü’l-meyte (ölmüş hayvanın şirdeni) ile öncelikle geviş getiren hayvanların yavrusunun (oğlak, buzağı ve kuzu) süt ile beslendikleri dönemde meşru bir şekilde kesilmeden öldüğünde şirdeninin içindeki süt ve enzim karışımı madde kastedilmiş ve bu ölmüş hayvanın sütüne benzetilerek temiz ve helal kabul edilmiştir. İnfeha lafzının şirdenin kendisi manasında kullanılması durumunda ise şirden hayvanın eti konumunda olduğundan meytenin şirdeni necis yani yenilmesi helal olmamaktadır. Ayrıca geçmiş dönemlerde hem şirdenin içindeki madde hem de şirdenin kendisi maya olarak kullanılmakla birlikte günümüzde şirden mayası denilince genellikle şirdeninin kendisinden elde edilen enzimle yapılan maya anlaşıldığından bu değişimin önemli olduğunu belirtmek gerekir.

Anahtar Kelimeler

İsam Hukuku, Maya, Peynir, Şirden, Helal

Kaynakça

• Akın, Nihat. “Peynir Yapımında Kullanılan Süt Pıhtılaştırıcı Enzimler ve Bunların Bazı Özellikleri”. GIDA Dergisi, 21/6 (1996), 435-442.
• Aliyyü’l-Kârî. Mirkâtü’l-mefâtîh şerhi Mişkâti’l-Mesâbîh. thk. Cemal Îtâî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İmiyye, 2001.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyin. es-Sünenü’l-Kübrâ. thk. M. Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Boran, Mustafa. Yiyecek ve İçeceklerimizde Helâl Haram Ölçüleri. İstanbul: Ravza Yayınları, 2019.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî. Ahkâmu’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsil-Arabî, 1992.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd. es-Sıhah. thk. Abdülgafûr Attâr. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-melâyîn, 1990.
• Cezîrî, Abdurrahman b. Muhammed b. İvaz. Kitâbü’l-Fıkh ‘ale’l-mezâhibi’l-erba‘a. nşr. Mahmûd Ömer ed-Dimyâtî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1971.
• Cıbız, Yunus Naci. “İslam Hukukunda İstihlâk ve Hükümleri”. Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5/9, 225-248.
• Coşkun, Hayri-Akgündüz, Said Nuri. “Peynir Mayası Üretiminde Helal ve Haram Yaklaşımlar”. Helal ve Etik Araştırmalar Dergisi, 2/2 (2020), 34-53.
• Çayıroğlu, Yüksel. İslâm Hukuku’na Göre Helâl Gıda Sorunu. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
• Dervişoğlu, Muhammed-Aydemir, Oğuz-Yazıcı, Fehmi. “Peynir Yapımında Kullanılan Pıhtılaştırıcı Enzimler ve Kazein Fraksiyonları Üzerine Etkileri”. GIDA Dergisi, 32/5 (2007), 242-249.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eşʿas es-Sicistânî. es-Sünen. nşr. Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî. Riyad: Mektebetü’l-Maârif, 1424.
• Feyyûmî, Ahmed b. Muahmmed el-Hamevî. el-Misbâhü’l-münîr fî garîbi’ş-şerhi’l-kebîr li’r-Râfi’î. thk. Abdülazîm eş-Şinnâvî. Kahire: Dâru’l-Maârif, 1977.
• Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Muhammed b. Yâkûb Ebü’t-Tâhir. el-Kâmusü’l-Muhît. Kâhire: Matbaatü Bûlak, 1303.
• Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Muhammed b. Yâkûb Ebü’t-Tâhir. Kāmûs Tercemesi. çev. Âsım Efendi. İstanbul: Bahriye Matbaası,1305.
• Gündüz, Anakız-Arslan, Cavit. “Buzağıların Preruminant Dönemde Beslenmesinin Ön Midelerin Gelişimine Etkisi”. Bahri Dağdaş Hayvancılık Araştırma Dergisi, 11/1 (2022), 37-50.
• https://sozluk.sutdunyasi.com/terim/rennin/ 12/09/2023.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdülazîz. Reddü’l-muhtâr ale’d-Dürri’l-muhtâr şerh Tenvîri’l-ebsâr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• İbn Dürüsteveyh, Ebû Muhammed Abdullah b. Ca’fer. Tashîhu’l-Fasîh ve Şerhihi. thk. Muhammed Bedevî el-Mahtûn. Kahire: Meclisü’l-a’lâ li şüûni’l-İslâmiyye, 2004.
• İbn Kudâme, Muvaffakuddîn. el-Muğni’l-Muhtâc. nşr. Mahmûd Abdülvehhâb el-Fâyid-Abdülkâdir Ahmed Atâ. Kahire: Mektebetü’l-Kâhire, 1969.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. nşr. Muhammed. F. Abdülbâkî. 2 Cilt. Kahire: Dâru İhyâi Kütübi’l-Arabiyye, 1954.
• İbn Manzûr. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sadr, 1300.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn. el-Bahrü’r-Râik. thk. Zekeriyyâ Umeyrât. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• İbn Receb, Ebü’l-Ferec Zeynüddîn Abdurrahmân. Câmiu’l-ulûm ve’l-hikem fî şerhi hamsîne hadisen min cevâmi’i-kelim. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2008.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâleddîn. Fethu’l-kadîr. thk. Abdürrazzâk Gâlib el-Mehdî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İmiyye, 2003.
• İhsan, Onnik. Kadınlara Amelî Sanayi-i zirâiyye Dersleri. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1331.
• Kal’acî, Muhammed Ravvâs. Mu’cemi lügati’l-fukahâ. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1996.
• Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes’ûd. Bedâi‘u’s-sanâ‘i fî tertîbi’ş-şerâ‘i. thk. Ali M. Mu‘avvaz, Âdil-A. Abdülmevcûd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân. Kahire: Müessesetü’r-Risâle, 1959.
• el-Müderris, Abdülkerîm Muhammed. Mevâhibü’r-Rahmân fî tefsîri’l-Kurân. nşr. Muhammed Ali Karadağî. Bağdat: el-Mektebetü’l-Vataniyye, 1986.
• Nevevî, Ebû Zekeriyâ Yahyâ b. Şeref. Ravzatü’t-tâlibîn. thk. Adil A. Abdülmevcûd-Ali M. Muavvaz. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003.
• San’ânî, Ebû Bekr Abdürrazzâk İbn Hemmâm. el-Musannef. thk. Habîbürrahmân el-A’zamî. Beyrut: Mektebetül-İslâmiyye, 1972.
• Serahsî, Şemsüleimme. el-Mebsût. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1989.
• Şemseddin Sâmi. Kāmûs-ı Türkî. İstanbul: İkdam Matbaası, 1317.
• Şeyhîzâde Abdurrahman. Mecmau’l-enhur fî şerhi Mülteka’l-ebhur. thk. Halîl İmrân el-Mansûr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• Şirbînî, Şemseddîn Muhammed b. el-Hatîb. Muğni’l-muhtâc ilâ marifeti meânî elfâzi’l-Minhâc. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1997.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Sevre. “el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Ahmed Muhammed Şâkir. 5 Cilt. Kahire: Matbaatu Mustafa el-Bâbi el-Halebî, 1978.
• Zebîdî, Ebu’l-Feyz Muhammed el-Mürtazâ b. Muhammed. Tâcü’l-arûs min cevâhiri’l-Kâmûs. thk. Abdüsselâm Muhammed Hârun. Kuveyt: Matbaatü’l-Hükümeti’l-Kuveyt, 1994.