Understanding Political Consumerism in Turkey: The Relationship between Ethnocentrism and Boycott Participation

Yıl 2022, , 44 - 68, 31.12.2022

Aysenur Dal , Seçil Toros

https://doi.org/10.31123/akil.1169451

Cited By: 1

Öz

Boycotts, one of the important forms of political consumerism, are democratic actions in which consumers show their sensitivity to social issues via consumer protests. These actions are seen as more peaceful forms of opposition, separated from other politically motivated forms of opposition, and seen as citizen practices that reinforce democracy. However, in some cases, boycotts can threaten political and social equality, support undemocratic ideologies, and turn into hostile actions when these peaceful collective movements are shaped by consumer ethnocentrism fed by nationalism and religiosity. This study examines the factors affecting the participation of individuals in boycotts within the framework of political consumerism, and in particular, the relationship between important concepts for ethnocentrism such as nationalism and religiosity, and participation in boycotts within the context of Turkey. In this study, which was conducted using survey data collected from a representative sample in Turkey in 2020, a statistically significant relationship is found between "nationalism", "religiosity", "education level", " full-time employment" and the frequency of boycotts. Our quantitative analysis in the context of ethnocentrism, which is the main focus of the research, shows that the level of religiosity in Turkey is more effective in participating to boycotts than the level of nationalism. While this study contributes to the understanding of consumer behavior in the context of political participation, an important field of study in communication studies, it is also important for the development of new policies and communication strategies.

Anahtar Kelimeler

political communication, political consumerism, boycotts, nationalism, religiosity, Turkey

Türkiye’de Siyasal Tüketiciliği Anlamak: Etnosentrizm Ve Boykot Katılımı Arasındaki İlişki

Öz

Siyasal tüketiciliğin önemli biçimlerinden biri olan boykotlar, tüketicilerin, tüketim protestoları ile toplumsal olaylara duyarlılıklarını gösterdikleri demokratik eylemlerdir. Bu eylemler siyasi olarak motive edilmiş olan diğer muhalefet biçimlerinden ayrılarak daha barışçıl bir karşıtlık olarak değerlendirilmekte ve demokrasiyi pekiştiren vatandaş hareketleri olarak görülmektedir. Ancak bazı durumlarda boykotlar siyasi ve sosyal eşitliği tehdit eden, demokratik olmayan ideolojileri destekleyen nitelikte olabilmekte ve söz konusu barışçıl kolektif hareketler, milliyetçilik ve dindarlık ile beslenen tüketici etnosentrizmi ile şekillendiğinde düşmanca eylemlere dönüşebilmektedir. Bu çalışmada, siyasal tüketicilik kavramı çerçevesinde bireylerin boykotlara katılımını etkileyen faktörlere odaklanılmakta ve özellikle de milliyetçilik ve dindarlık gibi etnosentrizm açısından önemli kavramlar ile boykota katılma arasındaki ilişki Türkiye bağlamında incelenmektedir. 2020 yılında Türkiye’de temsili bir örneklem üzerinden toplanmış anket verileri kullanılarak yapılan araştırmada, “milliyetçilik,” “dindarlık,” “eğitim seviyesi” ve “tam zamanlı bir işte çalışma” durumu ile boykot sıklığı arasında istatistiksel olarak önemli bir ilişki saptanmıştır. Araştırmanın ana odağında olan etnosentrizm bağlamındaki nicel analizler Türkiye’de dindarlık seviyesinin milliyetçilik seviyesine göre boykota katılmada daha etkili olduğu göstermiştir. Bu çalışma, iletişim çalışmalarının önemli bir inceleme alanı olan tüketici davranışlarının siyasal katılım bağlamında anlaşılması adına katkı sunarken yeni siyasaların ve iletişim stratejilerinin geliştirilmesi adına da önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

