Dijital Görsel Kültürde Gündelik Hayatın Estetikleştirilmesi: Çiçek Sepeti Örneği

Yıl 2025, Sayı: 49, 99 - 127, 31.08.2025

Elif Hatice Bahçecioğlu

https://doi.org/10.31123/akil.1629036

Öz

İnsanlık tarihinde önemli bir iletişim biçimi olan görsel dil, bu önemini zaman içinde katlayarak kapsam alanını genişletmiş ve içinde bulunduğumuz teknolojik gelişmelerin etkisiyle dijital bir yapı üzerinden yayılım hızını yükseltmiştir. “Dijital görsel kültür” olarak ifade edebileceğimiz bu yeni boyut, internet ve mobil cihazların yaygınlaşmasıyla birlikte özellikle tüketimle bağlantılı konularda daha çok öne çıkmaktadır. Görselliğin yüzeye yüklediği anlam en çok da metaların görünüşlerine yansımakta, dijital çağın olanakları sayesinde kolaylıkla dolaşıma sokulmaktadır. Günümüzde nesnelerin güzelliğine ve estetiğine ciddi bir vurgu vardır. Bu vurgu, aynı zamanda zevk, haz gibi unsurlarla donatıldığı için arzu duymayı sağlayacak kadar güçlüdür. Dolayısıyla metaların estetik değeri, ayrı bir anlam taşımakta, bu anlam gündelik hayatın estetikleştirilmesini sağlamaktadır. Bu bağlamda meta estetiği açısından bir değer oluşturan Ciceksepeti.com örneklem olarak seçilmiştir. Çalışmanın amacı ise Çiçek Sepeti’nin tasarladığı ürünleri inceleyerek, hediyeleşme kültüründe özel günlere özgü olan çiçek ve çikolata ikilisini estetik açıdan nasıl dizayn ettiğini ortaya koymaktır. Bu doğrultuda 7 Ağustos 2024’te, web sitesindeki “doğum günü çiçekleri” ve “yenilebilir çiçek” seçkileri dikkate alınmış ve ürünler akışından her 1/10 olmak üzere sınırlandırılarak kaydedilen 4’er (toplam 8) görsel, görsel sözce çözümlemesiyle incelenmiştir. Elde edilen bulgularda her ürünün, renk, doku, biçim, kompozisyon, malzeme gibi parametreler açısından birbirinden farklı tasarımlar olduğu, ancak her birinin dikkat çekici, cezbedici, estetik olarak değerlendirilebilecek ortak bir nitelik taşıdığı saptanmıştır. Böylece Çiçek Sepeti’ndeki her tasarımın estetik bir yaratıcılık, el emeği, özen ve işçiliği öne çıkardığı; bu doğrultuda özel günlerde alınan hediyelerin gündelik hayata indirgendiği ve estetikleştirildiği söylenebilir. Bu çalışmanın meta estetiğine yönelik uygulamalı bir araştırmaya dayanması, literatüre özgün bir katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Görsel kültür , Dijital medya , Gündelik hayatın estetikleştirilmesi , hediyeleşme , Meta estetik

Aestheticization of Everyday Life in Digital Visual Culture: The Example of Ciçek Sepeti

Öz

Visual language, which has been an important form of communication since the dawn of humanity, has increased its importance and expanded its scope, and its rate of spread has increased in the digital age. This new dimension, which we can refer to as “digital visual culture,” is becoming more visible, especially in matters related to consumption. The meaning that visuality places on the surface is mostly reflected in the appearance of the commodities and is easily put into circulation thanks to the possibilities of the digital age. Today, there is a serious emphasis on the beauty and aesthetics of objects endowed with pleasure and appeal. The aesthetic value of commodities carries a separate meaning, and this meaning ensures the aestheticization of everyday life. In this context, Ciceksepeti.com, which creates a value in terms of meta-aesthetics, was selected as a sample. The aim of the study is to reveal how Çiçek Sepeti aesthetically designs the duo of flowers and chocolate, which is specific to special occasions in gift-giving culture. In this direction, on 7 August 2024, the selections of ‘birthday flowers’ and ‘edible flowers’ on the website were taken into consideration and 4 images (8 in total) recorded by limiting each 1/10 from the flow of products were analyzed by visual semiotics analysis. In the findings obtained, it was determined that each product is different in terms of parameters such as color, texture, form, composition and material, but has a common aesthetic quality. This study is based on applied research on meta-aesthetics that will add a unique value to literature.

