Religious Humor Digitalized by New Media

Yıl 2022, Sayı: 39, 135 - 157, 31.12.2022

Mahmut Kutlu

https://doi.org/10.31123/akil.1169648

Cited By: 1

Öz

The relationship between religion and humor requires more research with in the religious context. The main purpose of the study, which focuses on the entertaining appearance of the religious-themed visuals in social media and their comforting qualities, is to determine how religious humor in physical life is transformed into a digital form in electronic media. For this purpose, Facebook application, which has millions of users in Turkey, was chosen as a sample. Visuals with religious content were handled particularly in line with the approaches of Morreal, and with Thorson and Powell, who conduct research in a framework close to him. Discourse analysis model, one of the qualitative research methods, was used in the study. As a result of the study, it was seen that religious humor is fictionalized with the possibilities offered by the electronic environment within the integrity of the visual and text. In the visuals analyzed during the research process, traces of religiously recommended humor were seen mostly. As with other humor types, religious humor elements were produced for the purpose of coping with life's difficulties, forgetting the troubles and relaxing psychologically, having fun, motivating oneself in a positive way, showing a positive perspective in the face of negative situations, making other people laugh and creating funny social environments through humor.

Anahtar Kelimeler

religion, digitalization, new media, humor, discourse analysis

Yeni Medya ile Dijitalleşen Dini Mizah

Öz

Din ile mizah arasındaki ilişki dini bağlamda çok az çalışılmıştır. Dini temalı görsellerin sosyal medyadaki eğlenceli görünümleri ve bunların bireyleri rahatlatıcı nitelikleri üzerine yoğunlaşan çalışmanın temel amacı fiziki hayatta var olan dini mizahın elektronik ortamlarda dijital bir forma dönüştüğünü tespit etmektir. Bu amaçla örneklem olarak Türkiye’de milyonlarca kullanıcısı olan Facebook uygulaması seçilmiştir. Dini içerikli görseller Morreal başta olmak üzere ona yakın bir çerçevede araştırmalar yürüten Thorson ve Powell’ın yaklaşımları doğrultusunda ele alınmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi modeli kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda sosyal hayatta var olan dini mizahın elektronik ortamda dijital bir formda varlığını devam ettirdiği görülmüştür. Araştırma sürecinde analizi yapılan görsellerde çoğunlukla dini açıdan tavsiye edilen mizahın izleri görülmektedir. Diğer mizah türlerinde olduğu gibi dini içerikli mizah öğeleri de hayatın zorluklarıyla başa çıkma, sıkıntıları unutup psikolojik olarak rahatlama, eğlenceli vakit geçirme, kendini pozitif yönde motive etme, olumsuz durumlar karşısında pozitif bakış açısı sergileme, diğer insanları güldürme, mizah aracılığıyla eğlenceli sosyal ortamlar oluşturma gibi amaçlarla üretilmektedir.

