Instagram’da Sosyal Kıyaslama, Benlik Saygısı ve Yaşam Doyumu İlişkisi: Fırat Üniversitesi Üzerinde Bir İnceleme

Yıl 2018, Sayı: 29. Özel Sayısı, 302 - 326, 01.11.2018

Muhammet Emin Sözkesen Serkan Biçer

https://doi.org/10.31123/akil.458950

Cited By: 2

Öz

Günümüzde
sosyal ağ siteleri insanların yaşamlarının ayrılmaz bir parçası haline
gelmiştir. Milyonlarca insan bu siteler üzerinde yer almakta her türlü duygu
düşüncesini yaşamlarını diğerleri ile paylaşabilmektedir. Bu kadar yoğun bir
enformasyon akışının söz konusu olduğu bu siteler üzerinde kullanıcıların
özellikle kimlik sunumlarını incelemek önemlidir. Bu çalışmada, son zamanlarda
Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kullanıcı sayısı hızla artan Instagram
üzerinde, kullanıcıların gerçekleştirdikleri sosyal kıyaslamalara neden olan
etmenlerin ortaya çıkarılmasının yanı sıra, bu sosyal kıyaslamaların
kullanıcıların benlik saygılarında ve yaşam doyumlarında ne gibi etkilerinin
olduğunun ortaya konması amaçlanmaktadır. Araştırmanın örneklemini, Fırat
Üniversitesi öğrencileri arasından tabakalı örneklem yöntemi ile seçilen 400
öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır.
Verilerin toplanmasında sosyal kıyaslama, benlik saygısı, yaşam doyumu ve
demografik sorulardan oluşan bir ölçek kullanılmıştır.

Araştırma
sonucunda elde edilen bulgulara göre Instagram üzerinde pozitif benlik sunum
temsilleri ile karşılaşmanın mümkün olduğu, bu benlik sunum temsillerinin
yukarı yönlü sosyal kıyaslamaları tetiklediği ve kişilerin benlik saygılarında
ve yaşam doyumlarında azalmalara neden olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu neden
sonuç ilişkisi cinsiyet değişkenine göre incelendiğinde kadınlarda daha göze
çarpan şekildedir. Ayrıca katılımcıların Instagram üzerinde aşağı yönlü sosyal
kıyaslamalardan daha fazla yukarı yönlü sosyal kıyaslamalar gerçekleştirdikleri
sonucuna ulaşılmıştır. Bir diğer bulgu, gündelik yaşamlarında düşük benlik
saygısına ve yaşam doyumuna sahip kişilerin, Instagram üzerinde yukarı yönlü
kıyaslamalarda bulunmaya eğilimli olduklarıdır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Kıyaslama, Benlik Saygısı, Yaşam Doyumu, Benlik Sunumu, Sosyal Medya, Instagram

