Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu’nun Türk İletişim Araştırmalarına Katkıları

Yıl 2023, Sayı: 42 - 20. Yıl Özel Sayısı, 123 - 141, 30.11.2023

Mahmut Akgül

https://doi.org/10.31123/akil.1349991

Öz

Bu çalışma Türk düşünce hayatının önemli aktörlerinden Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu’nun iletişim alanına yaptığı katkıları konu etmektedir. Erken Cumhuriyet dönemi sosyologlarından Fındıkoğlu, çağdaşı diğer düşünce adamları gibi uzmanlık alanıyla ilgili görüşler ortaya koyarken doğrudan veya dolaylı olarak iletişim bilimine dair değerlendirmelerde de bulunmuştur. Fındıkoğlu’nun katkılarının başında kentleşmeyle beraber ele aldığı gazetecilik alanı gelmektedir. Şehir gazeteciliği bağlamında ele aldığı Erzurum, Sakarya ve Karabük basınıyla ilgili yaptığı değerlendirmelerde toplumsal gelişmede gazetelerin rolü üzerinde durmuştur. Yine basın tarihi ve gazetecilik eğitimiyle ilgili çalışmalarıyla hem Türk basın tarihi literatürüne katkı da bulunmuş, hem de Türkiye’de henüz başlayan gazetecilik eğitiminin çağın gereklerine uygun şekilde yürütülmesine katkı sağlamıştır. Özellikle Tarsusizade Münif Bey’in gazetecilik hayatını konu alan monografisi, basın tarihi açısından kıymetli bir kazanım olarak görülmektedir. Yazarın folklor ve aydınlar üzerine ortaya koyduğu görüşler de iletişim alanına dolaylı olarak katkı sağlamaktadır. Toplumu anlamada folklorik ürünlerin önemine dikkat çeken Fındıkoğlu’na göre aydınlar ancak ve ancak kültürel ve folklorik kodları çözerek toplumsal sorunları çözebilirler. Tüm bunlar göz önünde bulundurularak yürütülen araştırmada semptomal okuma yönteminden yararlanılmış, Fındıkoğlu’nun iletişim alanına katkıları saptanmaya çalışılmıştır. Elde edilen bulgular birlikte düşünüldüğünde Fındıkoğlu’nun çalışmalarının iletişim alanı için işaret fişeği rolü üstlendiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, Gazetecilik Eğitimi, Tarsusizade Münif Bey, Şehir Gazeteleri, İletişim Sosyolojisi

Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu's Contributions to Turkish Communication Studies

Öz

This study focuses on the contributions of Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, one of the important actors of Turkish intellectual life, to the field of communication. Fındıkoğlu, one of the sociologists of the early Republican period, made evaluations directly or indirectly on the science of communication while expressing opinions on his field of specialization like other contemporary thinkers. At the forefront of Fındıkoğlu's contributions was the field of journalism, which he was concerned about along with urbanization. He emphasized the role of newspapers in social development in his evaluations of the press in Erzurum, Sakarya and Karabük, which he dealt with in the context of urban journalism. He also contributed to the Turkish press history literature with his studies on press history and journalism education and contributed to the journalism education that had just begun in Türkiye to be carried out in accordance with the requirements of the age. Especially his monograph on the journalistic life of Tarsusizade Münif Bey is considered a valuable achievement in terms of press history. The author's views on folklore and intellectuals also indirectly contribute to the field of communication. According to Fındıkoğlu, who emphasizes the importance of folkloric products in understanding society, intellectuals can only solve social problems by decoding cultural and folkloric codes. Considering all these, the symptomatic reading method was utilized in this study and Fındıkoğlu's contributions to the field of communication were attempted to be determined. When the findings obtained are considered together, it is concluded that Fındıkoğlu's works have assumed the role of a flare for the field of communication.