Anahtar Kelimeler

din, dijitalleşme, yeni medya, mizah, söylem analizi

Kaynakça

• Aktaş, Ö. (2016). Bir iletişim yöntemi olarak caps/memes. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 6(14), 1-14. https://doi.org/10.16950/iüstd.06028
• Arslan, A. S. (2016). Geleneğin yeniden üretimi ve tüketimi kapsamında bir deneme: Sosyal medya ve mizah. In: M. Özarslan (Ed.), III. Uluslararası Genç Halkbilimciler Sempozyumu Bildirileri (pp. 22-38). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türk Halkbilimi Bölümü Yayınları.
• Aronson, E., Wilson, T. D. & Akert, R. M. (2012). Sosyal Psikoloji (O. Gündüz, Trans.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Ayaz, H. (2021). Bir mizah unsuru olarak dijitalleşme: Karikatürler üzerinden bir içerik analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(2), 519-536. https://doi.org/10.21547/jss.883501
• Bekki, S. (2018). Nasreddin Hoca’dan Temel’e Türk fıkralarında mizah unsuru olarak mülemma. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1047-1054. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/503686
• Bergson, H. (2019). Gülme (D. Çetinkasap, Trans.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Beyazkılınç, E. (2022). Din ve mizah. Marifetname, 9(1), 305-309. https://doi.org/10.47425/marifetname.v9i70363.1115816
• Bilici, A. B. (2012). Çocukta dînî duygunun teşekkülü. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14(1), 189-219.
• Capps, D. (1985). Religion and psychological well-being. In: P. E. Hammond (Ed.), The sacred in a secular age: Toward revision in the scientific study of religion (pp. 237-257). Berkeley: University of California Press.
• Capps, D. (2006). The psychological benefits of humor. Pastoral Psychology, 54(5), 393-411. https://doi.org/10.1007/s11089-005-0007-9
• Çelik, H., & Ekşi, H. (2008). Söylem analizi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27(27), 99-117.
• Çifçi, O. Z. (2015). Naturalist verilerin teistik sonuçları, fıtrat kavramı özelinde bir yorum denemesi. Ekev Akademi Dergisi, 19(63), 345-356. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/62987
• Çolak, E. (2016). İslam ile görsel mizah: Türkiye’de İslamî mizah dergiciliğinin dönüşümü. Moment Dergi, 3(1), 228-247. https://doi.org/10.17572/mj2016.1.228247
• Doğan, Y. (2004). Hz. Peygamber (sas) ve mizah. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(2), 191-203. https://dergipark.org.tr/en/pub/cuifd/issue/4301/255985
• Düzgün, Ş. A. (2016). İnsanın doğası (fıtratı) ve özgürlüğü üzerine. Kelam Araştırmaları Dergisi, 14(2), 322-342. https://doi.org/10.18317/kader.36100
• Elliott, R. (1996). Discourse analysis: exploring action, function and conflict in social texts. Marketing Intelligence & Planning, 14(6), 65-68. https://doi.org/10.1108/02634509610131171
• Emre, Y. (2020). Din ve Mizah. Ankara: Eskiyeni Yayınları.
• Eryılmaz, H. (2020). Sosyal medya ahlakı kitap tanıtımı. Tevilat, 2(1), 133-139. https://doi.org/10.53352/tevilat.959058
• Fenoglio, I., & Georgeon, F. (2000). Doğu’da Mizah (A. Berktay, Trans.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Fırat, T. E. (2016). Dijital mizahın biçimbozumu: Bobiler.org örneği. Tarih Okulu Dergisi, 9(28), 641-655. https://doi.org/10.14225/Joh1021
• Freud, S. (2016). Espriler ve bilinçdışı ile ilişkileri (E. Kapkın, Trans.) İstanbul: Payel Yayınları.
• Glock, C. Y. (1998). Dindarlığın Boyutları Üzerine (M.E. Köktaş, Trans.). In Y. Aktay & M.E. Köktaş (Ed.), Din Sosyoloji (pp. 252-274). İstanbul: Vadi Yayınları.
