Turizm Eğitimi Teorisindeki Gelişmeler Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2024, Sayı: 17, 175 - 187, 30.06.2024

Mehmet Küçükahmetoğlu Kutay Oktay

Öz

Günümüzde turizm, kapsadığı ekonomik, psikososyal ve sosyokültürel boyutları ile evrensel bir olgu haline gelmiştir. Turizm olayının çok farklı yönleri olması sebebiyle, birçok bilim dalıyla uzak veya yakın, dolaylı veya doğrudan bir etkileşim halinde olduğu görülmektedir. Sektör olarak hizmetlerin yeterli düzeyde gerçekleştirebilmesi için gerekli olan bilgi birikimi bilimin birçok alanından sağlanan veriler aracılığı ile sağlanmaktadır. Turizm bilhassa beşeri bilimler disiplinleriyle etkileşimde bulunmakta olup, bu disiplinler arasında ekonomi, coğrafya, tarih, arkeoloji, sosyoloji, psikoloji, antropoloji, felsefe, hukuk ve eğitim bilimleri yer almaktadır. Ekonomik olarak kalkınmanın yolu eğitim ve öğretimden geçmektedir. Karmaşık paydaş ilişkilerinin yoğun olarak yaşandığı turizm endüstrisinin gelişimi için eğitim, önemli bir etkendir. Turizm sektörü kendine özgü birçok karakteristik özelliği barındırmakta olup, emek-yoğun karakteri özelliği öne çıkmaktadır ve bu özellik de eğitimle gerçekleşmektedir. Hem turizm sektörü çalışanları, hem de yerel halka yönelik öğrenme gereksinimine turizme ilişkin eğitim faaliyetleri ile ulaşılmaktadır. Turizm özellikle gelişmekte olan ülkelerin bir kalkınma stratejisi olmakla birlikte kalkınma teorilerinden etkilenen ve bu teorilerin bakış açılarıyla şekillenmiş bir alan olup kalkınma teorilerinin gün ışığına çıkması oldukça önem arz etmektedir. Bu araştırmanın amacı, turizm eğitimi teorisindeki yurt dışı ve yurt içi gelişmeleri değerlendirmek ve gelecekte yapılacak araştırmalara referans olacak kavramları açıklamaktır. Çalışmada literatür incelemesi yöntemi kullanılmış olup, yurt dışı ve yurt içi turizm eğitimi teorisindeki gelişmelere yön vereceği düşünülen tarihsel süreç açıklanmaya çalışılmıştır. Elde edilen veriler sonucunda tüm paydaşların görüşleri alınarak turizm eğitimi programları içine turizm okuryazarlığı yetkinliklerinin kazandırılmasının yanında sürdürülebilir turizm kavramı bütünsel bir yaklaşımla yerleştirilerek, verilecek eğitim ve öğretimin sonunda bütün turizm çeşitlerinde tüm etkinliklerin sürdürülebilir olmasının gerekliliği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Turizm, Teori, Turizm Eğitimi, Turizm Eğitimi Teorisi

A REVIEW ON DEVELOPMENTS IN TOURISM EDUCATION THEORY

Öz

Today, tourism has become a universal phenomenon with its economic, psychosocial, and sociocultural dimensions. Since tourism has many different aspects, it interacts with many branches of science, whether far or near, indirect or direct. The knowledge required to provide adequate services as data from many fields of science provides an industry. In particular, tourism interacts with humanities disciplines such as economics, geography, history, archaeology, sociology, psychology, anthropology, philosophy, law, and education. The path to economic development leads through education and training. Education is essential in developing the tourism industry, where the relationships between the various players are very complex. The tourism sector has many unique characteristics, and its labor-intensive nature stands out. This characteristic is realized through education. The learning needs of both employees in the tourism sector and the local population are met through tourism-related training activities. Despite the fact that tourism is a development strategy, particularly for developing nations, development theories have an impact on and shape this industry. This study aims to evaluate the international and national developments in tourism education theory and to explain concepts that can serve as a reference for future research. The study uses the literature review method to explain the historical process that is believed to guide developments in international and national tourism education theory. From the data obtained, it emerges that the concept of sustainable tourism takes a holistic approach and that, at the end of education and training, all tourism activities must be sustainable to acquire competencies in the field of tourism.

