Understanding of Muhyiddin Ibn 'Arabi's on the Qur'an and Tafsir

Yıl 2024, Cilt: 54 Sayı: 1, 35 - 55, 30.06.2024

Hasan İslam Sak

https://doi.org/10.51121/akif.2024.54

Öz

With the spread of modernity, the standardization imposed on people by modernism is evident in the field of ideas as well as in every field. Muslims' conceptions of the Quran has also affected by modernism and the "correct meaning" of the Quran has been talked about. As a result, the rich meanings contained in this universal book, which has appealed to all times and places since its revelation, were have been set aside and the claim has been made that there is a single meaning in the text. In such an environment, it is essential to re-evaluate our perceptions of the Quran and to construct a correct conception of it. We believe that the original perspective of Muhyiddin Ibn al-Arabi, who holds an important place in our traditional heritage, regarding the Quran and its interpretation, will contribute to the restoration of the modern concept of the Quran. Therefore, we examine his views on these issues. Ibn Arabi talks about the limitlessness of the meaning of the Qur'an because it is the manifestation of God's attribute of speech, that its words have various meanings beyond its apparent meaning and that the letters and words in the Qur'an have their realities and entities beyond their apparent dimensions. These are among the important elements of his conception of the Quran and Tafsir. Methods of literature review and classification were used and the subject was narrated in a descriptive style.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Quran, Ibn ‘Arabi, Futûhât, Understanding

Etik Beyan

This work has been derived by rearranging the "İbnü'l-Arabî's Views on the Quran and its Interpretation" section of the author's doctoral thesis titled "Muhyiddin İbn 'Arabi's Approach to the Quranic Sciences: The Example of His al-Futûhât al-Makkiyya" in article format.

Muhyiddîn İbnü’l-Arabî’nin Kur’ân ve Tefsir Telakkisi

Öz

Modernleşmenin yaygınlaşmasıyla modernizmin insana empoze ettiği tektipleşme her alanda olduğu gibi fikir alanında da kendini göstermektedir. Öyle ki modernizmin bu etkisinden Müslümanların Kur’ân tasavvurları da nasibini almış ve Kur’ân’ın “doğru anlam”ından söz edilir olmuştur. Böylelikle indiği dönemden itibaren her zaman ve mekâna hitap eden bu evrensel kitabın içerdiği zengin anlamlar ötelenmiş ve lafzın tek bir anlamının olduğu iddiası gündeme getirilmiştir. Böyle bir ortamda Kur’ân’a dair tasavvurlarımız üzerinde yeniden düşünmemiz ve doğru bir Kur’ân tasavvuru inşâ etmemiz elzemdir. Bu noktada geleneksel mirasımız içerisinde önemli bir yere sahip isimlerden Muhyiddîn İbnü’l-Arabî’nin Kur’ân ve tefsire dair özgün bakış açısının modern Kur’ân tasavvurunun restorasyonuna katkı sunacağını düşünüyoruz. Bu sebeple makalemizde onun bu konularla ilgili görüşlerini inceleyeceğiz. İbnü’l-Arabî’nin Kur’ân’ın Allah’ın kelam sıfatının tecellisi olmasından dolayı manasının sınırsızlığından, zahirî manasının ötesinde lafzının çeşitli anlam katmanlarından, Kur’ân’daki harflerin ve lafızların görünen zâhirî boyutlarının ötesinde hakikatlerinin ve bizatihi “varlık/ayn”larının bulunduğundan bahsetmesi onun Kur’ân ve Tefsir tasavvurunun önemli unsurları arasında zikredilebilir. Konu incelenirken kaynak tarama ve tasnif yöntemleri kullanılmış, konu tasvirî bir üslup ile anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur'ân, İbnü'l-Arabî, Fütûhât, Anlama

Etik Beyan

Bu çalışma, yazarın “Muhyiddîn İbnü’l-Arabî’nin Kur’ân İlimlerine Yaklaşımı: el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye Örneği” başlıklı doktora tezinin “İbnü’l-Arabî’nin Kur’ân ve Kur’ân Yorumu Hakkındaki Görüşleri” kısmının makale formatında yeniden düzenlenmesi ile üretilmiştir.