Anahtar Kelimeler

Visual culture , Digital media , Aestheticization of Everyday life , Meta Aesthetics , Gift-Giving

Kaynakça

• Acar, A. (2012). Estetik: Marksçı estetik toplumsal gerçekçilik. Doruk Yayımcılık.
• Akkuş, A. (2022). Tüketim toplumunda nesnenin estetik değeri ve sanat nesnesine dönüşümü. [Yüksek Lisans Tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi. Altınbüken, B. (2014). Göstergebilim yöntemiyle görsel sözce çözümlemesi. İçinde İletişim Araştırmalarında Göstergebilim (ss. 239-259). Literatürk Academia.
• Arslan, Ç. (2021). Groupe μ’nün görsel göstergebilimsel yaklaşımıyla uygulamalı sayısal görüntü analizi [Yüksek Lisans Tezi]. Altınbaş Üniversitesi.
• Ayaz, Y. Y. (2018). Görsel kültürün Frankfurt Ekolü çerçevesinde eğerlendirilmesi: Truman Show filmi. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi, 10, 36-52.
• Aydın, N. (2015). Büyüme potansiyeli yüksek, yenilikçi girişimlerin erken aşama finansmanı: Ciceksepeti.com örneği. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 52, 111-125.
• Baisya, R. K. (2014). Future of aesthetics in marketing. Review of Management, 4((1/2)), 53-56.
• Baisya, R. K., & Das, G. G. (2008). Aesthetics in marketing. Response.
• Balcı, A. U. (2023). Türkiye’de tüketici boykotları ve kriz yönetimine karşı alternatif önlemler: Çiçeksepeti.com örneği. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32 (Dicle Üniversitesi'nin 50. Yılına Özel 50 Makale), 324-346.
• Bayar, Ö. (2019). Meta estetiğinden pazarlama estetiğine: Reklamlarda sunulan estetik duygusunun meta fetişizmi üzerindeki rolü [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Berger, J. (1995). Görme biçimleri, Yurdanur Salman (çev.). Metis Yayınları.
• Blijlevens, J., Carbon, C., Mugge, R., & Schoormans, J. P. L. (2012). Aesthetic appraisal of product designs: Independent effects of typicality and arousal. British Journal of Psychology, 103(1), 44-57. https://doi.org/10.1111/j.2044-8295.2011.02038.x
• Bozkurt, N. (1992). Sanat ve estetik kuramları. Ara yayıncılık.
• Bryson, N. (2003). Responses to Mieke Bal’s `Visual Essentialism and the Object of Visual Culture’ (2003): Visual Culture and the Dearth of Images. Journal of Visual Culture, 2(2), 229-232. https://doi.org/10.1177/14704129030022005
• Cartwright, L., & Sturken, M. (2018). Practices of looking an Introduction to Visual Culture. Oxford University Press. http://brianschrank.com/Intro_to_Media_Studies/resources/Sturken%20and%20Cartwright.pdf
• Charters, S. (2006). Aesthetic products and aesthetic consumption: A review. Consumption Markets & Culture, 9(3), 235-255. https://doi.org/10.1080/10253860600772255
• Çakır, M. (2014). Görsel kültür ve küresel kitle kültürü. Ütopya.
• Çetinkaya, M. (2000). Tüketim Çağında Estetik. Güzellik Felsefesi: Estetik”, Köprü Dergisi, 71.
• Demez, G. (2011). Armağanın değişen sosyo-kültürel anlamları: Tüketim toplumu bağlamında bir hediyeleşme örneği olarak çiçek gönderme. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 1(2), 87-103.
• Depeli, G. (2014). Etnografik Filmden Sosyal Bilimlere Bir Bilgi Formu Olarak Görsellik. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 22, 24-40.