Anahtar Kelimeler

Tourism, Theory, Tourism education, Tourism education theory

Kaynakça

• Akdemir, B. (2015). Kalkınma Kuramları, Erişim: http://www.iktisatyazilari.net.362 adresinden (10. 04. 2017).
• Althusser, L. (2008). Yeniden Üretim Üzerine, Çeviren: A. I. Ergüden ve A. Tümertekin, Ankara, İthaki Yayınları.
• Aykaç, A. (2009). Yeni İşler, Yeni İşçiler Turizm Sektöründe Emek. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Akşit, B. (1998). “Türkiye’de Kent-köy, Sınıf, Din ve Etnisite Farklılaşmaları ve Toplumsal Kültürel Bunalımdan Demokratik Çıkış” Türkiye’de Bunalım ve Demokratik Çıkış Yolları, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, Ankara, s. 193-225.
• Aramberri, J. (2010). Modern Mass Tourism. Bingley: Emerald.
• Aymankuy, Y. & Aymankuy, Ş. (2013). Turizm İşletmeciliği Eğitimi Alan Öğrencilerin Turizm Sektöründeki İstihdamla İlgili Görüşleri ve Sektördeki Kariyer Beklentileri (Balıkkesir Üniversitesi Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu Örneği), Akademik Bakış Dergisi,35, 1-21
• Berk, R.A.(2009). Multimedia TechingWith Video Clips:TV Movies. 5(1),1-21.
• Bertram, G. (1986) Sustainable Development in Pacific Micro-Economies. World Development, 14 (7): 809 –22.
• Britton, S. (1982). The Political Economy of Tourism in the Third World, Annals of Tourism Research, 9 (3): 331-358.
• Brohman, J. (1996). New Directions in Tourism for Third World Development, Annals of Tourism Reserach, 23 (1):48–70.
• Busby, G.(2001).Vocationalism in Higher Level Tourism Course: The British Perspective, 25(1), 30-43.
• Bone, E. & Agombar, J.(2011). First Year Attitudes Towards and Skills in,Sustainable Development.
• Bourdieu, P. & Passeron, J.C. (1977). Reproduction in Education, Society and Culture, Sage Publications, London.
• Bourdieu, P. & Wacquant, L.J.D. (1992). An Invitation to Reflexive Sociology, Polity Press, Cambridge.
• Cevizci, A. (2012). Felsefeye Giriş. İstanbul: Say Yayınları.
• Clarke, S. (2005). The Neoliberal Theory of Society, (İçinde: Neoliberalism - A Critical Reader, Derleyenler: Alfredo Saad-Filho ve Deborah Johnston, 50-59). London: Pluto Press.
• Chaperon, S., & Bramwell. B. (2013). Dependency and Agency in Peripheral Tourism Development, Annals of Tourism Research, 40:132-154.
• Chrıstou, E. (1999). “Hospitality Management Education In Greece: An Exploratory Study”, Tourism Management, 20(6): 683-691.
• Çiçek, D. ve Sarı, Y. (2018). Kalkınma kuramları ve turizmin gelişimi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(4), 993-1015. https://doi.org/10.21325/jotags.2018.34.
• David, F., & David, F. R. (2016). Strategic management: A competitive advantage approach, concepts and cases. Pearson–Prentice Hall.
• Davis, M. (2007). Gecekondu Gezegeni, (çev: Gürol Koca), İstanbul: Metis Yayınları.
• Deale, C.S., & Nichols, J., Jacques, P.(2009) Descriptive Study of Sustainability Educaition, Tourism Education, 21(4) 34-42.
• Dünya Turizm Örgütü, (1993) Sustainable Tourism Development, 7.
• Frank, A. (1967). Capitalism and Underdevelopment in Latin America. New York: Monthly Review Press.
• Gladwin, T. N., Kennelly, J. J., & Krause, T. S. (1995). Shifting Paradigms for Sustainable Development :Implications For Management Theory and Research. Academy of Management Review, 20 (4): 874-907.
