Dijital Gazeteciliğin Gelişen Bir Formu Olarak Mobil Gazetecilik

Yıl 2017, Sayı: 28, 60 - 81, 15.12.2017

Burak Özyal Gülgün Erdoğan Tosun

https://doi.org/10.31123/akil.437457

Cited By: 3

Öz

Mobil gazetecilik habere erişim yollarının, haber üretim biçimlerinin ve gazeteciliğin

aktörlerinin yeniden tanımlandığı bir gazetecilik alanıdır. Mojo kavramı aracılığıyla

kısaca tanımlanan mobil gazetecilik gündelik hayatın her anına yayılan gazetecilik

eyleminin giderek öne çıkan bir biçimidir. Mobil cihazların sürekli olarak gelişen

donanım ve yazılımları, ayrıca dünyanın bir ucundan diğer ucuna yüksek kalitede

veri aktarılabilmesini mümkün hale getiren bağlantı hızları, mobil gazeteciliğin teknik

gelişiminin temel faktörleridir. Gazeteciliğin geleneksel biçimleri yeni teknolojilerle

birlikte dönüşüme uğrarken, yeniden okunması gereken bir dizi habercilik biçimi

ortaya çıkmaktadır. Mobil gazetecilik gazeteciliğin değişim hızına uyumlu hale gelmek

zorunda olan gazetecilik eğitimi açısından ve tecimsel bir alan olarak gazeteciliğin

dönüşüm çabaları bağlamında okunmaya ve incelenmeye ihtiyaç duymaktadır. Mobil

gazeteciliğin araçsal terminolojisi sürekli gelişmekte, gazeteciliğe ait iş modelleri bu

terminolojik değişime adapte olmaya çalışmaktadır.

Bu çalışmanın başlıca amacı, mobil gazetecilik uygulamalarının haber üretim/tüketim

süreçleri üzerindeki etkilerini ve gazetecilik mesleğine getirdiği boyutları ortaya

koymaktır. Araştırmada mobil gazetecilik pratiklerinin gelişim süreci önemli örnekleri

üzerinden incelenmiş, yöntem olarak geniş çaplı literatür taraması tercih edilmiştir.

Mobil teknolojilerin haberciliğin aktörleri üzerinde yaratmış olduğu dönüşümü

sistematik bir biçimde kavrayabilmek için çalışmada mobil gazeteciliğe ilişkin önemli

gelişim aşamalarına değinilmiştir. Mobil gazetecilik, gazeteciliği etkilemiş olduğu

üç temel olgunun üzerinden değerlendirilmiştir. Bu üç temel olgu bağlamında mobil

gazetecilik sırasıyla haber üretimi ve dolaşımı açısından, haber tüketimi ve okur

deneyimi açısından ve gazeteciliğin kavramsal değişimi açısından incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mobil Gazetecilik, Mojo, Mobil Cihazlar, Yurttaş Gazeteciliği

