Romantic Elements in Nizâr Kabbânî's Poems: The Example of Balqis Qasida

Yıl 2025, Cilt: 55 Sayı: 1, 141 - 155, 30.06.2025

Selçuk Pekparlatır , Hazim Elali

https://doi.org/10.51121/akif.2025.80

Öz

From the era of Jahiliyyah onward, when discussing the concept of Arabic literature, classical Arabic poetry first comes to mind, characterized by forms such as the qasida and themes including madih, fakhr, satire, ghazal and hamase. As historical conditions evolved, it became inevitable that for new poetic styles would emerge to address contemporary developments. Modern Arabic Literature, which many literary scholars trace to Napoleon's invasion of Egypt, is also a period in which new movements emerged. Among the influential figures in the development of this period in the Arab world was the Syrian poet Nizar Qabbani. Like his contemporaries, Qabbani was influenced by Western literary movements such as symbolism, realism, surrealism, existentialism, and the Romanticism, which originated in 18th-century England. Known as a poet of love and women, Qabbani wrote an ode for his wife Balqis, who was killed in the bombing of the Iraqi Embassy in Beirut. This poem serves as an elegy in her memory. However, considering the romantic elements it contains, it also warrants examination as a poem incorporating elements of the ghazal. The poet employed highly expressive language to convey love and the anguish of separation in his poem, crafted as if he were directly addressing to his beloved wife. In the study, it was determined that the qasida contains some unique romantic elements such as sincere love, strong emotions, symbolic expression, invocation of nature, wide imagination, which are illustrated through textual examples. The study concludes that Qabbânî transforms the elegy into a ghazal thorough his use of romantic elements.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric , Poetry , Romance , Nizar Qabbani , Balqis

العناصر الرومانسية في شعر نزار قباني: قصيدة بلقيس نموزجا

Öz

الحبّ أسمَى المشاعر الإنسانية وأقربها إلى القلب، والشعر عندما يكون صادقاً مليئاً بالعواطف الإنسانية الحارّة الصادقة، فإنه يدخلُ القلب دون استئذان. لقد ترسّخَت على مَر السنين قواعد وثوابت الشعر العربي العمودي القديم، وتنوّعت أغراضه، ومع مرور الزمن وتغيّر الظروف والتطورات التاريخية، كان لابد مِن ظهور مذهب جديد يُحاكي التطورات على أرض الواقع، فَظَهر المذهب الرومانسي في الشعر العربي نتيجة عوامل عدة، وكان مِن أهمها الاحتكاك بالغرب، وقد أعطى هذا المذهب للشاعر المجال للإبداع الحر. انطلقَ بحثنا مِن دراسة الشعر الرومانسي، فالرومانسية قد تطورت في العصر الحديث بخصائصها ومميزاتها، وأصبحت على شكل مذهب نظري له قواعده وسماته التي أعطَت للشعر والشاعر القدرة على إبداع أجمل ألوان الشعر. وقد تناوَلَ البحث في جانبه التطبيقي قصيدة {بلقيس} للشاعر السوري نزار قبّاني، شاعر الحب والمرأة، تلك القصيدة التي كتبها نزار لزوجته بلقيس، والتي كان يحبّها حبّاً جَمّاً، وعاش معها أجمل قصص الحب، ولكنها فارقته بعد مقتلِها في حادثة تفجير السفارة العراقية بِبَيروت، فأبدعَ نزار أجمل الكلمات في الحب وألم الفراق، وجعَلَ محبوبته حاضِرة ومحاوِرَة له في تفاصيل القصيدة، فَأجادَ في تلك القصيدة في تحويل المرثاة إلى قصيدة غزلية تُزيّنها الـمَلامِح الرومانسية وتزيدها رونقاً وجمالاً. وخَلُصَ البحث إلى أنّ الرومانسية بِسماتها وخصائصها الفريدة، مِن حب صادق، وعاطفة جيّاشة، وابتكار في الرّمز، ولجوء إلى الطبيعة، والخيال الواسع، والتجديد في شكل ومضمون القصيدة، كلّ ذلك أعطى للشعر أسمى آيات الروعة والجَمال، وجعلَه يَدخُل القلب دون استئذان.

Anahtar Kelimeler

اللغة العربية وبلاغتها , الشّعر , الرّومانسية , نزار قبّاني , بَلقيس

Nizâr Kabbânî'nin Şiirlerinde Romantik Ögeler : Belkıs Kasidesi Örneği

Öz

Cahiliye döneminden itibaren Arap edebiyatı kavramı söz konusu olduğunda öncelikle akla klasik Arap şiirindeki kaside yapısı ve medih, fahr, hiciv, gazel, hamase gibi konular gelmektedir. Tarihsel süreçte koşulların değişmesiyle birlikte, nevzuhur gelişmeleri şiire konu eden yeni tarzların ortaya çıkması kaçınılmaz olmuştur. Birçok edebiyat otoritesi tarafından Napolyon’un Mısır’ı işgal etmesiyle başladığı belirtilen Modern Arap Edebiyatı da yeni akımların ortaya çıktığı bir dönemdir. Bu dönemin Arap dünyasındaki gelişim sürecinde etkin rol alanlardan birisi de Suriyeli şair Nizâr Kabbânî’dir. Nizâr Kabbânî, muasırı diğer şairler gibi Batı edebiyatında ortaya çıkan sembolizm, realizm, sürrealizm, egzistansiyalizm ve 18. yüzyılın başlarında İngiltere’de ortaya çıkan romantizm gibi akımların etkisinde kalmıştır. Aşk ve kadın şairi olarak tanımlanan Nizâr Kabbânî’nin, Beyrut'taki Irak Büyükelçiliği’nin bombalanması sonucu öldürülen eşi Belkıs için kaleme almış olduğu kasidesi aslında onun için yazmış olduğu bir mersiyedir. Bununla birlikte, içerisinde barındırdığı romantik ögeler dikkate alındığında gazel unsurları içeren bir şiir olarak da incelenmeye layıktır. Nitekim şair, çok sevdiği eşini karşısına alıp konuşurcasına yazdığı şiirinde aşka ve ayrılık acısına dair en güzel sözleri kullanmıştır. Çalışmada kasidesinin samimi aşk, güçlü duygular, sembolik anlatım, tabiata başvurma, geniş hayal gücü gibi kendine özgü birtakım romantik unsurlar barındırdığı tespit edilerek örnekleriyle izah edilmiş ve şairin eşi için yazdığı mersiye şiirini, kullandığı romantik ögeler sayesinde adeta bir gazel şiirine dönüştürdüğü sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagatı , Şiir , Romantizm , Nizâr Kabbânî , Belkıs

