Sosyal Medyada Gözetim ve Mahremiyet Algısı: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2024, Sayı: 47, 146 - 169

Yaşar Turan

https://doi.org/10.31123/akil.1427283

Öz

İnternet ve mobil teknolojilerinin gelişimiyle birlikte insan hayatına giren sosyal paylaşım ağları bireylerin zamandan ve mekândan bağımsız bir şekilde başka insanlarla iletişim kurmalarına ve paylaşım yapmalarına imkân tanımıştır. Bununla birlikte sosyal paylaşım ağları, bireylerin sürekli gözetime maruz kaldıkları ve mahremiyet haklarının ihlal edildiği yapılardır. Hem iktidarların ve ticari şirketlerin gözetim eylemleri hem de bireylerin bu ağları kullanım biçimleri, mahremiyeti aşındırarak olumsuz anlamda dönüştüren sonuçlar doğurmaktadır. Bu bağlamda bu çalışma Türkiye’de yaşayan Instagram kullanıcısı bireylerin mahremiyet algılarını, sosyal medya kullanım alışkanlıkları, internet ve demografik verilerle
birlikte ortaya koymayı amaçlamaktadır. Online anket tekniği kullanılan araştırmanın evrenini 18 ile 45 yaş aralığındaki yaklaşık 28 milyon Instagram kullanıcısı bireyler oluşturmaktadır. Amaçlı örnekleme tekniğiyle seçilen 5 ilden toplam 390 Instagram kullanıcısına anket çalışması yapılmıştır. Araştırmaya katılan bireylerin demografik verileri, internet ve sosyal medya kullanım alışkanlıkları ile birlikte incelenmiş ve katılımcıların eğitim düzeyi, medeni durumu, Instagram takipçi sayısı ve takip edilen kişi sayısı gibi kategorilerde istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklara ulaşılmıştır. Buna göre katılımcıların eğitim düzeyi arttıkça mahremiyete ve gizliliğe yönelik farkındalıkları da artmaktadır. Yine evli katılımcılar bekar katılımcılara göre kişisel bilgilerini paylaşma noktasında daha tutumlu davranmaktadır. Katılımcıların Instagram hesaplarındaki takipçi sayıları ve takip edilen kişi sayıları arttıkça mahremiyetlerini ifşa etme eğilimleri de artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

gözetim, mahremiyet, sosyal medya, Instagram

Perception of Surveillance and Privacy in Social Media: A Study on Instagram Users

Öz

With the development of internet and mobile technologies, social networking platforms have entered human life, allowing individuals to communicate and share with other people independently of time and place. However, these networks expose individuals to constant surveillance and violations of privacy rights. Both the surveillance actions of authorities and commercial companies, as well as individuals' usage patterns of these networks, lead to negative consequences by eroding privacy in a detrimental manner. In this context, this study aims to reveal the privacy and secrecy perceptions of Instagram users living in Turkey, along with their internet and social media usage habits and demographic data. The
population of the study, which utilized an online survey technique, consists of approximately 28 million Instagram user individuals aged between 18 and 45. A survey was conducted with a total of 390 Instagram users selected from 5 cities using purposive sampling technique. The demographic data of the participants in the study, along with their internet and social media usage habits, were examined, and statistically significant differences were found in categories such as educational level, marital status, Instagram follower count, and number of accounts followed. Accordingly, as the education level of the participants increases, their awareness of privacy and confidentiality also increases. Furthermore, married participants tend to be more cautious in sharing personal information compared to single participants. The tendency of participants to disclose their privacy increases as the number of followers and people they follow on Instagram increases.

