Eskişehir’deki Yerel Magazin Basınının Ekonomi Politiği: Follow ve Motto Dergileri Örnekleri

Yıl 2016, Sayı: 25, 117 - 139, 30.06.2016

Erdal Dağtaş , Nursen Aydın

https://doi.org/10.31123/akil.438534

Öz

Türkiye medyasının gerek yapısal gerekse içerik düzeyinde geçirdiği değişim ve
dönüşümde 1980’li yılların ekonomik ve politik yapısı büyük önem taşımaktadır. Bu
dönemde, küresel olarak uygulanan neo-liberal politikalar, medyayı ticari kuruluşlar
haline getirmiş; bunun sonucunda, kârı arttırma hedefini merkeze çeken medya
kuruluşları, içeriklerin üretiminde nitelikten çok niceliğe yönelmiştir. Bu bağlamda,
habercilik anlayışında ticari çıkarlar, kamu yararının önüne geçmiş ve böylece,
başat konuma gelen magazin olgusu, medya kuruluşlarının tirajlarını ve kârlarını
arttırmalarının önemli bir unsuru haline gelmiştir. Reklam gelirlerine bağımlı ve kâr
maksimizasyonu üzerine kurulan bir medya yapılanmasında, dönemin siyasi ve
toplumsal koşulları da göz önünde bulundurulduğunda, içeriklerin üretiminde magazin
ve görsellik ağırlık kazanmıştır. Bu bağlamda, magazin olgusunun yerel basındaki
izdüşümlerinin; Türkiye’nin ekonomik, siyasal ve kültürel yapısındaki tarihsel değişim
ile ilişkilendirilerek irdelenmesi çalışmanın sorunsalını oluşturmaktadır. Kuramsal
temelde eleştirel ekonomi politik yaklaşımın benimsendiği çalışmanın amacı, Eskişehir
özelinde, yerel basının magazin haberciliğinin ve anlayışının irdelenmesidir. Bunun için,
Eskişehir’de yayımlanan Follow ve Motto magazin dergileri, nitel çözümleme yöntemi
ile incelenmiştir. Her iki derginin 2011-2014 yılları arasında yayımlanan sayılarından
amaçlı örnekleme tekniği uygulanarak seçilen toplam 8 dergi nüshası, içeriklere ilişkin
belirlenen tematik başlıklar çerçevesinde metin çözümlemesi tekniğiyle incelenmiştir.
Sonuç olarak, Eskişehir özelinde, yerel magazin dergilerinin içeriklerinin üretiminde
reklam ve kâr kaygısı ile tüketim kültürü ideolojisinin yeniden üretilmesinin önemli bir
işleve sahip olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel Ekonomi Politik, Neo-Liberal Politikalar, Yerel Magazin Basını, Tüketim Kültürü