• Haberli, M. (2013). Dini tecrübe aracı olarak sanal ritüeller. Akademik Araştırmalar Dergisi, 57, 17-36. https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net.
• Haberli, M. (2015). İslam ve İnternet. In M. Çamdereli et al. (Ed.), Dijitalleşen Din (pp. 45-68). İstanbul: Köprü Yayınları.
• Haberli, M. (2018). Sosyal medyada dini inançlar ve ahlaki değerlerin dejenerasyonu üzerine bir değerlendirme. In: M. Yiğitoğlu (Ed.), I. International Congress of Human and Social Sciences Research (pp. 640-648). Karabük Üniversitesi Yayınları.
• Hökelekli, H. (1996). Fıtrat. TDV İslam Ansiklopedisi, 13, 47-48.
• Kahya, Y. (2018). Bir iletişim aracı olarak mizah: Sosyal medyada spor temalı ‘caps’ kültürü. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 1020-1030. https://doi.org/10.33692/avrasyad.510079
• Karahisar, T. (2015). Basılı mizahtan paylaşılan mizaha doğru dönüşüm: İnternette mizah. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 5(1), 76-90.
• Karakuş, C. (2019). Din eğitiminde mizah algısı (Edebü’d-Dünya ve’d-Dîn ve Ahlak-ı Alâî kitapları çerçevesinde) (Unpublished Master's Thesis). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Kelemen, D. (1999). Why are rocks pointy? Children's preference for teleological explanations of the natural world. Developmental Psychology, 35(6), 1440-1452. https://doi.org/10.1037/0012-1649.35.6.1440
• Kırık, A. M., & Saltık, R. (2017). Sosyal medyanın dijital mizah: İnternet meme/caps. Atatürk İletişim Dergisi, (12), 99-118.
• Klein, A (1999). Mizahın iyileştirici gücü (S. Karayusuf, Trans.). İstanbul: Epsilon yayıncılık.
• Koestler, A. (1997). Mizah yaratma eylemi (S. Kabakçıoğlu & Ö. Kabakçıoğlu, Trans.). İstanbul: İris Yayınları.
• Kullar, U. & İnci, S. (2015). İnci Caps: Kutsal Mizah Kırbacı. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Kurt, A. (2021). Mehmet Âkif Ersoy’un mektuplarında mizah. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 101-138. https://doi.org/10.30767/diledeara.1048650
• Kutlu, M. (2021). Covid-19 Capslerinin Henri Bergson'un gülme teorisiyle göstergebilimsel analizi. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (37), 125-146. https://doi.org/10.17829/turcom.858584
• Lowe, J. (1986). Theories of ethnic humor: How to enter, laughing. American Quarterly, 38(3), 439-460. https://doi.org/10.2307/2712676
• Morreall, J. (1997). Gülmeyi Ciddiye Almak (K. Aysevener & Ş. Soyer, Trans.). İstanbul: İris Yayınları.
• Oğuz, M. C. (2008). Söylem analizi. Sosyoloji Notları Dergisi, 5, 52-57.
• Önder, M. (2004). İnsan hakları ve din eğitimi. Ekev Akademi Dergisi, 8(21), 237-244.
• Özdemir, N. (2010). Mizah, eleştirel düşünce ve bilgelik: Nasreddin Hoca. Millî Folklor, 22(87), 27-40.
• Punch, K. F. (2013). Introduction to social research: Quantitative and qualitative approaches. London: Sage Pub.
• Reich, T., Maglio, S. J., & Fulmer, A. G. (2021). No laughing matter: Why humor mistakes are more damaging for men than women. Journal of Experimental Social Psychology, 96, 104169. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2021.104169
• Rosenthal, F. (1997). Erken İslam’da Mizah (A. Arslan, Trans.). İstanbul: İris Yayınları.
• Safi, İ. (2017). Safahat'ta mizah. Electronic Turkish Studies, 12(5), 331-386. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11225
• Sanders, B. (2001). Kahkahanın Zaferi (K. Atakay, Trans.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Saroglou, V. (2002). Religion and sense of humor: An a priori incompatibility? Theoretical considerations from a psychological perspective. Humor, 15(2), 191– 214. https://doi.org/10.1515/humr.2002.011