siyasal iletişim, siyasal tüketicilik, boykot, milliyetçilik, dindarlık, Türkiye

Kaynakça

• Abosag, I. & Farah, M. F. (2014). The Influence of Religiously Motivated Consumer Boycotts on Brand Image, Loyalty and Product Judgment. European Journal of Marketing, 48(11-12). 2262-2283. https://doi.org/10.1108/ejm-12-2013-0737.
• Acikdilli, G., Ziemnowicz, C. & Bahhouth, V. (2018). Consumer Ethnocentrism in Turkey: Ours Are Better Than Theirs. Journal of International Consumer Marketing, 30(1), 45-57. https://doi.org/10.1080/08961530.2017.1361882.
• Atılgan, K. Ö., İnce, T., & Yılmaz, S. (2017). Tüketicilerin satın alma niyetleri ve boykota yönelik tutumlarının tüketici sinizmi, fiyat şeffaflığı ve fiyat adaleti bağlamında incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(3), 34-44.
• Atılgan, K. Ö. & Köken, Y. (2022). Tüketici Etnosentrizmi ve Tüketici Düşmanlığının Sosyal Medyada Boykota Etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31(1), 292-307. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1058221.
• Balaban, S. (2019). Tüketici Boykotu ve Tüketicilerin Boykot Katılımlarını Etkileyen Faktörler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Balabanis, G., Diamantopoulos, A., Mueller, R. D. & Melewar, T. C. (2001). The Impact of Nationalism, Patriotism and Internationalism on Consumer Ethnocentric Tendencies. Journal of international business studies, 32(1), 157-175. https://doi.org/10.1057/palgrave.jibs.8490943.
• Balıkçıoğlu, B., Koçak, A. & Özer, A. (2007). Şiddet İçermeyen Bir Eylem Olarak Dolaylı Tüketici Boykotlarının Oluşum Süreci ve Türkiye İçin Değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(03), 79-100. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002034.
• Barutçu, S., Saritas, E. & Adiguzel, D. U. (2016). Attitudes Towards the Foreign Products from Animosity, Boycott And Ethnocentrism Perspectives: The Case Of Turkish Students. European Scientific Journal, 12(10), 106-118.
• Brubaker, R. (2012). Religion and Nationalism: Four Approaches. Nations and nationalism, 18(1), 2-20. https://doi.org/10.1111/j.1469-8129.2011.00486.x.
• Cilingir, Z. & Basfirinci, C. (2014). The Impact of Consumer Ethnocentrism, Product Involvement, And Product Knowledge On Country of Origin Effects: An Empirical Analysis On Turkish Consumers’ Product Evaluation. Journal of International Consumer Marketing, 26(4), 284-310. https://doi.org/10.1080/08961530.2014.916189.
• Çarkoğlu, A. & Kalaycıoğlu, E. (2009). Türkiye’de Dindarlık: Uluslararası bir Karşılaştırma. (Rapor). İstanbul: IPM (İstanbul Politikalar Merkezi), Sabancı Universitesi.
• Çarkoğlu, A. & Kalaycıoğlu, E. (2007). Turkish Democracy Today: Elections, Protest and Stability in An Islamic Society. IB Tauris.
• Dalton, R. J. (2008). Citizenship Norms and The Expansion of Political Participation. Political studies, 56(1), 76-98. https://doi.org/10.1111/j.1467-9248.2007.00718.x.
• Delener, N. (1990). The Effects of Religious Factors on Perceived Risk in Durable Goods Purchase Decisions. Journal of Consumer Marketing, 7(3), 27-38. https://doi.org/10.1108/eum0000000002580.
• Dovidio, J. F., Piliavin, J. A., Gaertner, S. L., Schroeder, D. A. & Clark, R. D. III. (1991). The Arousal: Cost-Reward Model and The Process of Intervention: A Review of the Evidence. M. S. Clark (Der.). Prosocial Behavior (s. 86–118) içinde. Newbury Park, CA: Sage Publications, Inc.
• Duman, S. & Özgen, O. (2018). Willingness to Punish and Reward Brands Associated to a Political Ideology (BAPI). Journal of Business Research, 86, 468-478. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2017.05.026.
