Bahtinyen Karnavalesk Bağlamında Kült Film Kavramı

Yıl 2020, Sayı: 33, 230 - 250, 30.06.2020

Mehmet Sarı

https://doi.org/10.31123/akil.695816

Cited By: 3

Öz

Karnaval kuramı edebiyat dışında sanatın diğer dallarına da uygulanabilen bir kuramdır. Filmler hem metinsel olarak hem de alımlama pratikleri bakımından karnavalesk nitelikler taşıyabilmektedir. Bu çalışmada Mihail Bahtin’in karnaval kuramı çerçevesinde kült film olgusu incelenmiştir. Çalışmada karnavalesk özellikler ışığında kült film kavramının ayırıcı özellikleri ele alınmıştır. Karnaval ve karnavalesk kavramları incelenerek Bahtin’in kuramını oluşturan ana unsurlar araştırılmıştır. Karnavaleskin sinema ile olan bağı gösterildikten sonra kült film kavramı metinsel ve metin-dışı özellikleri bakımından incelenmiştir. ‘Kült film’in sinema alanında alternatif bir kanon olduğu ortaya konulmuştur. Kült filmlerin anaakım sinemaya muhalif oluşu ile karnavaleskin resmî kültürü askıya alışı örtüşmektedir. Karnavalların insanları katılımcılığa sevk edişi gibi kült filmler alımlanış olarak film ile seyirci arasındaki bariyerlerin yıkılmasına olanak sağlar. Karnavallarda insanlar arasındaki dayanışmaya kült film hayranlarında rastlanabilmektedir. Sahip olduğu birtakım yapısal ve üslupsal özellikler nedeniyle kült filmler diğer filmlerden farklılaşmaktadır. Karnavalesk açıdan bu özellikler değişkenlik ve tanımsızlık, sanat ve sanat-dışı ayrımının bulanıklaşması ve ihlal yaratma olarak ortaya çıkmaktadır. Tüm bu özellikler araştırılırken belli başlı kült film örneklerinden yararlanılmış ve kült film konseptinin karnavalesk geleneğin bir örneği olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bahtin, Karnavalesk, Kült Film

