Imposing Ideology Through Animation Films: Shrek Versus Disney

Yıl 2013, Sayı: 20, 69 - 85, 01.12.2013

Hakan Yıldız

Öz

Animation films consist of an important function, which most of us don’t consider. The subject function is the transfer of the dominant capitalist ideology through “entertainment”. Using very efficient and different techniques does this transfer. The classes are rejected, status quo is supported, the traditional patterns of thought with respect to beauty, ugliness and social gender are continued by being intensified, different cultures are “marginalized” with language and symbols are engraved in one’s unconscious using special techniques. The messages transferred using these techniques in Disney and other Hollywood productions are not recognised by the adults, who don’t have sufficient technical information in this field and more importantly, they are not recognised by the children and the messages transmitted are interiorised in a “passive” manner, without being critically filtered. It is very critical that the contents of the films which are presented as “family entertainment” are carefully read by both children as well as adults

Anahtar Kelimeler

Ideology, Disney, Tales, Shrek, Entertainment, Animation Cinema, Children Literature

Canlandırma Filmleri ile İdeoloji Aktarımı: Shrek Disney’e Karşı

Öz

Canlandırma (animasyon) filmleri birçoğumuzun dikkatinden kaçan önemli bir işleve sahiptir. Bu işlev, başat kapitalist ideolojinin “eğlence” aracılığıyla aktarılmasıdır. Bu aktarım, çok etkin ve farklı teknikler kullanılarak yapılmaktadır. Bu aktarımda sınıflar reddedilmekte, statüko desteklenmekte, geleneksel güzellik, çirkinlik ve toplumsal cinsiyet düşünce kalıpları kuvvetlendirilerek devam ettirilmekte, dille farklı kültürler “ötekileştirilmekte”, semboller özel tekniklerle bilinçaltına pazarlanmaktadır. Disney ve diğer Hollywood yapımlarında bu tekniklerle iletilen mesajlar, konu hakkında yeterli teknik bilgi sahibi olmayan yetişkinlerin, özellikle de çocukların dikkatini çekmemekte ve yüklenen mesajlar eleştiri süzgecinden geçirilemeden “pasif” bir şekilde içselleştirilmektedir. Bu çalışmada, klasik Disney canlandırma filmleri ile bu filmlerin klasik anlatı formlarına ironi ile karşılık veren Dreamworks yapımı “Shrek” karşılaştırılmaktadır (Parry, 2009: 151). Shrek, Disney’in klasik anlatı formuna karşı eleştiriler getirse de, Disney filmlerindeki ideoloji aktarımını ‘dille ötekileştirme’ gibi yöntemlerle devam ettirmektedir. “Aile eğlencesi” olarak sunulan ürünlerin içeriklerinin, gerek çocuklar gerekse yetişkinler tarafından dikkatle okunması büyük bir önem arz etmektedir

Anahtar Kelimeler

İdeoloji, Disney, Masallar, Shrek, Eğlence, Canlandırma Sineması, Çocuk Edebiyatı