Anahtar Kelimeler

surveillance, privacy, social media, Instagram

Kaynakça

• Akar, H., & Akar, F. (2021). Sosyal Medyada Mahremiyet Algısı: Üniversite Öğrencileri Araştırması. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 6(1), Article 1. https://doi.org/10.47107/inifedergi.886334
• Akgül, M., & Toprak, H. H. (2019). Sosyal Ağlarda Mahremiyetin Dönüşümü: Instagram Örneği. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 10(38), Article 38. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2019.3.004.x
• Aljohani, M., Nisbet, A., & Blincoe, K. (2016). A Survey of Social Media Users Privacy Settings & Information Disclosure. Australian Information Security Management Conference. https://doi.org/10.4225/75/58a693deee893
• Aslanyürek, M. (2016). İnternet ve Sosyal Medya Kullanıcılarının İnternet Güvenliği ve Çevrimiçi Gizlilik ile İlgili Kanaatleri ve Farkındalıkları. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3(1), Article 1.
• Balcı, Ş., & Demir, Y. (2018). Sosyal Medya Kullanımı ile Mutluluk Düzeyi Arasındaki İlişk̇ i: ̇Üniversite Gençliğ̇i̇ Üzerine Bir İnceleme. ̇ International Journal of Social Science, 71, 339-354.
• Bauman, Z. (2019). Akışkan Modernite (Çev. S. O. Çavuş.) (4. Baskı). Can Yayınları.
• Bauman, Z., & Lyon, D. (2016). Akışkan Gözetim, (Çev. E. Yılmaz), Ayrıntı Yayınları (2. Baskı, C. 1). Ayrıntı Yayınları.
• Bozkurt, V. (2000). Gözetim ve İnternet: Özel Yaşamın Sonu mu? ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 3(2).
• Çubukçu, C., & Aktürk, C. (2021). University Students’ Privacy Concerns Towards Social Media Platforms: Whatsapp Contract Change. Veri Bilimi, 4(2), 72-79.
• Dillard, T. E. (2011). Privacy and Security Implications of Undergraduate Students Using Facebook: A Quantitative Examination [PhD Thesis]. Capella University.
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu (Çev. M. A. Kılıçbay) (8. Baskı). İmge Kitapevi.
• Foucault, M. (2015). İktidarın Gözü—Seçme Yazılar 4 (Çev. I. Ergüden) (4. Baskı). Ayrıntı Yayınları.
• George, D., & Mallery, P. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 Update. Allyn & Bacon.
• Hair, J. F., Babin, B. J., Black, W. C., & Anderson, R. E. (2019). Multivariate Data Analysis. Cengage.
• Kalaman, S. (2016). Sosyokültürel, Ekonomik ve Siyasi Boyutlarıyla Yeni Medyada Mahremiyetin Dönüşümü: Facebook Örneği [Doktora Tezi].
• Kalaman, S. (2017). Yeni Medya ve Mahremiyetin Dönüşümü: Facebook Türkiye Örneği. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 14(1), 1-19.
• Kalaman, S. (2019). Yeni Medya ve Dijital Gözetim: Türkiye’deki Sosyal Medya Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 26(2), 575-594.
• Kara, T. (2013). Sosyal Medya Endüstrisi: İnsan, Toplum, Ekonomi (1. Baskı). Beta Yayınları.
• Karslı, B., & Aycan, S. (2020). Instagram ve Mahremiyet: Dindar Muhafazakâr Kadınların Paylaşımları Örneği. Turkish Academic Research Review, 5(2), Article 2. https://doi.org/10.30622/tarr.725695
• Kroker, A., & Weinstein, M. A. (2001). Data Trash: The Theory of the Virtual Class. New World Perspectives.
• Laor, T. (2022). My Social Network: Group Differences in Frequency of Use, Active Use, and Interactive Use on Facebook, Instagram and Twitter. Technology in Society, 68, 101922.
• Marx, K., & Engels, F. (2014). Komünist Manifesto.(Çev. C. Üster, N. Deriş). İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• O’Brien, D., & Torres, A. (2012). Social Networking and Online Privacy: Facebook Users’ Perceptions. Irish Journal of Management, 31.
• Özdemir, İ. (2012). Sanal Kültür: Yanılsama mı, Gerçeklik mi? Folklor/Edebiyat, 18(72), 13-34.
• Paramarta, V., Jihad, M., Dharma, A., Hapsari, I. C., Sandhyaduhita, P. I., & Hidayanto, A. N. (2018). Impact of User Awareness, Trust, and Privacy Concerns on Sharing Personal Information on Social Media: Facebook, Twitter, and Instagram. 2018 International Conference on Advanced Computer Science and Information Systems (ICACSIS), 271-276.
• Posner, R. A. (2017). Huxley’e Karşı Orwell: Ekonomi, Teknoloji, Mahremiyet ve Hiciv. Doğu Batı, 80, 300.
• Presthus, W., & Vatne, D. (2018). A Survey on Facebook Users and Information Privacy. Procedia Computer Science, 164, 39-47. https://doi.org/10.1016/j.procs.2019.12.152
• Prost, A. (2008). Özel Hayatın Sınırları ve Alanları (Çev. T. Ilgaz) (1. Baskı). Yapı Kredi Yayınları.
• Solove, D. J. (2008). Understanding Privacy. Harvard University Press.
• Sucu, İ. (2011). Gözetim Toplumunun Karşı Ütopya Yüzü: İktidar Güçleri ve Ötekiler. Atatürk İletişim Dergisi, 2, 125-139.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2013). Using Multivariate Statistics (C. 6). pearson Boston, MA. https://www.pearsonhighered.com/assets/preface/0/1/3/4/0134790545.pdf
• Taşdelen, B., & Çataldaş, İ. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya ve Mahremiyete Yönelik Görüşleri: Lefke Avrupa Üniversitesi Örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(2), 826-844.
• Tetik, C. (2015). Sosyal Medya Alternatif Bir Kamusal Alan Olabilir mi? İçinde Yeni Medya Araştırmaları 1 (1. Baskı, s. 317). Ekin Basım Yayın.
• Toprak, A., Yıldırım Eroğlu, A., Binark, F., Çomu, T., Senem, B., & Aygül, E. (2009). ̇ Toplumsal Paylaşım Ağı Facebook Görülüyorum Öyleyse Varım.
• Türk, M., & Erden, K. (2021). Sosyal Medyadaki Gözetim Uygulamalarının Bi̇liṅirl̇iğ̇i̇ Üzerine ̇Bir Araştırma: Türk ̇ iye Örneği. Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 6(1), 63-77.
• Westin, A. (1967). Privacy And Freedom. Washington and Lee Law Review, 25(1), 166.
• Yüksel, M. (2003). Mahremiyet Hakkı ve Sosyo-Tarihsel Gelişimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(01), 181-213. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001619
• Zhao, D., Inaba, M., & Monroy-Hernández, A. (2022). Understanding Teenage Perceptions and Configurations of Privacy on Instagram. Proceedings of the ACM on Human&Computer Interaction, 6(CSCW2), 1-28. https://doi.org/10.1145/355560