Anahtar Kelimeler

Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, Journalism Education, Tarsusizade Münif Bey, City Newspapers, Sociology of Communication

Kaynakça

• Akçay, Z. G. (2021). İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun İletişim Araştırmalarına Katkıları. Selçuk İletişim, 14(1), 383-407.
• Akgül, M. (2020). Mümtaz Turhan’ın Türk İletişim Araştırmalarına Katkıları. Selçuk İletişim, 13(1), 338-353.
• Althusser, L., Balibar, E., Ranciere, J., Establet, R., & Macherey, P. (2017). Kapital’i Okumak (I. Ergüden, Çev.). Nora Kitap.
• Bağla. (1977). Antonio Gramsci ve Aydınların Rolü Sorunu. Birikim Dergisi, 23, 84-92.
• Bilgiseven, A. K. (1987). Ziyâeddin Fahri Fındıkoğlu (1. baskı). Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Bi̇lgi̇seven, A. K. (1988). Ziyaeddin Fahri’nin, Ziya Gökalp’e ve Durkheim’e Kıyasla, Fert ve Cemiyet Dengesi Açısından Din’e Atfettiği Rol. Istanbul Journal of Sociological Studies, 22, 45-54.
• Boratav, P. N., & Fıratlı, H. V. (1943). İzahlı Halk Şiiri Antolojisi. Maarif Matbaası.
• Bulut, S. (2012). Mübeccel Kıray’ın İletişim Alanına Katkıları. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 15, 285-309.
• Düzgün, D. (1997). Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu’nu Folklor ve Halk Edebiyatı ile İlgili Çalışmaları. T. C. Kültür Bakanlığı.
• Düzgün, D. (2010). Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu ve Halk Kültürü. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15.
• Erkal, M. (1975). Fındıkoğlu’nun Bibliyografyasına Ek. Istanbul Journal of Sociological Studies, 13, 84-104.
• Erkal, M. (2005). Ölümünün 30. Yılında Hocamız Ord. Prof. Dr. Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu. Istanbul Journal of Sociological Studies, 31, 301-310.
• Fındıkoğlu, F. (1961). Karabük’de Sanayileşmenin İktisadi ve İçtimai Tesirleri. Istanbul Journal of Sociological Studies, 2, Article 2.
• Fındıkoğlu, F. (1963). Hindistan’da İktisadi gelişme ve Cemaat Kalkınması. Istanbul Journal of Sociological Studies, 4, 172-190.
• Fındıkoğlu, F. (1966). Adapazarı’nın Şehirleşmesi ve Başlıca Sosyolojik Problemleri. Istanbul Journal of Sociological Studies, 7, 1-60.
• Fındıkoğlu, Z. (1968). Erzurum Şehirleşmesi ve Sosyolojik Belirtileri. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 27(3-4), 1-68.
• Fındıkoğlu, Z. F. (t.y.). Albayrak Koleksiyonu Etrafında.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1946). Çalışan Sosyal Sınıflar İçinde Orta Sınıf Meselesi. Çalışma Dergisi, Yıl 1(6), 10-12.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1949). Folklor ve Etnografya Kılavuzu. Berksoy Matbaası.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1950). Missouri Gazetecilik Mektebi ve Programı. İktisat Fakültesi Gazetecilik Enstitüsü Dergisi, 15, 33-36.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1956). Folklor ve Sosyoloji. Türk Folklor Araştırmaları Dergisi, 4(83).