• Ekman, J. & Amna, E. (2012). Political Participation and Civic Engagement: Towards A New Typology. Human Affairs, 22(3), 283-300. https://doi.org/10.2478/s13374-012-0024-1
• Erdoğan, E. (2003). Türk Gençliği ve Siyasal Katılım: 1999-2003 (Rapor). İstanbul: Toplumsal Katılım ve Gelişim Vakfı.
• Erdoğan, E. (2015). “Türkiye’de gençlerin siyasal katılımı: Karşılaştırmalı bir perspektif. Yeni Zamanlarda Genç Yurttaşların Katılımı Konferansı Bildiriler Kitabı, 37–52.
• Erdoğan, E. & Uyan-Semerci, P. (2017). Understanding Young Citizens’ Political Participation in Turkey: Does ‘Being Young’ matter?. Southeast European and Black Sea Studies, 17(1), 57-75. https://doi.org/10.1080/14683857.2016.1235000
• Friedman, M. (1999). Consumer Boycotts: Effecting Change Through the Marketplace and The Media. New York: Routledge.
• Gil De Zuniga, H., Copeland, L. & Bimber, B. (2014). Political Consumerism: Civic Engagement and The Social Media Connection. New Media & Society, 16(3), 488-506. https://doi.org/10.1177/1461444813487960.
• Gundelach, B. (2020). Political Consumerism as a Form of Political Participation: Challenges And Potentials Of Empirical Measurement. Social Indicators Research, 151(1), 309-327. https://doi.org/10.1007/s11205-020-02371-2.
• Gurr, T. R. (2015). Why Men Rebel. New York: Routledge.
• Hacıoğlu, G., Eren, S. S., Kurt, G. & Çelikkan, H. (2013). Tüketicilerin Düşmanlık Hissi Ve Etnik Merkezciliği İle Satın Alma Niyeti Arasındaki İlişkiler: Türk Tüketicilerin Fransız Malı Ürünlere Yönelik Tutumlarına Dair Bir Araştırma. 18. Ulusal Pazarlama Kongresi, Kars, 19(22), 576-586.
• Inglehart, R. & Welzel, C. (2005). Modernization, Cultural Change, and Democracy: The Human Development Sequence. Cambridge: Cambridge University Press.
• İşlek, K. (2017). Tüketici Boykotları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• İzberk-Bilgin, E. (2012). Infidel Brands: Unveiling Alternative Meanings of Global Brands At The Nexus Of Globalization, Consumer Culture, And Islamism. Journal of Consumer Research, 39(4), 663-687. https://doi.org/10.1086/665413.
• Kellstedt, P. M., & Whitten, G. D. (2018). The fundamentals of political science research. New York, NY: Cambridge University Press.
• Karaca, Y. (2016). İşletmeler Tüketici Boykotlarina Ne Kadar Hazırlıklı? Gezi Parkı Direnişi Kapsamında Mersin Starbucks Örneği. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 10(21), 53-67.
• Klein, J. G. & Ettensoe, R. (1999). Consumer Animosity And Consumer Ethnocentrism: An Analysis Of Unique Antecedents. Journal of International Consumer Marketing, 11(4), 5-24. https://doi.org/10.1300/J046v11n04_02.
• Klein, J. G., Smith, N. C. & John, A. (2004). Why We Boycott: Consumer Motivations for Boycott Participation. Journal of Marketing, 68(3), 92-109. https://doi.org/10.1509/jmkg.68.3.92.34770
• Lekakis, E. J. (2019). Political Consumerism and Nationalist Struggles in Europe. M. Boström, M. Michele Micheletti, & P. Oosterveer (Der.). The Oxford Handbook of Political Consumerism (s. 663-680) içinde. Oxford: Oxford Handbooks.
• Li, Y. & Marsh, D. (2008). New Forms of Political Participation: Searching for Expert Citizens And Everyday Makers. British Journal of Political Science, 38(2), 247-272. http://www.jstor.org/stable/27568344.
• Marien, S., Hooghe, M., & Quintelier, E. (2010). Inequalities in Non-Institutionalised Forms of Political Participation: A Multi-Level Analysis Of 25 Countries. Political Studies, 58(1), 187-213. https://doi.org/10.1111/j.1467-9248.2009.00801.x
• Muhamad, N. & Mizerski, D. (2010). The Constructs Mediating Religions' Influence On Buyers and Consumers. Journal of Islamic Marketing, 1(2), 124-135. https://doi.org/10.1108/17590831011055860