• Duncum, P. (2001). Visual culture: Developments, definitions, and directions for art education. Studies in art education, 42(2), 101-112.
• Duncum, P. (2007). Aesthetics, popular visual culture, and designer capitalism. International Journal of Art & Design Education, 26(3), 285-295. https://doi.org/10.1111/j.1476-8070.2007.00539.x
• Eker, M., & Aslan, H. (2010). Görsel kültür ve medya okuryazarlığı: Sanat Eğitiminin Kamusal Açılımı. Milli Eğitim Dergisi, 40(187), 251-268.
• Erdoğan, Ş. B. (2021). Görsel kültürün küresel kültüre dönüşmesinde kitle iletişim araçlarının rolü. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(3), 989-1006.
• Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve tüketim kültürü. Ayrıntı Yayinlari. https://irep.ntu.ac.uk/23601/
• Güney, E. (2014). Dijital görsel kültür ve yeni medya ekseninde sanatın değişen rolü [Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi]. https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/673920/yokAcikBilim_10062178.pdf?sequence=-1
• Hatipler, M. (2016). Ekonomik boyutuyla görsel kültür ve kültür endüstrisi. Değişim Yayınları.
• Haug, W. F. (1997). Meta estetiğinin eleştirisi kapitalist toplumda görüntü, cinsellik ve reklam. A. Gül (çev.). Spartaküs.
• Haug, W. F., & Toprak, M. (2008). Meta estetiğinin eleştirisi: Eleştirel toplum kuramı üzerine incelemeler. Bulut Yayınları.
• İnan, N. (2019). Yeni medyada reklamın dönüşümü: Dijital görsel kültür bağlamında televizyon ve internet reklamlarının karşılaştırmalı analizi [Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi.
• İnceoğlu, Y., & Çomak, N. A. (2009). Metin çözümlemeleri. Ayrıntı Yayınları.
• Karaca, P. (2020). Video sanatında gijital görsel kültür: Bill Viola’nın “Geçici” sergisinden “Sal (The Raft)” videosu üzerine inceleme. Yeni Yüzyıl’da İletişim Çalışmaları, 1(1), 108-128.
• Kaya, M. E. (2023). Görsel kültürün kültürel biçim olarak tasarıma yansıması ve tasarım kültürü. Sanat ve Tasarım Dergisi, 32, 1-15.
• Kazel, G. İ. (2017). Görsel kültür ile sosyoloji arasındaki ilişki. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 1(1), 45-69.
• Kellner, D. (2000). Critical perspectives on visual imagery in media and cyberculture. Journal of Visual Literacy, 22(1).
• Mirzoeff, N. (1999). An introduction to visual culture. Routledge.
• Mirzoeff, N. (2002). The Subject of Visial Culture. İçinde The visual culture reader (ss. 3-24). Routledge. https://books.google.com/books?hl=tr&lr=&id=lcRvU3w33jsC&oi=fnd&pg=PR12&dq=Mirzoeff,+2002,+The+Subject+of+Visual+Culture.&ots=StrP3Jo3nL&sig=XLlmYw5vctk_M1-jM3lJrMVQFLg
• Mumcu, Y., & Kimzan, H. S. (2015). The effect of visual product aesthetics on consumers’ price sensitivity. Procedia Economics and Finance, 26, 528-534.
• Munday, R., & Chandler, D. (2018). Medya ve iletişim sözlüğü. ( B. Taşdemir, çev.). İletişim Yayınları. https://iletisim.com.tr/Images/UserFiles/Documents/Gallery/medya-ve-iletisim-sozlugu.pdf
• Onursoy, S. (2017). Görsel kültür ve görsel okuryazarlık. Türk Kütüphaneciliği, 31(1), 47-54.