Kaynakça

• Adalı, Bilgin (1983). “Tüketim Kültürü”. Hürriyet Gösteri Dergisi. (83/Nisan): 85. Adaklı, Gülseren (2006). Türkiye’de Medya Endüstrisi: Neoliberalizm Çağında Mülkiyet ve Kontrol İlişkileri. Ankara: Ütopya Yayınevi. Bali, Rıfat N. (2013). Tarz-ı Hayat’tan Life Style’a Yeni Seçkinler, Yeni Mekânlar, Yeni Yaşamlar. İstanbul: İletişim Yayınları. Bayram, Emel (2005). “Küreselleşmenin Getirisi Life-Style’in Götürüsü”. Kral Çıplak: Türk Basınına Eleştirel Bir Bakış Denemesi. M. Bilal Arık (edt.) içinde. Konya: Tablet Kitabevi: 35-59. Belge, Murat (2011). Tarihten Güncelliğe. 4. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları. Bilton, Tony vd. (2009). Sosyoloji. Kemal İnal (çev.). Ankara: Siyasal Yayınevi. Chaney, David (1999). Yaşam Tarzları. İrem Kutluk (çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları. Çakmur, Barış (1998). “Kültürel Üretimin Ekonomi Politiği. Kültürün Metalaşmasında Genel Eğilimler”. Kültür ve İletişim Dergisi. (1/2-Yaz): 111-148. Çam, Şerife (2008). Medya Çalışmalarında İdeoloji: Epistemolojik ve Metodolojik Sorunlar. Ankara: De Ki Basım Yayım. Çaplı, Bülent (2002). Medya ve Etik. Ankara: İmge Yayınevi. Çebi, Murat Sadullah (2002). “Günümüzde Siyasetim Medyada İnşası ve Sunumu Üzerine Bazı Dikkatler”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. 14/Yaz: 1-34. Çetinkaya, Yalçın (1992). Reklamcılık ve Manipülasyon. İstanbul: Ağaç Yayıncılık. Dağtaş, Banu ve Dağtaş, Erdal (2009). “Giriş”. Medya, Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları: Türkiye Medyasından Örüntüler. Banu Dağtaş ve Erdal Dağtaş (der.) içinde. Ankara: Ütopya Yayınları: 7-24. Dağtaş, Banu (2012). Reklamı Okumak. (2. Baskı). Ankara: Ütopya Yayınları. Dağtaş, Erdal (2006). Türkiye’de Magazin Basını. Magazin Eklerinin Sektör ve Metin Analizi. Ankara: Ütopya Yayınevi. Dağtaş, Erdal (2013). “Medyada Sahiplik Sorunu ve Tekelleşme Eğilimleri”. Medya Ekonomisi ve İşletmeciliği. Erdal Dağtaş (edt.) içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları: 30-58. Davidson, Mike (1992). The Consumerist Manifesto Advertising in Postmodern Times. London: Routledge. Ekzen, Nazif (1999). “Medya ve Ekonomi: Türk Basın Endüstrisinde Yoğunlaşma-Toplulaşma, Tekelleşme Yapısı (1965-1995)”. Medya Gücü ve Demokratik Kurumlar. Korkmaz Alemdar (der.) içinde. İstanbul: Afa Yayıncılık ve TÜSEV Vakfı: 85-107. Featherstone, Mike (2013). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. (3. Baskı). Mehmet Küçük (çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Golding, Peter and Murdock, Graham (1997). “For a Political Economy of Mass Communications”. The Political Economy of The Media I. Peter Golding and Graham Murdock (edts.) in. Cheltenham and Brookfield: Edward Elgar Publishing: 3-32. Golding, Peter ve Murdock, Graham (2002). “Kültür, İletişim ve Ekonomi Politik”. Medya Kültür Siyaset. (2. Baskı). Süleyman İrvan (der.) içinde. D. Beybin Kejanlıoğlu (çev.). Ankara: Alp Yayınevi: 59-97. İnal, Ayşe (1999). “Medya, Dil ve İktidar Sorunu: İletişim Çalışmalarında Medya ve Siyaset İlişkisini Nasıl Tartışmalıyız?”. İletişim (3/Yaz): 13-36. Kellner, Douglas (2008). “Ayrımın Üstesinden Gelmek: Kültürel Çalışmalar ve Ekonomi-Politik”. İletişim Çalışmalarında Kırılmalar ve Uzlaşmalar. Sevilay Çelenk (der.) içinde. Hakan Ergül (çev.). Ankara: De Ki Basım Yayım.:147-172. Konyar, Hürriyet (2000). “Tüketim Kültürünün Belirlediği Yeni Toplumsal Kimlikler”. İletişim (6): 19-34. Kozanoğlu, Hayri (1993). Yuppiler, Prensler ve Bizim Kuşak. (3. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları. Kozanoğlu, Can (1995). Pop Çağı Ateşi. (5. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları. Mattelart, Armand ve Mattelart, Michéle (1998). İletişim Kuramları Tarihi. Merih Zıllıoğlu (çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. Mosco, Vincent (1996). The Political Economy of Communication: Rethinking and Renewal. London: Sage Publications. Schiller, Herbert (1993). Zihin Yönlendirenler. Cevdet Cerit (çev.). İstanbul: Pınar Yayınları. Özgen, Murat (2004). “1980 Sonrası Türk Medyasında Gelişmeler ve Magazinleşme Olgusu”. 2nd International Symposium, Communication in the Millenium: A Dialogue Between Turkish and American Scholars, İstanbul: 465-477. Sönmez, Mustafa (2004). Filler ve Çimenler, Medya ve Finans Sektöründe Doğan/Anti-Doğan Savaşı. (3. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları. Şen, Fulya ve Avşar, Zakir (2012). “Türkiye’de Neoliberal Politikaların Haber Medyasına Yansımaları: Anaakım Medyanın Ekonomi Haberleri Üzerine Bir İnceleme”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. 35/Güz: 42-60. Erişim adresi: http://www.iletisimdergisi.gazi.edu.tr/arsiv/35. pdf. (Erişim Tarihi: 29.07.2015). Talimciler, Ahmet (2001). “Futbol Maçlarının Yayını ve Kulüpler-Federasyon- Medya İlişkileri: Futbol-Televizyon Evliliğinde Yeni Dönem”. Medya Politikaları. D. Beybin Kejanlıoğlu, Sevilay Çelenk ve Gülseren Adaklı (der.) içinde. Ankara: İmge Yayınevi: 269-316. Veblen, Thorstein (2005). Aylak Sınıfın Teorisi. Zeynep Gültekin ve Cumhur Atay (çev.). İstanbul: Babil Yayınları. Wittel, Andreas (2014). “Sayısal Marx: Dağıtık Medyanın Ekonomi Politiğine Doğru”. Marx Geri Döndü. Medya, Meta ve Sermaye Birikimi. Vincent Mosco-Christian Fuchs (edts.) içinde. Funda Başaran (Türkçe yayının der.). Özgün Dinçer (çev.). Ankara: Nota Bene Yayınları: 389-433. Dergiler: Follow Dergisi (2011). Mart, Sayı: 5. Follow Dergisi (2012). Haziran, Sayı: 20. Follow Dergisi (2013). Eylül, Sayı: 35. Follow Dergisi (2014). Aralık, Sayı: 50. Motto Dergisi (2011). Mart, Sayı: 17. Motto Dergisi (2012). Haziran, Sayı: 32. Motto Dergisi (2013). Eylül, Sayı: 47. Motto Dergisi (2014). Aralık, Sayı: 62. Derinlemesine Görüşmeler: Follow Dergisi İmtiyaz Sahibi Özgür Fetih Demirdaş ile yapılan derinlemesine görüşme, 19.12.2015. Follow Dergisi Reklam Sorumlusu Övgü Yazıcıoğlu ile yapılan derinlemesine görüşme, 07.12.2015. Motto Dergisi Yazı İşleri Müdürü Cemal Tarkan ile yapılan derinlemesine görüşme, 03.12.2015. Motto Dergisi Reklam Sorumlusu Aslı Yıldırım ile yapılan derinlemesine görüşme, 04.12.2015. İnternet Kaynakları: http://www.followdergi.com/?ID=2&about=1, (Erişim Tarihi: 07.01.2016). http://www.mottomagazin.com/index.php?page=icerik&id=1, (Erişim Tarihi: 07.01.2016).