Kaynakça

• Adorno, Theodor W. (2003). Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünürken. Çev.Bülent O. Doğan. İstanbul: Cogito. 36.
• Akın, Haydar (2001). Ortaçağ Avrupa’sında Cadılar ve Cadı Avı. Ankara: Dost Kitabevi.
• Althusser, Louis (1994).İdeoloji ve Devletin İdeoloji Aygıtları. Çev.. Yusuf Alp, Mahmut Özışık.İstanbul: İletişim.
• Aydın, Oya Şakı (2010). “Canlandırma Sinemasında Tür Sorunu.” İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 9(17)
• Best, Joel ve Lowney, S.Kathleen (2009). “The Disadvantage of a Good Reputation. Disney as a Target for Social Problems Claims.” The sociological quarterely. 50. 431-449.
• Blue, Adrianne (2000). Öpüşme: Metafizikten Erotiğe. Çev..İrem Sağlamer. İstanbul: Ayrıntı.
• Bok, Sissela (2011). Mutluluğu Keşfetmek: Aristotales’ten Beyin Bilimine. Çev. Pınar Savaş. İstanbul: Butik.
• Caldwell, Thomas. (2011). The Art and Ideology of Walt Disney. http://blog.cinemaautopsy.com/2012/03/25/ the-art-and-ideology-of-walt-disney/. 24.11.2013.
• Cohen, F. Carl (2004). Forbidden Animation: Cencored Cartoons and Blacklisted Animators in America. McFarland Company Inc. 5
• Dawkins, Richard (2008). Bir şeytanın papazı. Çev...Tunç Tuncay Bilgin. İstanbul: Kuzey.
• Dorfman, Ariel ve Mattelart, Armand (1971). Emperyalist Kültür Sanayi ve Walt Disney. Çev.. Atilla Aksoy. İstanbul: Gözlem.
• Dreamworks (2001). Shrek. Dreamworks LLC.
• Dursun, Onur (2012). “Medya” (Basın) Eğlenceyle Sunulan İdeoloji: Anadolu’da vakit gazetesi’nin bulmacası üzerine bir analiz. İletişim Fakültesi Dergisi. http://www.iudergi.com/tr/index.php/iletisim/article/ viewFile/7911/7369. 26.04.2012.
• Dubrow, Julia R. ve Calvin L. Gidney (1988). “The Good, the Bad, and the Foreign: the Use of Dialect in Children’s Animated Television.” The Annals of the American Academy of Political and Social Science. 105–120.
• Dundes, Lauren ve Dundes, Alain (2006). “Young Hero Simba Defeats Old Villain Scar: Oidepus Wrecks the Lyin’ King.” The social science journal. (43). 479-485
• Erdoğan, İrfan ve Alemdar, Korkmaz (1990). İletişim ve Toplum. Ankara: Bilgi.
• İsmayilov, Ebru Karadoğan ve Sunal, Gözde ( 2012). “Gözetlenen ve Gözetleyen Bir Toplumda, Beden ve Mahremiyet İlişkisi: Facebook Örneği.“ Akdeniz İletişim Dergisi. (18). 27.
• Kale, Özlem (2010). Edebiyat Sinema İlişkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 3(14): 271.
• Kazancı, Metin (2012).“Althusser, İdeoloji ve İdeoloji ile İlgili Soz Söz.” http://ilef.ankara.edu.tr/id/gorsel/dosya/ 1164634976althusserideoloji.pdf. 26.04.2012.
• Kevin Day, Patrick (2010). Hollywood Star Walk. http://projects.latimes.com/hollywood/star-walk/shrek/ . 25.11.2013.
• Lester, A.Neal (2010). “Disney’s the Princess and the Frog: the Pride, the Pressure and the Politics of Being a First.” The Journal of American Culture. 33(4). 294-308.
• Lippi-Green, Rosina (1997). Teaching Children How to Discriminate:What We Learn From the Big Bad Wolf. http://www.stanford.edu/~eckert/PDF/lippigreen1997.pdf. 12.05.2012.
• Martha, Bayles (2008). The Return of Cultural Diplomacy. http://www.highbeam.com/doc/1G1-191769371. html26.11.2013
• Parry, Becky (2009). “Reading and Rereading “Shrek”. English in Education. 43(2). 152
• Postman,Neil (2010). Televizyon Öldüren Eğlence:Gösteri Çağında Kamusal Söylem. Çev.. Osman Akınhay. İstanbul: Ayrıntı.
• Puig, Claudia (2001). Shrek! Author Exclaims His Approval of Film. http://www.usatoday.com/life/enter/ movies/2001-05-30-shrek.htm. 25.11.2013
• Roseanu, Pauline Marie (2004). Postmodernizm ve Toplum Bilimleri. Çev..Tuncay Birkan. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Seiler, Andy. (2001). Shrek Treks Through Fairyland. http://www.usatoday.com/life/enter/movies/2001-05-15- shrek.htm. 27.04.2012.
• Shrek (2001). Dreamworks.
• Shrek (2013). Skrek (Characters).
• http://en.wikipedia.org/wiki/Shrek_(character). 25.11.201.
• Schweffi, Dana (2009). Do Disney Movies Promote Anti-Semitism and Racism.http://www.haaretz.com/news/ do-disney-movies-promote-anti-semitism-and-racism-1.282097. 26.11.2013
• Sezer, Melek Özlem (2011). Masallar ve Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: Evrensel Basım.
• Sontag, Susan (2005). Başkalarının Acısına Bakmak. Çev.. Osman Akınhay. İstanbul:Agora.
• Tangled (2010). Walt Disney Pictures.
• Wloszczyna, Susan (2001). Pigs, Dwarfs and Pinocchio, But No Goldilocks. http://www.usatoday.com/life/ enter/movies/2001-05-18-shrek-more-characters.htm. 27.04.2012.
• Yıldırım, Mehmet Emin (2012). Edebiyat ve Sinema Üzerine.http://mehmeteminyildirim.wordpress. com/2012/04/01/edebiyat-ve-sinema-uzerine-mehmet-emin-yildirim-ile-yapilan-bir-soylesi/. 16.04.2012.
• “AFI’s 10 Top 10” (2012). http://en.wikipedia.org/wiki/AFI%27s_10_Top_10. 23.05.2012.
• “Disney strikes deal with DreamWorks” (2009).
• http://articles.cnn.com/2009-02-09/entertainment/dreamworks.disney_1_dreamworks-with-steven-spielberghollywood-studios-walt-disney-studios?_s=PM:SHOWBIZ. 09.05.2012.
• “Who Owns the Media?” (2012). http://www.freepress.net/ownership/chart#charts_cable-telecommunications. 09.05.2012.