Sosyal Bilimlerde Büyük Veri Üzerine Yapılan Akademik Çalışmaların Analizi: YÖK Tez Örneği (2010 - 2020)

Yıl 2021, Sayı: 35, 158 - 173, 30.06.2021

Kenan Bölükbaş

https://doi.org/10.31123/akil.886708

Öz

Bilim, gözlem ve deneylere dayanan, sosyal ve beşeri süreçleri bünyesinde barındıran süreçler bütünü olarak nitelendirilebilir. Günümüzde, teknolojinin gelişmesiyle birlikte bilime entegre olan sistemlerin karmaşık, dijital ve çok yönlü bir yapıda olduğunu söylemek mümkündür. Bu sistemlerden biri de son dönemde daha da popüler hale gelen “büyük veri” (big data) kavramıdır. Henüz işlenmemiş, analiz edilmemiş ve anlamlandırılmamış bir bilgi yığını olarak nitelenen büyük veri, kullanım amaçlarına göre önem kazanmaktadır. Son dönemlerde, özellikle sosyal medya kullanımının artmasıyla devasa bir bilgi havuzu ile karşımıza çıkmakta olan büyük veri kavramına, birçok kurum ve kuruluşun yanı sıra akademi dünyasının da ilgi gösterdiği söylenebilir. Bu çalışmada, büyük verinin akademik yazındaki durumu, ele alınış biçimleri, sosyal ve beşeri bilimler öncelenerek değerlendirilmiştir. Bu bağlamda sosyal bilimler alanında 2010 – 2020 yılları arasında yazılmış YÖK Tez doktora tezleri, örneklem olarak belirlenmiştir. Araştırmada, yöntem olarak nitel ve nicel içerik analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular; yıllara, enstitülere ve anabilim dallarına göre tasnif edilmiş ve oransal dağılımlar sonucunda büyük veri ile ilgili tezler incelenmiştir. Sonuç olarak, literatürde büyük veri kavramının daha çok fen bilimleri alanında ele alındığı, sosyal bilimlerin ise ikinci planda kaldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Büyük veri, Ulusal Tez Merkezi (YÖK), doktora tezleri