• Öztokat, N. (1999). Görsel nesnelerin çözümlenmesinde göstergebilimsel yöntem. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 10, 143-152.
• Paklaci, B. (2019). Görsel kültür unsurlarından hareketle 21. Yüzyılda kültür endüstrisi ve tüketim toplumu [Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi]. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/402649
• Parlak, D., & Mercin, L. (2023). Parametrik Tasarım Yaklaşımının Sofra Seramiği Dekor ve Form Tasarımlarına Yansımasının İncelenmesi. Art-e Sanat Dergisi, 16(32), 744-763.
• Parsa, A. F. (2007). İmgenin gücü ve görsel kültürün yükselişi. Fotoğrafya Dergisi, 19.
• Postrel, V. I. (2003). The substance of style: How the rise of aesthetic value is remaking commerce, culture, and consciousness. https://cir.nii.ac.jp/crid/1130282272032749440
• Sengir, S. (2015). Kültürel değişkenler örüntüsünde sanat eğitiminin görsel kültür eğitimine dönüşüm gerekçeleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(54), 264-277.
• Simonson, A., & Schmitt, B. H. (1997). Marketing aesthetics: The strategic management of brands, identity, and image. The Free Press. https://books.google.com/books?hl=tr&lr=&id=V8oVl4xPq4gC&oi=fnd&pg=PR11&dq=Marketing+Aesthetics:+The+Strategic+Management+of+Brands,+Identity+and+Image.&ots=aJ-IV5Mp3h&sig=ACy9nf3kpTVGs3PvKpynskAoPEQ
• Timuçin, A. (2013). Estetik ((9. Baskı)). Bulut Yayınları.
• Tunalı, İ. (2002). Estetik. Remzi Kitabevi.
• Ülger, B. (2012). Reklamda postmodern kültürel analiz: Yeni modernlik tecrübesinde ürünün estetikleştirilmesine dair bir inceleme. İçinde Görsel Metin Çözümeleme (ss. 170-234). Ütopya.
• Ülküsayar, B. (2022). Dijital medya iledeğişen kültürün görselleştirme üzerindeki etkilerinin analizi [Yüksek Lisans Tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Venkatesh, A., & Meamber, L. A. (2008). The aesthetics of consumption and the consumer as an aesthetic subject. Consumption Markets & Culture, 11(1), 45-70. https://doi.org/10.1080/10253860701799983
• Veryzer, Jr., R. W., & Hutchinson, J. W. (1998). The influence of unity and prototypicality on aesthetic responses to new product designs. Journal of consumer research, 24(4), 374-394.
• Weggeman, M., Lammers, I., & Akkermans, H. (2007). Aesthetics from a design perspective. Journal of Organizational Change Management, 20(3), 346-358.
• Welsch, W. (1997). Undoing aesthetics. Sage. https://www.cabidigitallibrary.org/doi/full/10.5555/19981802098
• Yağlı, S. (2006). Gündelik hayatımızda akıl tutulması: Medya uygulamalarında tüketim ideolojisinin izlerini sürmek. İçinde Gündelik Hayat ve Medya (ss. 5-43). Ebabil.
• Yanıklar, C. (2006). Tüketimin sosyolojisi. Birey yayıncılık.
• Yılmaz, U., & Yılmaz, E. N. D. (2022). Aesthetic and sociological imagination in contemporary visual culture. İnsan ve İnsan, 9(32), 29-44.
• Yücel, H. (2016). Groupe μ, Edelin, Klinkenberg, Minguet. İçinde Metin çözümlemeleri. Ayrıntı Yayınları.
• Zor, İ., & Bulut, S. (2020). Bir kültür üretim aracı olarak fotoğraf ve gündelik yaşamı aktarmada fotoğraf kültürü. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2020(50), 74-96.