Kaynakça

• Akbal Süalp, Z.T. (2004). ZamanMekân Kuram ve Sinema. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Bahtin, M. (2001). Karnavaldan Romana Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar (Çev. C. Soydemir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bahtin, M. (2005). Rabelais ve Dünyası (Çev. Ç. Öztek). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bahtin, M. (2020). Dostoyevski Poetikasının Sorunları (Çev. S. Gürses). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Barker, C. (2004). The SAGE Dictionary of Cultural Studies. London, UK: Sage Publications Ltd.
• Behlil, M. (2001). Bir Türk ‘Camp’ Klasiği: Bu İkiliye Dikkat. D. Derman, M. Behlil (ed.), Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler 1 (s.203-210). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Church, D. (2008). Cult Film: A Critical Symposium. 16 Aralık 2019 tarihinde https://www.cineaste.com/winter2008/cult-film-a-critical-symposium adresinden edinilmiştir.
• Corrigan, T. (1991). Film and the Culture of Cult. J. P. Telotte (ed.), The Cult Film Experience: Beyond All Reason (s.26-37). Austin, USA: University of Texas Press, 1991, s. 26.
• Danow, D.K. (1995). The Spirit of Carnival: Magical Realism and the Grotesque. Kentucky, USA: The University Press of Kentucky.
• Eco, U. (2008). Casablanca: Cult movies and intertextual collage. E. Mathijs, X. Mendik (eds.), The Cult Film Reader (s.67-75). New York, USA: Open University Press.
• Emerson, C. (2000). The First Hundred Years of Mikhail Bakhtin. Princeton, USA: Princeton University Press.
• Ertan, E. (2007a). Kült Filmler 1. Sinema Merkez Dergisi, Sayı: 2007-01, Ücretsiz Ek.
• Ertan, E. (2007b). Kült Filmler 2. Sinema Merkez Dergisi, Sayı: 2007-02, Ücretsiz Ek.
• Franklyn, B.S. (2006). Towards a Theory of Postmodern Humour: South Park as Carnivalesque Postmodern Narrative Impulse (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Waikato, New Zealand: The University of Waikato, Screen and Media Studies.
• French, K. ve French, P. (1999). Cult Movies. London, UK: Pavilion Books Limited.
• Grant, B.K. (1991). Science Fiction Double Feature: Ideology in the Cult Film. J.P. Telotte (ed.), The Cult Film Experience: Beyond All Reason (s.122-137). Austin, USA: University of Texas Press.
• Gorfinkel, E. (2008). Cult Film or Cinephilia by Any Other Name. Cineaste, 34(1), 33-38.
• Hawkins, J. (2008). Sleaze mania, Euro-trash and high art: The place of European art films in American low culture. E. Mathijs, X. Mendik (eds.), The Cult Film Reader (s.119-132). New York, USA: Open University Press.
• Hills, M. (2008). Cult Film: A Critical Symposium. 16 Aralık 2019 tarihinde https://www.cineaste.com/winter2008/cult-film-a-critical-symposium adresinden edinilmiştir.
• Hollows, J. (2003). The masculinity of cult. M. Jancovich, A. L. Reboll, J. Stringer, A. Wills (eds.), Defining Cult Movies: The Cultural Politics of Oppositional Taste (Inside Popular Film) (s.35-53). Manchester, UK: Manchester University Press.
• Hutchings, P. (2003). The Argento effect. M. Jancovich, A. L. Reboll, J. Stringer, A. Wills (eds.), Defining Cult Movies: The Cultural Politics of Oppositional Taste (Inside Popular Film) (s.127-141). Manchester, UK: Manchester University Press.
• Hyman, T. ve Malbert, R. (2000). Carnivalesque. London: UK: Hayward Gallery Publishing.
• Irzık, S. (2001). Önsöz. M. Bahtin (ed.), Karnavaldan Romana: Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar (Çev. C. Soydemir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Jancovich, M. (2002). Cult Fictions: Cult Movies, Subcultural Capital and the Production of Cultural Distinctions. Cultural Studies: Theorizing Politics, Politicizing Theory, 16(2), 306-322.
• Jancovich, M., Reboll, A.L., Stringer, J., Wills, A. (2003). Defining Cult Movies: The Cultural Politics of Oppositional Taste (Inside Popular Film). Manchester, UK: Manchester University Press.
• JerryLiuFilms (2017, 16 Mayıs). Rocky Horror Picture Show Live Show At Nuart Theatre (With Audience Participation) [Video File]. 8 Ocak 2020 tarihinde https://youtu.be/U74EpC9lJno adresinden edinilmiştir.
• Jerslev, A. (2008). Semiotics by instinct: ‘Cult film’ as a signifying practice between film and audience. E. Mathijs, X. Mendik (eds.), The Cult Film Reader (s.88-99). New York, USA: Open University Press.
• Kawin, B. (1991). After Midnight. J.P. Telotte (ed.), The Cult Film Experience: Beyond All Reason (s.18-25). Austin, USA: University of Texas Press.
• Lebowski Fest. (n.d.). Facebook [Fan page]. 02.01.2020 tarihinde https://www.facebook.com/LebowskiFest adresinden edinilmiştir.
• Lechte, J. (2006). Elli Çağdaş Düşünür Yapısalcılıktan Postmoderniteye (Çev. B. Yıldırım). İstanbul: Açılımkitap.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü (Çev. O. Akınhay, D. Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Mathijs, E. ve Mendik, X. (2008). The Cult Film Reader. New York, USA: Open University Press.
• Mathijs, E. (2008). Cult Film: A Critical Symposium. 16 Aralık 2019 tarihinde https://www.cineaste.com/winter2008/cult-film-a-critical-symposium adresinden edinilmiştir.
• Morson, G.S. ve Emerson, C. (1990). Mikhail Bakhtin: Creation of a Prosaics. USA: Stanford University Press.
• Movie or Bust (2018, 14 Haziran). The Room Audience Reaction (Full) [Video File]. 8 Ocak 2020 tarihinde https://youtu.be/F7gsCYZXVYE adresinden edinilmiştir.
• Mutlu, E. (2005). Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Öngör, B. (2004). Kültürel Çalışmalar Işığında Türk Bilim Kurgu Filmleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Sinema ve Televizyon Bölümü.
• Ross, J. (1995). The Incredibly Strange Film Book. London, UK: Simon & Schuster.
• Sarkhosh, K. ve Menninghaus, W. (2016). Enjoying trash films: Underlying features, viewing stances, and experiential response dimensions. Poetics, 57, 40-54. https://doi.org/10.1016/j.poetic.2016.04.002
• Sconce, J. (2008). ‘Trashing’ the academy: Taste, excess and emerging politics of cinematic style. E. Mathijs, X. Mendik (eds.), The Cult Film Reader (s.100-118). New York, USA: Open University Press.
• Sexton, J. (2008). Cult Film: A Critical Symposium. 16 Aralık 2019 tarihinde https://www.cineaste.com/winter2008/cult-film-a-critical-symposium adresinden edinilmiştir.
• Simpson, P., Rodiss, H., Bushell, M. (2004). The Rough Guide to Cult Movies. London, UK: Rough Guides Ltd.
• Smith, P. (2005). Kültürel Kuram (Çev. S. Güzelsarı, İ. Gündoğdu). İstanbul: Babil Yayınları.
• Stam, R. (1992). Subversive Pleasures: Bakhtin, Cultural Criticism and Film. Baltimore, USA: The Johns Hopkins University Press.
• Stam, R. (2000). Film Theory: An Introduction. London, UK: Blackwell Publishing.
• Steritt, D. ve Anderson, J. (2008). The B List: The National Society of Film Critics on the Low-budget Beauties, Genre-bending Mavericks, and Cult Classics We Love. Cambridge, UK: De Capo Press.
• Zedd, N. (n.d.). Cinema of Transgression Manifesto. 27 Aralık 2019 tarihinde http://www.ubu.com/film/transgression.html adresinden edinilmiştir.