• Hacıoğlu, N. , Kaşlı M. , Seda Ş. & Tetik N. (2008). Türkiye’de Turizm Eğitimi, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Gellner, Ernest. 1983. Nations and Nationalism. Blackwell, Oxford.
• Goeldner, C.R. (2001) Tourism Education, Journal of Teaching in Travel 1(1), 97-107. Gough, S. & Scott, W.(1999).Education and Training for Sustainable Tourism.(CJEE), 4(1),193-212.
• Görenel. Z. (2002). Küreselleşme. İstanbul: OM-Ekonomi Politik.
• Hopper, P. (2012). Understanding Development: Issues and Debates. Cambridge, UK: Polity Press.
• İnce, F. (1998) Turizm Sektöründe Sertifikasyonun Yeri ve Önemi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Jiang, B. & Tribe, J. (2009). Tourism Jobs-Short Lived Professions: Student Attitude Towards Tourism Careers in China, Journal of Hospitality, Leisure,Sport & Tourism Education, 8(1), 4-19.
• Inskeep, E. (1991). Tourism Planning: An İntegrated and Sustainable Development Approach. VNR Tourism and Commercial Recreation Series, New York.
• Kahraman, N. & Türkay, O. (2012), Turizm ve Çevre, 5. Baskı, Detay Yayıncılık, 112-185.
• Kahraman, H.B. ve Keyman, F. 1998. “Kemalizm, Oryantalizm ve Modernite”, Doğu Batı Dergisi, sayı: 2, s: 65-77.
• Khan, M. M. (1997). Tourism Development and Dependency Theory: Mass Tourism vs. Ecotourism, Annals of Tourism Research, 24 (4): 988-991.
• Kozak, M. (2020). Sürdürülebilir Turizm, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Keung, S. W. (2000). “Tourist’s Perception of Hotel Frontline Employess’ Questionable Job-related Behaviour”, Tourism Management, 21(2):121-134.
• Lea, J. (1988). Tourism and Development in The Third World. London and New York: Routledge.
• Leiper, N. (1990). Tourism systems .Palmerston North: Department of Management Systems, Massey University. 1-40
• Mbaiwa, J. (2005). Enclave Tourism and Its Socio-Economic Impact in the Okavango Delta, Botswana Tourism Management, 26: 157-172.
• Mısırlı, İ. (2002). Turizm Sektöründe Meslek Standartları ve Mesleki Belgelendirme Sistemi (Sertifikasyon), Anatolia Turizm Araştırma Dergisi, 13(1), 39-55.
• Moscardo, G. & Murphy, L. (2011).Towards Values Education in Tourism.Journal of Teaching in Travel, 11(1), 76-93.
• Olalı, H. (1984) “Türkiye’de Turizm Eğitiminin Yapısı ve Sorunları”, Turizm Eğitimi Tebliğ ve Tartışmalar, TUGEV - Turizm Bankası AŞ. Vakfı Yay., İstanbul.
• Olalı, H. & Timur, A. (1988). Turizm Ekonomisi. İzmir: Ofis Ticaret Matbaacılık.
• Olcay, A. (2008). Türk Turizminde Eğitimin Önemi, Gaziantep Üniversitesi.
• Örücü, E. (2002). Otel İşletmelerinde Yöneticilerin Hizmet içi Eğitime Bakış Açıları (Marmaris Örneği), Turizm Eğitimi Konferans- Workshop, 11-13 Aralık Ankara, 427-443.
• Özkök, F. & Gümüş, F. (2009). Sürdürülebilir Turizmde Bilginin Önemi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 7 (1), 51-71.
• Öztürk, N. (2015). Kalkınma Kuramlarına Eleştirel Bir Yaklaşım. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Padurean, L. & Maggi, R. (2011). TEFI Values in Tourism Education: A Comparative Analysis, Journal of Teaching in Travel & Tourism, 11(1), 24-37.
• Poole, R. (1993). Ahlak ve Modernlik, (Çeviren: M. Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Postman, N. (2013). Teknopoli, Çeviren: M. E. Yılmaz, Bursa, Sentez Yayınları.
