Byung-Chul Han’ın Yeni Medya Sosyolojisine Katkısı

Yıl 2024, Sayı: 47, 106 - 125

Selçuk Çetin

https://doi.org/10.31123/akil.1554651

Öz

Byung-Chul Han, son yılların en dikkat çeken kültür kuramcılarından birisidir. Felsefe ve teoloji eğitimi alan Han, yeni medya sosyolojisi ile de ilgilenmiştir. Eserleri dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yakından takip edilmektedir. Bu çalışmanın amacı, Han’ın yeni medya sosyolojisine getirdiği kuramsal perspektifi tespit etmektir. Bu bağlamda yazarın kaleme aldığı kitaplardan yola çıkarak yeni medya ile ilgili tezleri ortaya çıkarılmıştır. Yazdığı kitaplardan on dört tanesinde yeni medya sosyolojisine dair bağlamlar, bir nitel araştırma olan doküman incelemesi ile ele alınmıştır. Bu bağlamlar, üç tema hâline getirilerek analitik bir çerçevede yorumlanmıştır. Yazarın eleştirel perspektifinin temel noktası neoliberalizm ekseninde yoğunlaşmaktadır. Bu açıdan çalışmada tespit edilen üç tema; veri ve algoritma yoluyla üretkenlik rejimi, siyasetin dijital dönüşümü ve çöküşü, dijital benliğin ve bireyciliğin psikolojisi şeklindedir. Yazar, eleştirel yeni medya çalışmalarına özgün açılımlar getirmektedir. Han, büyük veriye egemen olan güçlerin insanları nasıl gözetlediğini ve metalaştırdığını ortaya koymuştur. Siyasetin kamusal bir özelliğinin kalmadığını, rasyonel bir tartışma imkanının yok olduğunu, insanların dijital mahalleleri içerisinde kendilerini ötekine kapattıklarını tespit etmiştir. Buna göre, özellikle sosyal medya ortamları, akıldan çok duyguların ön planda olduğu bir yerdir ve buradan kamusal bir tartışma da gelişemeyecektir. Han, aynı zamanda aydınlanmış bireyin sonunu da işaret eder. Son olarak Han, dijital ortamların; bireyciliği ürettiğini, kitle değil sürü yarattığını, beğeni kültürüne bağımlı kıldığını düşünmektedir. Ayrıca, sosyal medya fenomenleri ya da influencerlar yoluyla narsistleşmiş öznenin ruhu sisteme sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yeni Medya Sosyolojisi, Veri, Algoritma, Büyük Veri, Byung-Chul Han

Byung-Chul Han’s Contribution to the Sociology of New Media

Öz

Byung-Chul Han is one of the most influential cultural theorists of recent years, with a background in philosophy and theology, and a significant interest in the sociology of new media. His works are widely followed, not only in Türkiye but globally. This study aims to examine the theoretical framework Han contributes to the sociology of new media. Drawing upon his published works, this research identifies and analyzes his arguments concerning new media. Using document analysis, a qualitative research method, the study examines the contexts of new media sociology across fourteen of Han’s books. These contexts are categorized into three thematic areas and interpreted within an analytical framework. Central to Han’s critique is his focus on neoliberalism, which serves as the axis for the three themes identified in this study: the regime of productivity driven by data and algorithms, the digital transformation and the collapse of politics, and the psychology of the digital self and individualism. Han’s contributions offer unique insights into critical new media studies. He illustrates how dominant powers use big data to surveil and commodify individuals. He argues that politics has lost its public character, that rational debate has disappeared, and that individuals have become isolated within their digital enclaves. According to Han, social media platforms, prioritize emotions over logic, preventing the development of meaningful public discourse. He also signals the decline of the enlightened individual. Lastly, Han contends that digital platforms foster individualism, creating a "herd" mentality rather than a collective mass, making us increasingly dependent on the culture of “likes.” Furthermore, through social media phenomena or influencers, the narcissistic subject is perpetuated and presented to the system.