Kaynakça

• Aslan, K. (2010). Türkiye’de SMS Haberciliği. İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Barthel, M. ve Mitchell, A. (2017). Americans’ Attitudes About The News Media Deeply Divided Along Partisan Lines, Pew Research Center Report,
• http://assets.pewresearch.org/wp-content/uploads/sites/13/2017/05/09144304/PJ_2017.05.10_ Media-Attitudes_FINAL.pdf Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2017.
• Bivens, K. R. (2008). The Internet, Mobile Phones and Blogging, Journalism Practice, Vol:2 No:1, 113-129.
• Blankensip, C. J. (2016). Losing Their “MOJO”?, Journalism Practice, Vol:10 Issue:8, 1055- 1071.
• Cameron, C. (2008). Mobile Journalism: A Snapshot Of Current Research And Practice, Technology, Education and Ethics Conference,
• http://theendofjournalism.wikidot.com/davidcameron, Erişim Tarihi:24 Mart 2017.
• Deuze, M. (1999). Journalism and The Web, Gazette, Vol:61 No:5, 373-390.
• Devran, Y. ve Özcan, F. Ö. (2016). 15 Temmuz Darbe Girişimi: Gelenekselden Yeniye Medya Araçlarının Kullanımı. Online Academic Journal of Information Technology, Güz Cilt:7 Sayı:25, 71-92.
• Gitelman, L. (2006). Always Already New, Media History and the Data Of Culture, Cambridge: The MIT Press.
• Jenkins, H. (2004). The Cultural Logic of Media Convergence, International Journal of Cultural Studies, Vol:7 No:1, 33-43
• Jenkins, H. (2016). Cesur Yeni Medya Teknolojiler ve Hayran Kültürü, Çev. Nihan Yeğengil, İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Jokela, T., Vaataja, H., Koponen, T. (2009). Mobile Journalist Toolkit: A Field Study On Producing News Articles With A Mobile Device, 30 Eylül-2 Ekim 2009 tarihleri arasında Finlandiya – Tampere’de Gerçekleşmiş Olan MindTrek - Entertainment and Media In The Ubiquitous Era Konferası’nda Sunulmuş ve Yayınlanmış Olan Bildiri, 45-52.
• Keskin, O. N., Metcalf, D. (2011). The Current Perspectives, Theories and Practices of Mobile Learning, The Turkish Online Journal of Educational Technology. Vol.10 Issue:2 202-208.
• Knight Foundation, (2016). Mobile-First News: How People Use Smartphones To Access Information,https://knightfoundation.org/reports/mobile-first-news-how-people-use-smartphonesacces Erişim Tarihi: 19 Nisan 2017.
• Leung, L. ve Wei, R. (2000). More Than Just Talk On The Move: Uses and Gratifications Of The Cellular Phone, Journalism&Mass Coummunication Quarterly, Vol:77 No:2, 308-320.
• Lister, M., Dovey, J., Giddings, S., Grant, I., Kelly, K. (2009). New Media: A Critical Introduction,Second Edition, Routledge.
• Lu, K. (12 Haziran 2017). Growth in Mobile News Use Driven By Older Adults, http://www. pewresearch.org/fact-tank/2017/06/12/growth-in-mobile-news-use-driven-by-older-adults/ Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2017.
• Manovich, L. (2001). The Language of New Media. MIT Press.
• Marrouch, R. (2014). How Mobile Phones Are Changing Journalism Practice In The 21st Century, http://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/news/how-mobile-phones-are-changingjournalism- practice-21st-century Erişim Tarihi: 19 Mart 2017.
• Martyn, H. P. (2009). The Mojo In The Third Millenium, Journalism Practice, Vol:3 No:2, 196- 215.
• Mills, J., Egglestone, P., Rashid, O. & Vaataja, H. (2012). Mojo In Action: The Use Of Mobiles In Conflict, Community and Cross-Platform Journalism, Continuum: Journal Of Media & Cultural Studies, Vol:26 No:5, 669-683.
• Narin, B. (2015). Mobil Telefonlar ve Gazetecilik: Mobil Haber Üretimi ve Habere Mobilden Erişim, 1-3 Aralık Tarihleri Arasında İstanbul Üniversitesi’nde Gerçekleşmiş Olan XX. Türkiye’de İnternet Konferansı’nda Sunulmuş ve Yayınlanmış Olan Bildiri, 81-86. http://inet-tr.org.tr/ inetconf20/kitap/inet15-BNarin.pdf Erişim Tarihi: 27 Temmuz 2017.
• Örnebring, H. (2010). Technology and Journalism-as-Labour: Historical Perspectives, Journalism, Vol:11 No:1, 57-74.
• Quinn, S. (2009). Mojo – Mobile Journalism In Asia Region, Singapore: Konrad Adenuer Stiftung.
• Quinn, S. (2010). Mobile Journalism (Mojo) and Journalism Education, WJEC, South Africa.
• Pew. (2012). The Future Of Mobile News, http://assets.pewresearch.org/wp-content/uploads/ sites/13/legacy/Futureofmobilenews%20_final1.pdf Erişim Tarihi: 14 Nisan 2017.