• Fındıkoğlu, Z. F. (1961a). Başka Memleketlerde Gazetecilik Enstitüleri Hakkında İki Rapor. Yıllık: Gazetecilik Enstitüsü Dergisi, 2, 308-313.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1961b). İşçi Terbiyesi ve İşçi Terbiyesinde Tiyatro, Münazara ve Hitabet Cihazlarının Ehemmiyeti. İş ve Düşünce, 27(235), 33-36.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1961c). XIX. Asırda Avrupa’da Türkçe Matbuat ve “Osmanlı”, “Yıldız” Gazeteleri. Yıllık: Gazetecilik Enstitüsü Dergisi, 2, 115-141.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1962). XIX. Asırda Türkiye Dışında Türk Gazeteciliği ve Tarsusizade Münif Bey. Fakülteler Matbaası.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1942, Mart 17). İhtikar ve Edebiyat. Cumhuriyet Gazetesi, 2.
• Güngör, N. (1991). Kültür-Eğitim-Dil Üzerine Görüşleri ile Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu. Kültür Bakanlığı.
• Gürses, F. (2008). Niyazi Berkes’in Türk Kitle İletişim Tarihine Katkıları. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(1), 39-59.
• Innis, H. A. (2006). İmparatorluk ve İletişim Araçları (D. Godfery, Ed.; N. Törenli, Çev.; 1. bs). Ütopya.
• Işık, M., & Eşitti, Ş. (2014). Ocak 2012 Gazete Birleşmelerinin Erzurum Basının Gelişim Süreci İçerisindeki Yeri ve Önemi. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 47(2), 51-74.
• Kara, B. (2021). Türkiye’de Kent Sosyolojisinin Temellerine Bir Bakış: Hilmi Ziya Ülken ve Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu Karşılaştırması. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 4(3), 31-46.
• Keleş, Ç. (1999). Behice Boran’ın İletişim Alanına Katkıları. Kültür ve İletişim, 2 (1)(3), 15-43.
• Okday, İ. H. T. (1937). Adapazarı Gazeteleri. Tefeyyüz Matbaası.
• Öztürk, S. (2001). Nermin Abadan-Unat’ın Türkiye’de İletişim Bilimine Katkıları. Gazi İletişim, 21, 149-171.
• Öztürk, S. (2006a). Bir “İktisatçı”nın Türk İletişim Araştırmalarına Katkıları: Sabri Ülgener Üzerine Notlar. Ekonomik Yaklasim, 17(58), 89-113.
• Öztürk, S. (2006b). İletişim Bilimi İle Halk Bilimini Buluşturan Bir Bilim İnsanı: İlhan Başgöz. Folklor/Edebiyat, 12(48), 45-59.
• Öztürk, S. (2006c). Pertev Naili Boratav’ın Türk İletişim Tarihi Araştırmalarına Katkıları. Milli Folklor Dergisi, 70, 22-37.
• Öztürk, S. (2009). Türk Sosyal Bilimcilerini İletişim Açısından Okumak. Içinde Y. Akkaya, Ö. Birler, S. Coşar, & F. Zabcı (Ed.), Türkiye’de neoliberalizm, demokrasi ve ulus devlet (1. bs, ss. 273-297). Yordam Kitap.
• Simmel, G., Bora, T., Kalaycı, N., & Gen, E. (2004). Modern Kültürde Çatışma (2. bas). İletişim Yayınları.
• Taş, K. (2000). Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu’nun Sosyolojik Görüşleri. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5, 0-0.
• Taşçıoğlu, R. (2011). Hilmi Ziya Ülken’in Türk İletişim Tarihine Katkıları. Atatürk İletişim Dergisi, 1, 1-12.
• Tütengi̇l, C., Eröz, M., & Erkal, M. (2011). Fındıkoğlu’nun Ölümü Üzerine Kürsü Mensuplarının Yazdıkları. Istanbul Journal of Sociological Studies, 13, Article 13.
• Tütengi̇l, C. O. (1975). Fındıkoğlu Üzerine Notlar. Istanbul Journal of Sociological Studies, 13, 13-27.
• Tütengi̇l, C. O., & Fındıkoğlu, Z. F. (1962). Gazetecilik Enstitüsü Öğretim Topluluğuna Doğru. Yıllık: Gazetecilik Enstitüsü Dergisi, 3-4, 119.
• Yıllık. (1963). Fakülteler Matbaası.