Kaynakça

• Addas, Claude. İbn Arabi -Kibrit-i Ahmer’in Peşinde-. çev. Atila Ataman. İstanbul: Gelenek Yayıncılık, 2004.
• Afîfî, Ebu’l-Alâ. Füsûsu’l-Hikem ve’t-Ta‘lîkât aleyh. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1946.
• Afîfî, Ebu’l-Alâ. “İbnü’l-Arabî’nin el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye İsimli Eseri”. çev. Ekrem Demirli. İslam Düşüncesi Üzerine Makaleler. İstanbul: İz Yayıncılık, 2000.
• Ağbal, Davut. İbn Arabî’de İşârî Tefsir. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2017.
• Ateş, Süleyman. İşârî Tefsîr Okulu. Ankara: AÜİF Yayınları, 1974.
• Barbarosoğlu, Fatma Karabıyık. Modernleşme Sürecinde Moda ve Zihniyet. İstanbul: İz Yayıncılık, 5. Basım, ts.
• Beğavî, Muhyissünne Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mes‘ûd el-Ferrâ’. Şerhu’s-Sünne. thk. Şuayb el-Arnâûd, Muhammed Züheyr eş-Şâviş. 16 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1983.
• Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. Abdilhâlik. el-Bahru’z-Zehhâr el-Ma‘rûf bi Müsnedi’l-Bezzâr. thk. Mahfûz er-Rahmân Zeynullâh vd. 18 Cilt. Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1988.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük Tefsir Tarihi ve Tabakatü’l-Müfessirîn. 2 Cilt. İstanbul: Ravza Yayınları, 2008.
• Birışık, Abdulhamit. “Kur’ân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/383-388. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrahim. Sahîhu’l-Buhârî. thk. Mustafa Dîb el-Buğâ. 7 Cilt. Dimeşk: Dâru İbn Kesîr, 1993.
• Câmî, Abdurrahmân b. Ahmed b. Muhammed. Şerhu’l-Câmî ‘alâ Füsûsu’l-Hikem. thk. ‘Asım İbrâhîm el-Keyyâlî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Chittick, William C. The Sufi Path of Knowledge. Albany: State University of New York Press, 1989.
• Chodkiewicz, Michel. Sahilsiz Bir Umman. çev. Atila Ataman. İstanbul: Gelenek Yayıncılık, 2003.
• Çakmaklıoğlu, M. Mustafa. İbn Arabî’de Ma’rifetin İfadesi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2007.
• Çakmaklıoğlu, M. Mustafa. “Klâsiklerimiz/X: ‘el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye’”. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi IV/11 (2003), 407-444.
• Demirli, Ekrem. “Kuşeyrî’den İbnü’l-Arabî’ye İşârî Yorumculuk Hakkında Bir Değerlendirme: İşârî Yorumdan Tahkîke Doğru Kur’ân-ı Kerim Yorumculuğunun Gelişimi”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 40 (2013), 121-142.
• Ebû Zeyd, Nasr Hâmid. Felsefetü’t-Te’vîl -Dirâse fî Te’vîli’l-Kur’ân ‘inde Muhyiddîn İbn ‘Arabî-. Beyrut: Dâru’t-Tenvîr, 1983.
• Ebû Zeyd, Nasr Hâmid. “Sûfî Düşüncede Hakikat-Dil İlişkisi Üzerine -İbn Arabî’de Dil, Varlık ve Kur’ân-”. çev. Ömer Özsoy. İslâmiyât II/3 (1999), 15-38.
• Goldziher, Ignaz. İslam Tefsir Ekolleri. çev. Mustafa İslamoğlu. İstanbul: Denge Yayınları, 1997.
• Görener, İbrahim. Bir Tefsirin Serüveni. Kayseri: Laçin Yayınları, 2010.
• Hakîm en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah. el-Müstedrek ‘ala’s-Sahîhayn. thk. Mustafâ Abdülkâdir ‘Atâ. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2002.
• Hakîm, Su‘âd el-. el-Mu‘cemü’s-Sûfî. Beyrut: Dâru’n-Nedra, 1981.
• Heysemî, Nûrüddîn Ali b. Ebî Bekr. Mecma‘u’z-Zevâid ve Menba‘u’l-Fevâid. thk. Hüsâmüddîn el-Kudsî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, ts.
• Hilmi, Mehmed Receb. İbn Arabî’nin Menâkıbi. çev. Mahmut Kanık. Ankara: Hece Yayınları, 2004.
• Hirtenstein, Stephen. Hayatı ve Fikriyatıyla Muhyiddin İbn Arabî. çev. İrfan Kelkitli. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2016.
• İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn. el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye. haz. Ahmed Şemsüddîn. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1999.
• İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn. “Îcâzü’l-Beyân fi’t-Terceme ani’l-Kur’ân”. Rahmetün mine’r-Rahmân fî Tefsîri ve İşârâti’l-Kur’ân. nşr. Mahmûd Mahmûd el-Ğurâb. Dimeşk: Matbaatü Nadr, 1989.
• Kılıç, Mahmud Erol. “el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 13/251-258. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Kılıç, Mahmud Erol. Şeyh-i Ekber İbn Arabî Düşüncesine Giriş. İstanbul: Sufi Kitap, 2. Basım, 2010.
• Kurt, Ali Vasfi. Endülüs’de Hadis ve İbn Arabî. İstanbul: İnsan Yayınları, 1998.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. Sahîhu Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, ts.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. Üç Müslüman Bilge. çev. Ali Ünal. İstanbul: İnsan Yayınları, 2. Basım, ts.
• Palacios, Miguel Asin. İbn Arabî Hayatuhu ve Mezhebuhu. çev. Abdurrahman Bedevî. Kahire: Mektebetü’l-Enculu’l-Mısrıyye, 1965.
• Sak, Hasan İslam. İbnü’l-Arabî’nin Kur’an İlimlerine Yaklaşımı El-Fütûhatü’l-Mekkiyye Örneği. İnsan Yayınları, 2023.
• Serahsî, Ebû Bekr Ahmed b. Ebî Sehl. Usûlü’s-Serahsî. nşr. Ebu’l-Vefâ el-Afğânî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1993.
• Subhî Sâlih. Mebâhis fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-‘İlmi li’l-Melâyîn, 1977.
• Şeriati, Ali. Medeniyet ve Modernizm. İstanbul: Yeni Zamanlar Yayınları, 2. Basım, 2005.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. ‘Alî b. Muhammed. İrşâdü’l-Fuhûl ilâ Tahkîki’l-Hak min ‘İlmi’l-Usûl. thk. Ebû Hafs Sami b. el-‘Arabî el-Eşerî. 2 Cilt. Riyad: Dâru’l-Fazîle, 2000.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu‘cemü’l-Kebîr. thk. Hamdî Abdülmecîd es-Silefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, ts.
• Uludağ, Süleyman. İbn Arabî. Ankara: TDV Yayınları, 3. Basım, 2015.
• Zehebî, Muhammed Hüseyin ez-. et-Tefsîr ve’l-Müfessirûn. 3 Cilt. Kahire: Mektebetü Vehbe, ts.
• Zerkânî, Muhammed Abdü’l-Azîm. Menâhilü’l-‘İrfân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân. thk. Fevvâz Ahmed Zümerlî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 1990.