• Pfetsch, B., Adam, S., Bennett, L. W. (2013). The Critical Linkage Between Online and Offline Media, Journal of the European Institute for Communication and Culture Vol:20 No:3, 9-22.
• Pool, T. (2016). Ben Hep Online Oldum, Röp. Çelik, H. K. Çev. Namal, E., TRT Akademi Dijital Medya Sayısı, Cilt:1 Sayı:2, 702-714.
• Poushter, J. (2016). Smartphone Ownership and Internet Usage Continues to Climb Emerging Economies, Pew Research Center Report, http://assets.pewresearch.org/wp-content/uploads/ sites/2/2016/02/pew_research_center_global_technology_report_final_february_22__2016.pdf Erişim Tarihi: 19 Haziran 2017.
• Prensky, M. (2005). What Can You Learn From a Cell Phone? Almost Anything!, Innovate: Journal Of Online Education, Vol:1 Issue:5, Article:2.
• Purcell, K., Rainie, L., Rosenstiel, T. ve Mitchell, A. (2011). How Mobile Devices Are Changing Community Information Environments, http://www.pewinternet.org/files/old-media/Files/ Reports/2011/PIP-Local%20mobile%20survey.pdf Erişim Tarihi 26 Mayıs 2017.
• Scott, C. (22 Eylül 2015). Covering The Refugee Crisis On Snapchat And Periscope as ‘Day-By- Day Documentary’. https://www.journalism.co.uk/news/-a-day-by-day-digital-documentary-hownews- outlets-are-covering-the-refugee-crisis-on-snapchat-and-periscope-/s2/a567769/ Erişim Tarihi: 19 Mayıs 2017.
• Sehl, A., Cornia, A. ve Nielsen, K. R. (2016). Public Service News And Digital Media,Digital News Project 2016, Oxford: Reuters Institute For The Study Of Journalism. http:// reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/Public%20Service%20News%20and%20 Digital%20Media.pdf Erişim Tarihi: 24 Temmuz 2017.
• Shirky, C. (2010). How Cognitive Surplus Will Change the World (Video). Ted@Cannes. https:// www.ted.com/talks/clay_shirky_how_cognitive_surplus_will_change_the_world Erişim Tarihi: 22 Eylül 2017.
• Steensen, S. (2011). Online Journalism and the Promises of New Technology, Journalism Studies, Vol:12 No:3, 311-327.
• TÜİK, (2016). Hane Halkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, http://www.tuik.gov.tr/ PreTablo.do?alt_id=1028 Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2017.
• Usher, N. (2014). “Mobile Journalism: Leaving Behind Physical Space”, Moving The Newsroom: Post-Industrial News Spaces And Places İçinde, Tow Center For Digital Journalism A Tow/ Knight Report
• https://academiccommons.columbia.edu/catalog/ac:d51c59zw5c Erişim Tarihi: 16 Ağustos 2017.
• Waldman, S. (2011). The Information Needs of Communities, https://transition.fcc.gov/osp/inc-report/The_Information_Needs_of_Communities.pdf Erişim Tarihi: 27 Temmuz 2017.
• Wenger, D., Owens, L., Thompson, P., (2014). Help Wanted: Mobile Journalism Skills Required by Top U.S. News Companies, Electronic News, Vol:8 No:2, 138-149.
• West, D. (2013). Invention and the Mobile Economy, Brooking Instutions Report Issues in Technology Innovation, https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2016/06/05-inventionmobile- economy-west.pdf, Erişim Tarihi: 26.06.2017.
• Westlund, O. (2013). Mobile News, Digital Journalism, Vol:1 No:1, 6-26.
• Diğer Kaynaklar
• 4Sam, (31 Mart 2012). “I Can Help Others With Autism Because I Have Autism” http://ireport. cnn.com/docs/DOC-769273 Erişim Tarihi: 16 Mayıs 2017.
• https://www.digitaltrends.com/mobile/camera-phone-history/ Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2017.
• Hürriyet.com.tr (17 Ekim 2017). “3 Yılda 1,5 milyon kullanıcıya ulaşan uygulama: Bundle” http:// www.hurriyet.com.tr/3-yilda-1-5-milyon-kullaniciya-ulasan-uygulama-bundle-40613039 Erişim Tarihi: 28 Ekim 2017
• Show Ana Haber (Youtube Yayınlanma Tarihi: 26.10.2017) “Show Ana Haber 25 Ekim 2017”.
• https://www.youtube.com/watch?v=_iGw6NGWsEA Erişim Tarihi: 28 Ekim 2017
• https://twitter.com/ntv Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2017.
• https://twitter.com/cnnturk Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2017.
• https://twitter.com/hurriyet Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2017.
• https://www.twitch.tv/p/about Erişim Tarihi: 26 Ekim 2017.
• Nokia ve Reuters’ın İş Birliğinde Geliştirilmiş Olan Mobil Gazetecilik Araç Seti. https:// techcrunch.com/2007/10/23/reuters-n95-equipped-toolkit-for-on-the-go-reporters/ Erişim Tarihi 19 Nisan 2017.