The Body Fact in Turkish Language: A Content Analysis on Proverbs and Idioms

Yıl 2019, Sayı: 32, 235 - 256, 31.12.2019

Emet Gürel Merba Tat

https://doi.org/10.31123/akil.620824

Cited By: 3

Öz

The body is both the carrier of physiological human existence and of
sociocultural values and beliefs. The body is a concern for various disciplines
in the modern world and is also an important subject of linguistics and culture
studies. Language, one of the main elements constituting the culture of a
society, enables the accumulation of experiences and their transfer to future
generations. Proverbs and idioms are linguistic tools enhancing expressive
power and revealing of the lifestyle, tendencies, beliefs, traditions, and
values of a culture. Through studies of proverbs and idioms, the importance and
value that society attributes to certain incidents, cases, and situations can
be analyzed. This study aims to examine the fact of the body in Turkish
proverbs and idioms. The Turkish Language  Association’s
Dictionary of Proverbs and Idioms was selected as the research population and
screened, then proverbs and idioms were categorized based on their meaning and
reviewed using the content analysis method. The findings are interpreted and
suggestions are made for further studies.

Anahtar Kelimeler

Body, Culture, Body Studies, Proverb, Idiom

Türkçede Beden Olgusu: Atasözleri ve Deyimler Üzerine Bir İçerik Analizi

Öz

İnsanın
fizyolojik varlığının taşıyıcısı olan beden, toplumsal yönüyle de kültürel
değer ve inançların taşıyıcısıdır. Çağcıl dünyada birçok disiplinin ilgi
alanına giren beden, dilbilim ve kültür araştırmalarının önem atfettiği çalışma
konularından biridir. Bir toplumun kültürünü oluşturan temel unsurlardan olan
dil, o toplumun deneyimlerinin biriktirilmesini ve kuşaktan kuşağa aktarılmasını
olanaklı kılmaktadır. İfade gücünü zenginleştiren dilsel araçlar olan atasözleri
ve deyimler; bir kültürün yaşam biçimi, yönelimleri, inançları, gelenekleri ve
değerleri hakkında bilgi veren söz yapılarıdır. Atasözü ve deyim araştırmaları
aracılığıyla bir kültürün belirli olay, olgu ve durumlara yüklediği önem ve
değeri analiz etmek mümkündür. Bu çalışma, Türkçede beden olgusunun yerini
atasözleri ve deyimler üzerinden mercek altına almayı amaçlamaktadır. Çalışma
kapsamında Türk Dil Kurumu Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü araştırma evreni
olarak seçilmiş, gerçekleştirilen sözlük taraması sonucunda ulaşılan atasözleri
ile deyimler anlamlarına göre kategorilere ayrılmış ve içerik analizi yöntemiyle
 incelenmiştir. Çalışmanın sonuç
bölümünde bulgular yorumlanmış ve ileriki çalışmalar için öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Beden, Kültür, Beden Araştırmaları, Atasözü, Deyim