Kaynakça

• Abbâs, Murâd. Medârisu’ş-Şi‘ri’l-‘Arabiyyi’l-Hadîs beyne’n-Nazariyyeti’l-Ğarbiyyeti ve’t-Tatbîki’l-‘Arabiyyi. İskenderiye: Dârü’l-Ma‘rifeti’l-Câmi‘iyye, 2003.
• Abdülhakîm, Hassân. Mezâhibü’l-Edeb fî Ûrubbâ. Mısır: Dârü’l-Meârif, 2. Basım, 1976.
• Akçay, Ramazan. Nizâr Kabbânî’nin Şiirlerinde İmge. Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Ayyıldız, Ebrar. “Nizâr Kabbânî’nin Hubz, Haşîş ve Kamer Adlı Şiirindeki Semboller”. Rize İlahiyat Dergisi 24 (2023), 129-142.
• Bağcı, Abdullah Esat. “İbn Dureyd’in Söylediği Hikmet Şiirlerinin Tema ve Üslup Bakımından İncelenmesi”. Akif 54/1 (2024), 75-93.
• Büneynî, Züheyre. “Mezâhiru’t-Teşkîli’l-Fennî fî Kâsîdeti Belkîs li Nizâr Kabbânî”. Mecelletü’l-Âdâb ve’l-‘Ulûmi’l-İnsâniyye 7 (2011), 11-30.
• Ca‘fer, Su‘âd. et-Tecdîd fi’ş-Şi‘r ve’n-Nakd ‘inde Cemâ‘ati’d-Dîvân. Kahire: Câmi‘atü ‘Ayni’ş-Şems, Yüksek Lisans Tezi, 1973.
• ed-Desûkî, Ömer. fi’l-Edebi’l-Hadîs. Kahire: Dârü’l-Fikr li’t-Tıbâ‘a ve’n-Neşr ve’t-Tevzî‘, 6. Basım, 1950.
• Ebû Ali, Nebîl. Nizâr Kabbânî Şâiru’l-Mer’e ve’s-Siyâse. Kahire: Dâr Medbûlî, 1998.
• el-Hatîb, Hassân. Nizâr Kabbânî Emîru’l-Hurriyye ve Fârisu’l-‘Işk. Beyrut: Menşûrâtü Dufâf, 2014.
• el-Hayr, Hânî. Kasâid Sana‘at Mecdî ve Kasâid Te‘arradat li Maksi’r-Rakîb. Cezâyir: Darü’l-Füleytis, 2008.
• el-Hevvârî, Salâhuddîn. el-Mer’e fi Şi‘ri Nizâr Kabbânî. Beyrut: Dârü’n-Neccâr, 2001.
• Kabbânî, Nizâr. Kadiyyetî me‘a’ş-Şi‘r. Londra: Riyâdu’r-Rayyes li’l-Kütüb ve’n-Neşr, 1970.
• Kabbânî, Nizâr. el-A‘mâlu’ş-Şi‘riyye el-Kâmile. Beyrut: Menşûrâtü Nizâr Kabbânî, 2. Basım, 1998.
• Kabbânî, Nizâr. el-A‘mâlu’n-Nesriyye el-Kâmile. Beyrut: Menşûrâtü Nizâr Kabbânî, 1999.
• Karataş, Yusuf. “Nizar Kabbâni’nin ‘Mersiyetu Belkıs’ Adlı Eserinin Söylem Çözümlemesi”. Nüsha 15/41 (2015), 1-32.
• Mısır, Fatma Zehra. “Nizâr Kabbânî ve Cemal Süreya’nın Şiirlerinde Kadın İmgesinin Karşılaştırılması”. Akif 51/2 (2021), 184-211.
• Râşid, Diyâb. “es-Simâtu’l-Üslûbiyye fi Kasîdeti Belkîs li Nizâr Kabbânî”. Mecelletü Dirâsât fi’l-Luğati ve Âdâbihâ 20 (2015), 51-70.
• Tur, Salih. “Nizâr Kabbânî’nin Aşk Şiirlerinde Annelik”. Nüsha: Şarkiyat Araştırmaları Dergisi VI/20 (2006), 116-132.
• Tülücü, Süleyman. “Nizâr Kabbânî ve Eserleri Üzerine Notlar”. Atatük Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 35 (2011), 25-38.
• Ya‘kûb ve Âharûn. Kâmûsü’l-Mustalahâti’l-Lüğaviyyeti’l-Edebiyye. Lübnan: Dârü’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 1. Basım, 1987.
• Yıldız, Ahmet. “Muhsin er-Ramlî’nin Hadâiku’r-Reîs İsimli Romanının Teknik ve Tematik İncelemesi”. Akif 53/2 (2023), 332-353.