• Redclift, M. (1987). 1987: Sustainable Development: Exploring the Contradictions. London: Methuen.
• Roney, S. (2011). Turizm Bir Sistemin Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Sarı, H.(2007). Ortaöğretim Düzeyinde Mesleki Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Staj Sürecine Adaptasyonu Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Sem, J. & Clements, C. (1996). “Tourism and Recreation Management: Strategies for Public Lands”, Parks and Recreation, 31(9):92-105.
• Sharpley, R. (2000). Tourism and Sustainable Development: Exploring the Theoretical Divine, Journal of Sustainable Tourism, 8(1), 1-19.
• Sheldon, P.J. , Fesenmaier, D.R. ve Tribe, J. (2011)The Tourism Education Futures Initiative.11(1), 2-23.
• Swarbrooke, J. (1999). Sustainable Tourism Management. Wallingford, UK: CABI.
• Solmaz, S.A. & Erdoğan, Ç. (2013). Turizm Eğitimi Alan Lisans ve Ön lisans Öğrencilerinin Turizm Endüstrisine Bağlılık Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma, 14. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı, 05-08 Aralık 2013 Kayseri, 557-573.
• Soyak, A.(2010).Turizm Sektöründe Bağımlılığın Sonuçları ve Politika Önerileri. I.Erişim:http://alkansoyak-yazıları.blogspot.com/2011/04/turizm-sektorunde-bagmllgn-sonuclar-ve.html adresinden (08.12.2016).
• Soyak, M. (2013). Uluslararası Turizmde Son Eğilimler ve Türkiye’de Turizm Politikalarının Evrimi. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4: 1-18.
• Streeten, P. (1977). Changing perceptions of development. Finance and Development, 14(3), 14.
• Telfer, D. J. (2002). Development Teories and Tourism Theory, (İçinde: Tourism and Development Concepts and Issues, Derleyenler: R. Sharpley ve D. Telfer), Clevendon: Channel View Publications.
• Telfer, D. J. (2015). The Evolution of Tourism and Development Theory. (İçinde: Tourism and Development:Concepts and Issues, Derleyenler: R. Sharpley ve D. Telfer, 31–73). Clevedon: Channel View.
• Timothy, D. J. & Ioannides, D. (2002). Tour Operator Hegemony: Dependency and Oligopoly in Insular Destinations. (İçinde: Island Tourism and Sustainable Development: Caribbean, Pacific, and Mediterranean Experiences, Derleyenler: Y. Apostolopoulos ve D. J. Gayle ). Westport: CT: Praeger.
• Tut, G. (2013). Neoliberal Ekonomide Turizm ve Rant: Kuşadası Kruvaziyer Limanı Özelleştirilmesi Örneği, (Yükseklisans Tezi), Trakya Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Urry, J. (2009). Turist Bakışı. (Çev: E. Tataroğlu ve İ. Yıldız), Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Walcott, HF (1994). Dönüştürme Nitel Veri: Açıklama. Analiz ve Yorumlama. Londra: SAGE Yayınları.
• Wall, G. (1996). Linkages Between Tourism and Food Production, Annals of Tourism Research, 23 (3): 635–53.
• Walker, J.W. (1992). Human Resource Strategy, Mc Graw-Hill Inc. Press.
• Yıldırım, A. (2014). Modernleşme Kuramı. Erişim: http://www.tuicakademi.org adresinden (14. 12. 2016).
• Yılmaz, T.; Boztaş, A.; Yılmazer, A.; Akgün, S. (2021). Role of ecotourism in regional development in theory-practical axis: The case of Sapanca. An. Bras. De Estud. Turísticos, 11, 1–18.
• Yıldız.N. (2008). Neoliberal Küresellesme ve Egitim. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Egitim Fakültesi Dergisi.11: 13 32.