Kaynakça

• Akcan, B. (2016). Big Data: Üreticiler ve Tüketiciler. Yeni Medya Araştırmaları - 2. https://www.researchgate.net/publication/313402228_BIG_DATA_URETICILER_VE_TUKETICILER.
• Aktan, E. (2018). Büyük Veri: Uygulama Alanları, Analitiği ve Güvenlik Boyutu. Bilgi Yönetimi Dergisi. 1(1), 1-22. https://doi.org/10.33721/by.403010.
• Altunışık, R. (2015). Büyük Veri: Fırsatlar Kaynağı mı Yoksa Yeni Sorunlar Yumağı mı? Yıldız Social Science Review (YSSR). 1(1), 45-76. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yssr/issue/21899/235390.
• Bayrakcı, S. (2015). Sosyal Bilimlerdeki Akademik Çalışmalarda Büyük Veri Kullanımı (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bayrakcı, S. ve Albayrak, M. A. (2019). Büyük Verinin Akademik Çalışmalarda Kullanımı Üzerine Mukayeseli Bir Veri Tabanı Araştırması. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology. 10(36), 73-94. DOI: 10.5824/1309‐1581.2019.1.004.x.
• Boyd, D., Crawford, K. ve Savcı, B. (2015). Büyük Veri Üzerine Eleştirel Sorular: Kültürel, Teknolojik ve Bilimsel Bir Olgu Hakkında Eleştirel Sorgulamalar. Folklor/Edebiyat. 21(83), 199-215. https://dergipark.org.tr/tr/pub/fe/issue/26049/274368.
• Bozkanat, E. ve Çömlekçi, M. F. (2020). Yeni Medya Çalışmalarının Geleceği ve Büyük Veri Kaynaklı Riskler: Bir Delfi Çalışması. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences. 58, 37-64. https://doi.org/10.26650/CONNECTIST2020-0003.
• Çelik, T. (2019, 4-6 Nisan). Dijital Çağda Gazetecilerin Büyük Veri Kullanımı. Uluslararası Uygulamalı Sosyal Bilimler Kongresi’nde sunulan bildiri (s. 247-257). C-iasoS 2019 – Izmir –Turkey.
• Çevik, M., Öztürkcan, Selcen & Kasap, N. (2015, 10-13 Haziran). Sosyal Medya Analitiği: Twitter için Büyük Veri Yaklaşımı. 20.Ulusal Pazarlama Kongresi’nde sunulan bildiri. Eskişehir, Turkey.
• Doğan, K. ve Arslantekin, S. (2016). Büyük Veri: Önemi, Yapısı ve Günümüzdeki Durumu. DTCF Dergisi. 56.(1), 15-36. http://dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/4/1357.
• Doğu, B. (2015). Veri Haberciliği: Demokratik Medya İçin Olanaklar. Folklor/Edebiyat. 21(83), 181-197. https://dergipark.org.tr/tr/pub/fe/issue/26049/274357.
• Ege, B. (2013). Rastlantının Bittiği Yer Big Data. Bilim ve Teknik. 550, 22-26. http://bortecin.com/rastlantinin_bittigi_yer_big_data.pdf.
• Ergen, Y. (2018). Büyük Veri, Sosyal Medya ve Etik: Facebook Örneğinde Bir Değerlendirme. Yeni Düşünceler. 10: 53-64. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/611263.
• Erkmen, Ö. (2018). Büyük Veri ve Gazetecilik: Veri Gazeteciliği Demokrasi, Katılım ve Gazeteciliğe Dair Anlayışımızı Nasıl Dönüştürebilir? Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi (AKİL). (30), s. 322-344. DOI: 10.31123/akil.464511.
• Gülle, M. T. (2013). Büyük Veri ya da İçgörü. Türk Kütüphaneciliği. 27(4), 581-582. https://app.trdizin.gov.tr/makale/TVRjME56azBOQT09/buyuk-veri-ya-da-icgoru.
• Işıklı, Ş. (2014). Büyük Veri, Epistemoloji ve Etik Tartışmalar. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi. 5(17), 89-122. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ajit-e/issue/54437/740935.
• Ketizmen, M., Kart, A. (2019). Kişisel Veri ve Rekabet Hukuku Kapsamında ‘Big Data.’ Kişisel Verileri Koruma Dergisi. 1(1), 64-76.
• Kırcı Çevik, N. ve Özdemir, M. (2018). Büyük Veri: Tanımı ve Oluşumu. ICOMEP’18-Autumn, International Congress of Management, Economy and Policy 2018 Autumn Istanbul/Türkiye. 1-2. https://atif.sobiad.com/index.jsp?modul=makale-goruntule&id=AW4Raf_4yZgeuuwfeB3b.
• Koçak, A. ve Arun, Ö. (2006). İçerik Analizi Çalışmalarında Örneklem Sorunu. Selçuk İletişim. 4(3), 21-28.
• Milli, M., Şentürk, F., vd. (2016). Büyük Veri Kavramı ve Karakteristik Özellikleri. 183 – 188. https://www.researchgate.net/publication/338623361_Buyuk_Veri_Kavrami_ve_Karakteristik_Ozellikleri.
• Mollaoğulları, B. F. ve Özdoğan, B. (2018). İletişim Teknolojilerindeki Gelişmeler, Riskler ve İç Denetimin Rolü. Yönetim ve Ekonomi Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 25(3), 625 – 639. DOI: 10.18657/yonveek.477585.
• Narin, B., Ayaz, B., Fırat, F. ve Fırat, D. (2017). Büyük Veri ve Gazetecilik İlişkisi Bağlamında Veri Gazeteciliği. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology. 8(30), 215-235. DOI: 10.5824/1309‐1581.2017.5.010.
• Onay, A. (2020). Büyük Veri Çağında İç Denetimin Dönüşümü. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi. 22(1), 127-163. DOI: 10.31460/mbdd.620837.
• Özbilgin, İ, G. (2015, 4-6 Şubat). Kamuda Büyük Veri ve Uygulamaları. AB2015 Akademik Bilişim Konferansı. https://ab.org.tr/ab15/bildiri/483.pdf.
• Öztürk, A. (2017). Yükseköğretimde Büyük Veri ve Öğrenme Analitikleri: Güncel Teori ve Uygulamalar. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi. 3(1), 218‐228. https://dergipark.org.tr/tr/pub/auad/issue/34114/377410.
• Seker, S. E. (2014). Sosyal Ağlarda Akan Veri Madenciliği. YBS Ansiklopedi, 1(3), 21 - 27.
• Seker, S. E. (2015). Büyük Veri ve Büyük Veri Yaşam Döngüleri. YBS Ansiklopedi. 2(3).
• Uğur, S. (2020). Büyük Veri, Nesnelerin İnterneti, Sosyal Ağlar, Sanal Kimlikler ve Siber Güvenlik. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi. 6(1), 4-7.
• Yılmazel, Ö. (2019). Yök Ulusal Tez Merkezi’nde Büyük Veri Alanında Kayıtlı Bulunan Lisansüstü Tezlerin Analizi. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi. 41, 225-240. ISSN: 1308-6200. DOI Number: 10.17498/kdeniz.
• Çifçi, M. A. (2017). https://www.researchgate.net/publication/329026562_BigData-sunusuDOI: 10.13140 / RG.2.2.12182.80969. adresinden 24.10.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Düşünen Beyinler. (2020). Big Data (Büyük Veri) Nedir? https://medium.com/dusunenbeyinler/big-data-b%C3%BCy%C3%BCk-veri-analizi-d53d8f8ab52b#:~:text=Veri%2C%20ara%C5%9Ft%C4%B1rmalardan%2C%20g%C3%B6zlemlerden%2C%20internetten,genel%20bir%20terimi%20ifade%20etmektedir. adresinden 24.10.2020 tarihinde erişilmiştir.
• TRT Haber - Bilim& Teknoloji. (2020). İnternette 1 Dakikada Neler Oluyor? https://www.trthaber.com/haber/bilim-teknoloji/internette-1-dakikada-neler-oluyor-517740.html adresinden 23.10.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Türk Dil Kurumu (TDK), (2020). Veri Nedir?. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 24.10.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Vikipedi, (2020). Büyük Veri. https://tr.wikipedia.org/wiki/B%C3%BCy%C3%BCk_veri adresinden 23.10.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Visual Capitalist, (2020). İşte 2020’de İnternette Her Dakikada Ne Olur?. https://www.visualcapitalist.com/every-minute-internet-2020/ adresinden 23.10.2020 tarihinde erişilmiştir.