Kaynakça

• Akarsu, B. (1975). Felsefe Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Arık, Ş. F. (1991). Selçuklular Zamanında Anadolu’da Veba Salgınları. Tarih Araştırmaları Dergisi, s. 27-57.
• Başak, R. (2016). Musevilikte Sanat ve Estetik Anlayışı. İdil-Sanat ve Dil Dergisi, 5 (21): s. 477- 490.
• Baudrillard, J. (1998). The Consumer Society: Myths and Structures. England: Sage Publications.
• Bayram, M., Aka, T. S., Geçit, S. M. ve Şebin, K. (2019). İslamda Sporun Önemi ve Ahlakı. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (1): s. 207-224.
• Cimini, A. (2012). Vibrating Colors and Silent Bodies. Music, Sound and Silence in Maurice-Merleau-Ponty’s Critique of Dualism. Contemporary Music Review, 31 (5-6): s. 353-370.
• Crane, D. (2003). Moda ve Gündemleri. Ö. Çelik (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çelik, Y. (2017). Türkiye Türkçesinde Duyu Organlarıyla Kurulan Deyimler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 10, Sayı 50: s. 72-79.
• Çiçek, A. (2018). Orta Asya Türk Toplumlarının Sosyo-Kültürel Yapısının Genel Bir Değerlendirilmesi. Mavi Atlas, 6 (1): s. 233-247.
• Çil, H. (2017). Toplumsal Dünyanın Bedensel Temelleri: Durkheim, Weber ve Simmel Sosyolojisinde Bedenin Yeri. SEFAD-Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 37: s. 449-464
• Demello, M. (2014). Body Studies: An Introduction. UK: Routledge.
• Demir, T. (2018). Kutsaldan Sekülere Değişen Beden Algısı. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9 (2): s. 311-325.
• Demir, Z. (2018). Karl Marx’ın Bakış Açısından Kapitalist Toplumda Yabancılaşma ve Sonuçları. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3 (5): s. 63-74.
• Dever, A. ve İslam, A. (2015). Tarihsel Süreç İçerisinde Türk Kültüründe Spor Algısı. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (5): s. 46-61.
• Dikkol, S. (2016). Conatus’tan Habitus’a Birey/Toplum ve Akıl/Beden İkiliğini Aşmaya Yönelik Bir Deneme. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 10 (21): s. 1-11.
• Duman, F. (2010). Toplumsal Hafıza, (Fransız) Devrim(i) ve Sosyal/Siyasal Kuram. Gelenekten Geleceğe Muhafazakar Düşünce, Yıl 6, Sayı 24: s. 13-40.
• Durkheim, E. (2005). The Dualism of Human Nature and Its Social Conditions. Durkheimian Studies / Études Durkheimiennes, Vol. 11: s. 35-45.
• Eichberg, H. (2009). Body Culture. Physical Culture and Sport Studies and Research, Sayı: 46: s. 79-98.
• Foucault, M. (2000). The Birth of Social Medicine. J. D. Faubion (ed.). Power: Essential Work of Foucault 1954-1984. London: Penguin, s. 134-156.
• Freedman, J. L., Sears, D. O. ve Carlsmith, J. M. (2003). Sosyal Psikoloji. 4. Baskı. A. Dönmez (Çev.), Ankara: İmge Kitabevi.
• Giddens, A. (2000). Sosyoloji. H. Özel, P. W. Sutton (Çev.), Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Hançerlioğlu, O. (1994). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Harper, D. (2019). Body. Online Etymology Dictionary. 31 Temmuz 2019 tarihinde https://www.etymonline.com/search?q=body adresinden edinilmiştir.
• Henry, M. (1975). Philosophy and Phenomenology of the Body. Netherlands: Martinus Nijhoff.
• Hira, İ. (2000). Yasa Koyucu Tasarımdan Yorumcu Tasarıma. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 3: s. 81-97.
• İmamoğlu, V. A. (1995). Ruh Beden İlişkisi. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 1: s. 345-356.
• Jacobs, R. L. (2001). Using Human Resources Functions to Enhance Emotional Intelligence. C. Cherniss, D. Goleman (ed.). The Emotionally Intelligent Workplace. USA: Jossey Bass, s.159-181
• Kalelioğlu, U. B. (2018). Pozitivizmin Epistemolojik Temeli ve Avrupamerkezci Sosyolojik Bilginin Sınırları. Uluslararası Multidisipliner Akademik Çalışmalar Sempozyumu, İstanbul: s. 851-865.
• Kaya, M. (2013). Platon’un Ruh Kuramı. Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 1: s. 171-182.
• Ketenci, T. (2014). Descartes ve Hume’un Akıl Anlayışlarının Karşılaştırılması. Temaşa-Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, 1 (1): s. 61-77.
• Krippendorf, K. (2004). Content Analysis: An Introduction to its Methodology. USA: Sage Publications.
• Lange, A. F. (2001). The Histoy of Materialism. USA: Routledge.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. O. Akınhay ve D. Kömürcü (Çev.), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Melin, R. (2013). Instrumentalization of the Body in Sports. 20 Haziran 2019 tarihinde http://www.idrottsforum.org/melin131118 adresinden edinilmiştir.
• Morris, D. (2006). Çıplak Kadın-Kadın Vücudu Üzerine Bir İnceleme. A. Özer (Çev.), İstanbul: İnkilap Kitabevi.
• Mutlu, E. (2004). İletişim Sözlüğü. 4. Baskı. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Nazlı, A. (2009). Sosyolojik Bakışın Eşiğindeki Beden. Toplumbilim Dergisi, Sayı: 24: s. 61-68.
• Oskay, Ü. (2004). Peki Konuşalım! Popüler Kültür Üzerine. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Outram, D. (1989). The Body and the French Revolution. USA: Yale University Press.
• Özezen, Y. M. ve Ördem, E. (2014). Yüz Kuramları Çerçevesinde Dil-Beden İlişkisi ve Türkiye Türkçesi -Bilişsel Dilbilimsel Bir Yaklaşım, International Journal of Language Academy, 2 (1): s.151-177.
• Palabıyık, A. (2011). Pierre Bourdieu Sosyolojisinde ‘Habitus’, ‘Sermaye’ ve ‘Alan’ Üzerine. Liberal Düşünce, Sayı 61-62: s. 121-141.
• Potte-Bonneville, M. (2012). Michel Foucault’s Bodies. The Journal of the British Society for Phenomenology, 43 (1): s. 1-32.
• Richardson, N. ve Locks, A. (2014). Body Studies: The Basics. USA: Routledge.
• Shilling, C. (1993). The Body and Social Theory. London: Sage Publications.
• Shilling, C. (2005). The Body in Culture Technology and Society. Great Britain: Sage Publications.
• Tavkul, U. (2016). Karaçay-Malkar Türkçesinde Hastalık Adları ve Bununla İlgili Bazı Fiiller, Deyimler ve Atasözleri, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 13 (3): s. 111-122.
• Turner, S. B. (2012). The Turn of the Body. B. S. Turner (ed.). Routledge Handbook of Body Studies. USA: Routledge.
• Türk Dil Kurumu (2019). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. 15 Mart 2019 tarihinde http://www.tdk.gov.tr adresinden edinilmiştir.
• Türk Dil Kurumu (2019). Büyük Türkçe Sözlük. 15 Mart 2019 tarihinde http://www.tdk.gov.tr adresinden edinilmiştir.
• Weber M. (2012). The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism. USA: Courier Corporation.
• -, Cambridge Dictionary (2019). Body. 30 Mayıs 2019 tarihinde https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce/body adresinden edinilmiştir.
• -, Lexico’s Dictionary & Thesaurus (2019). Body. 30 Mayıs 2019 tarihinde https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce/body adresinden edinilmiştir.