Kaynakça

• Arslanoğlu, İ. (2016). Bilimsel Yöntem ve Araştırma Teknikleri. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Aysan, F.,Bozkurt, N. (2004). Okul psikolojik danışmanlarının yaşam doyumu, stresle başa çıkma stratejileri ile olumsuz otomatik düşünceleri: İzmir ili örneklemi, XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya: İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi.
• Bessenoff, G.R. (2006). Can The Media Affect Us? Social Comparasion, Self Discrepancy, and The Thin İdeal. Psychology of Women Quarterly, 30, s.239-251. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1471-6402.2006.00292.x/pdf (Erişim Tarihi: 25.12.2016)
• Buunk, B.P., Collins, R.L., Taylor, S.E., Yperen, N.W.V ve Dakof, G.A. (1990). The Affective Consequences of Social Comparison: Either Direction Has Its Ups and Downs. Journal of Personality and Social Psychology, 59 (6), s.1238-1249. https://www.researchgate.net/publication/20871672_The_Affective_Consequences_of_Social_Comparison_Either_Direction_Has_Its_Ups_and_Downs (Erişim Tarihi: 17.06.2017)
• Cüceoğlu, D. (1991). İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Çeçen, A. R. (2007). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet ve yaşam doyumu düzeylerine göre sosyal veduygusal yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 180-190.
• Çevik, N. ve Korkmaz, O. (2014), “Türkiye’de Yaşam Doyumu ve İş Doyumu Arasındaki İlişkinin İki Değişkenli Sıralı Probit Model Analizi”, Niğde Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 7 (1) 126-145
• Denti, L., Barbopoulos, I., Nılson, I., Holmberg, L., Thulın, M., Wendeblad, M., Anden, L ve Davıdsson, E. (2012). Sweden´s largest Facebook study. Gothenburg Research Institute. https://gupea.ub.gu.se/bitstream/2077/28893/1/gupea_2077_28893_1.pdf (Erişim Tarihi: 10.12.2016)
• Franz, B.C. (2014). Facebook and Social Comparasion. Research Thesis. The Ohio State University. https://kb.osu.edu/dspace/bitstream/handle/1811/60371/1/BrittanyFranz_ThesisProposal.pdf (Erişim Tarihi: 02.04.2017)
• Frison, E. ve Eggermont, S. (2016). “Harder, Better, Faster, Stronger”: Negative Comparison on Facebook and Adolescents’ Life Satisfaction are Reciprocally Related. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 19 (3), s.158-164. http://online.liebertpub.com/doi/abs/10.1089/cyber.2015.0296 (Erişim Tarih: 15.02.2017)
• Goffman, E. (2009). Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu (Çeviri: Barış Cezar). İstanbul: Metis Yayınları.
• Harter, S. (1990). Processess underlying adolescent self concept formation. From childhood to adolescence. Newbury CA: Sage
• Kırcaburun, K. (2016). Self-esteem, daily ınternet use and social media addiction as predictors of depression among turkish adolescents. Journal of Education and Practice, 7(24), 64-72.
• Köknel, Ö. (1985). Kaygıdan Mutluluğa Kişilik. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Krosnova, H., Wenninger, H., Widjaja, T. ve Buxmann, P. (2013). Envy on Facebook: A Hidden Threat to Users’ Life Satisfaction? 27 February-1 March 2013 International Conference on Wirtschaftsinformatik sunulan bildiri. Germany: Leipzig. http://www.ara.cat/2013/01/28/855594433.pdf?hash=b775840d43f9f93b7a9031449f809c388f342291 (Erişim Tarihi: 04.03.2017)
• Kurşun, M. (1998). Elazığ’da İki Farklı Lisedeki Öğrencilerin Aile Sorunlarının Benlik Saygısı Üzerindeki Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Leary, M.R. ve Kowalski, R.M. (1990). Impression Management: A Literature Review and Two-Component Model. American Psychological Association, 107 (1), s.34-47. https://www.academia.edu/9442930/Impression_Management_A_Literature_Review_and_Two-Component_Model (Erişim Tarihi: 01.06.2017)Mwiinga, O.M. (2015). Is Facebook Depressing ? Department of Social Work and Psychology. University of Gavle. http://www.diva-portal.se/smash/get/diva2:848684/FULLTEXT01.pdf (Erişim Tarihi: 05.04.2017).
• Nelson- Jones, R. (1982). Danışma Psikolojisi Kuramları. (Editör: F. Akkoyun; Çeviri: S. Doğan., F. Korkut., V. Duyan ve B. Eylen). Casell educational limited.
• Olson, B.D. ve Evans, D.L. (1999). The Role of the Big Five Personality Dimensions in the Direction and Affective Consequences of Everyday Social Comparisons. Personality and Social Psychology, 25 (12), s.1498-1508.
• Özer, M. ve Karabulut, Ö.Ö. (2003).Yaşlılarda Yaşam Doyumu. Geriatri Dergisi, 6 (2), s.72-74.
• Paterson, L. (2007). Stigma, Social Comparison and Psychological Distress in Adults With a Learning Disability. The University of Edinburgh.
• Taylor, S.E. ve Nobel, M. (1989). Social Comparison Activity Under Threat: Downward Evaluation and Upward Contacts. Psychological Review, 96 (4), s.569-575.
• Tüfekçi, N. ve Asığbulmuş, H. (2016). The Factors that Effective in the Choice of Hospital and Patient Satisfaction: The Sample of Isparta. Journal of Current Researches on Health Sector, 6 (2), s.72-92.
• Veenhoven, R. (1996). The Study of Lıfe Satısfactıon. Erasmus University Rotterdam, Faculty of Social Sciences. https://personal.eur.nl/veenhoven/Pub1990s/96d-full.pdf (Erişim Tarihi: 17.04.2017)
• Yiğit, H. (2010). Ergenlerin Benlik Saygılarının Yaşam Doyumu ve Bazı Özlük Nitelikleri Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• https://wearesocial.com/special-reports/digital-in-2017-global-overvie (Erişim Tarihi: 14.04.2017)
• https://www.slideshare.net/wearesocialsg/digital-in-2017-western-asia (Erişim Tarihi: 14.04.2017)
• https://www.surveysystem.com/sscc.htm (Erişim Tarihi:23.04.2017)
• https://ontrava.com/instagramin-universitede-baslayip-milyonlara-ulasan-kurulushikayesi (Erişim Tarihi:20.07.2017)