• Myers, M. B. (2015). Ethnocentrism: A Literature Overview and Directions For Future Research. 1995 Academy of Marketing Science (AMS) Annual Conference Bildiriler Kitabı (s. 202-207). Springer, Cham.
• Nakano, T. (2004). Theorising Economic Nationalism. Nations and Nationalism, 10(3), 211-229. https://doi.org/10.1111/j.1354-5078.2004.00164.x
• Norris, P. (2011). Democratic Deficit: Critical Citizens Revisited. Cambridge: Cambridge University Press.
• Norris, P. (2012). The Impact Of Social Media On The Arab Uprisings: The Facebook, Twitter, And Youtube Revolutions?. Advancing Comparative Political Communication Research: New Frameworks, Designs and Data, European Consortium Joint Workshops, Nisan, Antwerp, Belgium.
• Norris, P., Walgrave, S. & Van Aelst, P. (2005). Who Demonstrates? Antistate Rebels, Conventional Participants, or Everyone?. Comparative Politics, 37(2) 189-205. https://doi.org/10.2307/20072882.
• Odabaşı, Y. (2008). Siyasallaşan Tüketiciliğin Demokratik Denetim Gücü. Türkiye'de Siyasetin Dinamikleri Sempozyumu, 4-5 Nisan, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Öztürk, A. & Nart, S. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Perspektifinden Politik Tüketime Katilim. Global Journal of Economics And Business Studies, 5(9), 62-73. https://dergipark.org.tr/en/pub/gumusgjebs/issue/24604/260461
• Öztürk, A. & Nart, S. (2021). Tüketici Boykot Davranışının Belirleyicileri Üzerine Bir Araştırma: Ağızdan Ağıza İletişimin Aracılık Rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(78), 660-687. https://doi.org/10.17755/esosder.784595
• Piliavin, J. A. & Charng, H. W. (1990). Altruism: A Review of Recent Theory And Research. Annual review of sociology, 16, 27-65. http://www.jstor.org/stable/2083262
• Russel, Ö. Ç. (2016). Türkiye'de Seçime ve Geleneksel Olmayan Siyasal Faaliyetlere Katılımı Etkileyen Bireysel Seviye Faktörler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 71(2), 437-463. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002399
• Sandıkcı, Ö. & Ekici, A. (2009). Politically Motivated Brand Rejection. Journal of Business Research, 62(2), 208-217. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2008.01.028
• Sandıkcı, Ö. & Ger, G. (2015). Constructing and Representing The Islamic Consumer In Turkey. Fashion Theory, 11(2-3), 189-210. https://doi.org/10.2752/136270407X202754
• Sen, S., Gürhan-Canli, Z. & Morwitz, V. (2001). Withholding Consumption: A Social Dilemma Perspective On Consumer Boycotts. Journal of Consumer Research, 28(3), 399-417. https://doi.org/10.1086/323729
• Sharma, S., Shimp, T. A. & Shin, J. (1994). Consumer Ethnocentrism: A Test of Antecedents And Moderators. Journal of The Academy of Marketing Science, 23(1), 26-37. https://doi.org/10.1177/0092070395231004
• Shimp, T. A. & Sharma, S. (1987). Consumer Ethnocentrism: Construction and Validation Of The CETSCALE. Journal of Marketing Research, 24(3), 280-289. https://doi.org/10.2307/3151638
• Stolle, D., & Micheletti, M. (2013). Political Consumerism: Global Responsibility in Action. Cambridge: Cambridge University Press.
• Stolle, D., Hooghe, M. & Micheletti, M. (2005). Politics in the Supermarket: Political Consumerism as a Form of Political Participation. International Political Science Review, 26(3), 245-269. https://doi.org/10.1177/0192512105053784
• Stolle, D. & Huissoud, L. (2019). Undemocratic Political Consumerism. M. Boström, M. Michele Micheletti, & P. Oosterveer (Der.). The Oxford Handbook of Political Consumerism (s. 625-643) içinde. Oxford: Oxford Handbooks.