• Söğüt, Y. & Öngel, A. (2022). Yeni medya-dijitalleşme ve tık odaklılık: Habertürk ve Hürriyet gazetesi örneği. ESAM Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(2), 212-230. https://doi.org/10.53662/esamdergisi.1073093
• Spinks, G. S. (2008). Psikoloji ve din. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13(1), 307-318. https://dergipark.org.tr/en/pub/firatilahiyat/issue/68507/1071999
• Şahin, H. İ. (2010). Türkmenistan’da Nasrettin Hoca ve Timur fıkraları. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 55, 135- 146.
• Thorson, J. A. & Powell, F. C. (1991). Measurement of sense of humor. Psychological Reports, 69(2), 691–702. https://doi.org/10.2466/pr0.1991.69.2.691.
• Thorson, J. A. & Powell, F. C. (1993). Development and validation of a multidimensional sense of humor scale. Journal of Clinical Psychology, 49(1), 13-23. https://doi.org/10.1002/1097-4679(199301)49:1<13::AID-JCLP2270490103>3.0.CO;2-S.
• Tokur, B. (2014). Dindarlık sorunu: psikolojik bir tahlil. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (41), 257-280. https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniilah/issue/2758/36822
• Türkmen, F. (1996). Anadolu mizahında bazı İran ve Arap kökenli mizah tipleri. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 1(1), 7-13. https://dergipark.org.tr/en/pub/egetdid/issue/34411/380036
• Uz, E. & Çakmak, F. (2018). Din öğretiminde mizah yönteminin kullanımı. İlahiyat Araştırmaları Dergisi, (10), 75-110.
• Uz, E. (2017). İslam kültüründe mizah ve Türk edebiyatındaki yansımaları: Cevâmiu’l-Hikâyât örneği. The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS), 2(1), 20-39. https://doi.org/10.30568/tullis.300326
• Yeniceler, İ. & Karadağ, G.H. (2019). Dijitalleşmeyle birlikte mizah yayıncılığının dönüşümü. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 3(2), 102-118. https://doi.org/10.17932/IAU.EJNM.25480200.2019.3/2.102-118
• Yiğit, A. (2006). Çocuğun gelişim özellikleri ve iletişim ilkeleri doğrultusunda ailede din eğitimi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22(22), 179-203. https://dergipark.org.tr/en/pub/omuifd/issue/20297/215453
• Demirci, H. (2022, 14 March). “Bağ-Kur nedir?. EY Building a Better Working World”. Retrieved on 11.07.2022 from https://www.ey.com/tr_tr/tax/bag-kur-nedir-kimler-bag-kur-4-b-sigortalisidir.
• Facebook. (2021). Retrieved on 05.07.2022 from “Facebook posts”. http://www.facebook.com/FacebookTurkiye.
• Karma Kodlama Teknolojileri. (2020, 10 May). “Son kullanma tarihi nedir?”. Retrieved on 05.07.2022 from https://karmakodlama.com.tr/skt-son-kullanma-tarihi-nedir/.
• Kayayerli, D. (2014, 29 March). “Duruşumuzla muhalifiz!”. Sabah Gazetesi. Retrieved on 15.07.2022 from http://www.sabah.com.tr/Cumartesi/2014/03/29/durusumuzla-muhalifiz.
• Sağlık Bakanlığı. (2020). “Kurumsal Entegrasyon Başvuru Form Dokümanı”. Retrieved on 16.12.2022 from https://hayatevesigar.saglik.gov.tr.
• Türk Dil Bilgisi. (2014, 18 December). “Sözcükte anlam: Eş sesli kelimeler örnekler ve kelime sözlüğü”. Retrieved on 11.07.2022 from https://www.turkdilbilgisi.com/sozcukte-anlam/es-sesli-kelimeler-ornekler-sozlugu.html.
• Türk Tarih Kurumu. (2022). “Tarih çevirme kılavuzu”. Retrieved on 17.07.2022 from https://www.ttk.gov.tr/tarih-cevirme-kilavuzu/.
• Ülker. (2022). “Türkiye’nin her yöresinde en tatlı sabahlar çokokrem ile başlar”. Retrieved on 09.07.2022 from https://www.ulker.com.tr/tr/markalar/cokokrem.
• WhatsApp. (2022). “Okundu bilgisi nasıl kontrol edilir”. Retrieved on 15.07.2022 from https://faq.whatsapp.com/1138190983240010/?locale=tr_TR.