Anahtar Kelimeler

New Media Sociology, Data, Algorithm, Big Data, Byung-Chul Han

Kaynakça

• Alçın, S. (2012). Tekno-İdeoloji. İçinde Z. Süalp Akbal Tül & B. Çelik (Ed.), Devrim yahut vasat (ss. 70-86). Bağlam Yayıncılık.
• Atay, T. (2017). Görünüyorum o halde varım. Can Yayınları.
• Bauman, Z., & Lyon, D. (2013). Akışkan gözetim (E. Yılmaz, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bentham, J. (2008). Panoptikon ya da gözetim-evi (B. Çoban & Z. Özarslan, Çev.). İçinde B. Çoban & Z. Özarslan (Ed.), Panoptikon (ss. 9-76). Su Yayınları.
• Bora, T. (2011). Sol, sinizm, pragmatizm. İletişim Yayınları.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
• Colleoni, E., Rozza, A., & Arvidsson, A. (2014). Echo chamber or public sphere? predicting political orientation and measuring political homophily in twitter using big data. Journal of Communication, 64(2), 317-332. https://doi.org/10.1111/jcom.12084
• Debord, G. (2012). Gösteri toplumu (A. Ekmekçi & O. Taşkent, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Ekiz, D. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• Fuchs, C. (2015). Dijital emek ve Karl Marx (T. E. Kalaycı & S. Oğuz, Çev.). Nota Bene Yayınları.
• Gerbner, G. (1972). Communication and social environment. Scientific American, 227(3), 152-162.
• Habermas, J. (2003). Kamusallığın yapısal dönüşümü (T. Bora & M. Sancar, Çev.). İletişim Yayınları.
• Habermas, J. (2013). “Öteki” olmak, “öteki”yle yaşamak (İ. Aka, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Han, B. C. (2021). Şiddetin topolojisi (D. Zaptçıoğlu, Çev.). Metis Yayınları.
• Han, B. C. (2022a). Şeffaflık toplumu (H. Barışçan, Çev.). Metis Yayınları.
• Han, B. C. (2022b). Enfokrasi (M. Özdemir, Çev.). Ketebe Kitap.
• Han, B. C. (2022c). Psikopolitika (H. Barışçan, Çev.). Metis Yayınları.
• Han, B. C. (2022d). İktidar nedir (M. Özdemir, Çev.). İnsan Yayınları.
• Han, B. C. (2023a). Yorgunluk toplumu (S. Yalçın, Çev.). İnka Kitap.
• Han, B. C. (2023b). Ritüellerin yok oluşuna dair (Ç. Tanyeri, Çev.). İnka Kitap.
• Han, B. C. (2023c). Kapitalizm ve ölüm dürtüsü (Ç. Tanyeri, Çev.). İnka Kitap.
• Han, B. C. (2023d). Eros’un ıstırabı (Ş. Öztürk, Çev.). Metis Yayınları.
• Han, B. C. (2023e). Ötekini kovmak (M. Özdemir, Çev.). Ketebe Kitap.
• Han, B. C. (2024a). Palyatif toplum (Barışçan, Çev.). Metis Yayınları.
• Han, B. C. (2024b). Anlatının krizi (M. Erşen, Çev.). Ketebe Kitap.
• Han, B. C. (2024c). Sürünün içinde (Z. Sarıkartal, Çev.). İnka Kitap.
• Han, B. C. (2024d). Güzeli kurtarmak (K. Filiz, Çev.). İnsan Yayınları.
• Hülür, H., & Bayır, M. (2021). Doğruluk-sonrası çağın bir boyutu olarak yankı odası. EMI Journal, 5(9), 245-254.
• Kellner, D. (2013). Medya gösterisi (Z. Doğruer S., Çev.). Açılım Kitap.
• L N Sinelnikova. (2017). Rhizome and discourse of intermediality. Vestnik Rossijskogo Universiteta Družby Narodov: Seriâ Lingvistika, 21(4), 805-821. https://doi.org/10.22363/2312-9182-2017-21-4-805-821
• Lyon, D. (2006). Gözetlenen toplum (G. Soykan, Çev.). Kalkedon Yayınları.
• Merriam, S., B. (2018). Nitel araştırma (S. Turan, Çev.). Nobel Yayınları.
• Metis. (2024). Metis yazarlar, Byung-Chul Han. https://www.metiskitap.com/catalog/author/6238
• Narin, B., Fırat, F., Fırat, D., & Ayaz, B. (2017). Büyük veri ve gazetecilik ilişkisi bağlamında veri gazeteciliği. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 8(30), 215-235. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2017.5.010.x
• Oskay, Ü. (2011). İletişimin A B C’si. Der Yayınları.
• Power, D. J. (2016). “Big brother” can watch us. Journal of Decision Systems, 25(sup1), 578-588. https://doi.org/10.1080/12460125.2016.1187420
• Sagiroglu, S., & Sinanc, D. (2013). Big data: A review. 2013 International Conference on Collaboration Technologies and Systems (CTS), 42-47. https://doi.org/10.1109/CTS.2013.6567202
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendi̇L, Ç., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-256. https://doi.org/10.33400/kuje.843306
• Süalp, Z. T. A. (2012). Vasatın teknolojisi deneyimin tekhnesine karşı mıdır? İçinde Z. T. A. Süalp & B. Çelik (Ed.), Devrim yahut vasat (ss. 11-27). Bağlam Yayıncılık.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Zuboff, S. (2021). Gözetleme kapitalizmi çağı (T. Uzunçelebi, Çev.). Okuyan Us Yayınları.