• Taşçıoğlu, M. & Yener, D. (2017). Tüketicilerin Boykotlara Karşı Tutumlarına Yönelik Bir Araştırma: Menşei Ülke ve Sürdürülebilirliğin Etkileri. The Journal of Academic Social Science, 5(61), 54-67. https://doi.org/10.16992/ASOS.13129.
• Theocharis, Y. (2015). Is Digitally Networked Participation a Form of Political Participation?. T. Poguntke, S. RoBteutscher, R. Schmitt-Beck, & S. Zmerli (Der). Citizenship and Democracy in an Era of Crisis (s. 211-227) içinde. New York: Routledge.
• Toros, S. & Toros, E. (2021). #Tüketmiyorum: Sosyal medyada boykotlar. 5. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Kongresi Tam Metin E-Kitabı, s. 160-172, 21 Mayıs - 24 Mayıs 2021, Antalya.
• Trechsel, A. H. (2007). Inclusiveness of Old and New Forms of Citizens' Electoral Participation. Representation, 43(2), 111-121. https://doi.org/10.1080/00344890701363326
• Uysal, A. & Cömert, Y. (2017). Tüketici Boykotu Katılım Güdüleri: Muş İli Örneği. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 8(1), 97-125.
• Ulker‐Demirel, E., Yuruk‐Kayapinar, P. & Kayapinar, O. (2021). The Role Of Consumer Ethnocentrism On Boycott Behaviour: What If A Domestic Business Behaves Egregiously?. Canadian Journal of Administrative Sciences/Revue Canadienne des Sciences de l'Administration, 38(4), 354-368. https://doi.org/10.1002/cjas.1600
• Van Deth, J. W. (2014). A Conceptual Map of Political Participation. Acta Politica, 49(3), 349-367. https://doi.org/10.1057/ap.2014.6.
• Verba, S. & Nie, N. (1972). Participation in America: Political Democracy and Social Equality. New York: Harper & Row.
• Verba, S., Schlozman, K. L. & Brady, H. E. (1995). Voice and Equality: Civic Voluntarism in American Politics. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Yener, D. (2022). Tüketici Düşmanlığı ve Tüketici Boykotlarına Katılma Niyeti İlişkisi: Tüketici Etnosentrizminin Aracı Etkisi. Business & Management Studies: An International Journal, 10(1), 310-324. https://doi.org/10.15295/bmij.v10i1.2010
• Yuksel, U. & Mryteza, V. (2009). An Evaluation of Strategic Responses To Consumer Boycotts. Journal of Business Research, 62(2), 248-259. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2008.01.032
• Alev, B. (2003). “Bir Muhalefet Şekli: Tüketici Boykotları”. Bianet Gazetesi. https://bianet.org/bianet/toplum/20260-bir-muhalefet-sekli-tuketici-boykotlari adresinden 22.05.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Aktan, S. (2020, 26 Ekim). Boykot çağrısının ardından Türkiye ve İslam coğrafyasındaki hangi Fransız markaları etkilenebilir?. https://tr.euronews.com/2020/10/26/boykot-cagr-s-n-n-ard-ndan-turkiye-ve-islam-cografyas-ndaki-hangi-frans-z-markalar-etkilen adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Bakkal, İsrail’i Boykot İçin Kolaları Sokağa Döktü. (2014, 23 Temmuz). https://www.haberler.com/haberler/bakkal-israil-i-boykot-icin-kolalari-sokaga-6293398-haberi/ adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Boykot başlatılmıştı: Pınar’ın ‘Evet’çi patronunun özrü kabul görmedi. (2017, 19 Nisan). https://www.diken.com.tr/boykot-baslatilmisti-pinarin-evetci-patronunun-ozru-kabul-gormedi/ adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Ekiz, A., Tosun, M., Aydın, Z., Yıldızalp, M., Gündoğmuş, Y. N. (2018, 14 Ağustos). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Amerika'nın elektronik ürünlerine boykot uygulayacağız. https://www.aa.com.tr/tr/gunun-basliklari/cumhurbaskani-erdogan-amerikanin-elektronik-urunlerine-boykot-uygulayacagiz/1230495 adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Erdoğan'dan Fransız ürünlerine boykot çağrısı. (2020, 26 Ekim). https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-54693292 adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• H&M ırkçılıkla suçlanan kampanyasından dolayı özür diledi. (2018, 10 Ocak). https://www.haberturk.com/h-m-reklam-kampanyasindan-dolayi-ozur-diledi-1791159-ekonomi adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Hollanda'yı portakal sıkarak protesto ettiler. (2017, 13 Mart). https://www.haberturk.com/gundem/haber/1423503-hollandayi-portakal-sikarak-protesto-ettiler adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• İsrail malları tam listesi! Türkiye’de satılan İsrail malları hangileri? İşte İsrail markalı ürünler. (2021, 11 Mayıs). https://www.takvim.com.tr/galeri/ekonomi/israil-mallari-tam-listesi-turkiyede-satilan-israil-mallari-hangileri-iste-israil-markali-urunler adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• İsrail mallarını boykot et! Müslüman kardeşine kurşun sıkma. (2018, 22 Mayıs). https://www.yeniakit.com.tr/haber/israil-mallarini-boykot-et-musluman-kardesine-kursun-sikma-469269.html adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• İtalya şaşırma sabrımızı taşırma. (1998, 22 Kasım). https://www.hurriyet.com.tr/italya-sasirma-sabrimizi-tasirma-39049011 adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• İtalya'ya tepki dalga dalga büyüyor. (1998, 20 Kasım). https://www.milliyet.com.tr/siyaset/italyaya-tepki-dalga-dalga-buyuyor-5341594 adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• İtalyan mallarına boykot çağrısı. (1998, 17 Kasım). https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/italyan-mallarina-boykot-cagrisi-39048108 adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• İtalyanlar'da Şevket Demirel tedirginliği. (1998, 26 Kasım). https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/italyanlarda-sevket-demirel-tedirginligi-39049628 adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Kozinets, R. V. & Handelman, J. (1998). Ensouling Consumption: A Netnographic Exploration of the Meaning of Boycotting Behavior. https://www.acrwebsite.org/volumes/8197/volumes/v25/NA-25 adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Laçiner, S. (1999, Ocak). Apo Krizi ve Medya. https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-117-ocak-1999/2311/apo-krizi-ve-medya/5319 adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir. Migros boykot. https://www.change.org/t/migros-boykot-tr-tr?source_location=topic_page adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Migros çalışanlarının eyleminde mutabakat sağlandığı açıklandı. (2022, 21 Şubat). https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-60444986 adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir. Migros İşçilerine Haklarını Ver!. https://www.change.org/p/migros-i%C5%9F%C3%A7ilerine-haklar%C4%B1n%C4%B1-ver-migrosagitmiyorum-migrosboykot-migros-turkiye?source_location=topic_page adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Özbilek, M. (2021, 28 Eylül). Yemeksepeti boykotu başladı: 'Sepete atmıyoruz, sepetten atıyoruz'. https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/yemeksepeti-boykotu-basladi-sepete-atmiyoruz-sepetten-atiyoruz-1872495 adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye'den İsrail mallarına boykot. (2014, 23 Temmuz). https://www.cnnturk.com/arsiv/haber/turkiyeden-israil-mallarina-boykot adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye’nin İlk Sosyal Medya Krizi: Danone. (2012, 27 Aralık). https://muhalifgucler.wordpress.com/2012/12/27/turkiyenin-ilk-sosyal-medya-krizi-danone/ adresinden 27.07.2022 tarihinde erişilmiştir.