MALATYA ÇEVRESİNDE TAŞLARLA İLGİLİ İNANIŞLAR VE MİSAFİR TAŞI GELENEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 20, 65 - 81, 11.01.2020

Hasan Kavruk , Fatih Solmaz

https://doi.org/10.31126/akrajournal.555257

Öz

Türk kültüründe; inanç, fonksiyonel ve yardım amaçlı kullanılan taşlar mimarî amaçla hayatın her safhasında karşılaşılan vazgeçilmez yapı malzemelerdendir. Özellikle tarihî sosyal yapılarda kullanılmakla birlikte inanca bağlı olarak dua ve korunmada da önemli bir yere sahiptir. Bunların yanı sıra taşlar hayatı kolaylaştırmaları açısından da pek çok yerde kullanılmakta, manen de Türk insanının misafirperverlik olgusuna verdiği değeri yansıtmaktadır. Malatya yöresinde başka yerlerde hemen hiç karşılaşılmayan taşa bağlı birçok uygulama ve inanç bulunmaktadır.  Bu çalışmada Malatya’nın Battalgazi ilçesinin Toptaş Camii’nde ve Arapgir’in Selamlı köyünde bulunan ve başka yerlerde örneğine rastlanılmayan misafir taşları üzerinde durulacak; bu taşların Türk misafirperverliği ile ilişkisi anlatılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

taş, Türk kültüründe taşlar, Malatya, misafir taşı

RELIGIOUS STONES RELATED TO MALATYA AND GUEST STONE TRADITION

Öz

In Turkish culture; Stones used for faith, functional and charitable purposes are indispensable building materials encountered at every stage of life for architectural purposes. Although it is used especially in historical social structures, it has an important place in prayer and protection depending on faith. In addition to these, the stones are used in many places in order to make life easier and spiritually reflect the value that Turkish people attach to hospitality. There are many practices and beliefs related to the stone which are not encountered in other places in Malatya region. In this study, we will focus on the guest stones in the Toptaş Mosque of the Battalgazi district of Malatya and in the Selamlı village of Arapgir, which have not been found elsewhere. the relationship between these stones and Turkish hospitality will be explained.

Anahtar Kelimeler

stone, stones in Turkish culture, Malatya, guest stone

Kaynakça

• Acun, Hakkı (2010); Türk Kültüründe Taşlar, Ankara, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Alptekin, A. Berat (2012); “Türk Masal ve Halk Hikâyelerinde İki Taş: Binek Taşı, Şamşırak Taşı”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, s. 35- 48.
• Aydemir, Adem (2013);“Divanu Lügati’t-Türk’e Göre X. Asırda Türk Evi”, İnternatio-nal Jurnal of Social Sience, Volume 5, Issue 1.
• Bayat, Fuzuli (2017); Türk Kültüründe Kadın Şaman, İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• Ergin, Muharrem (2018); Dede Korkut Kitabı 1-2, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• İnan, Abdülkadir (2015); Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, An-kara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kalafat, Yaşar (Tarihsiz); “Kazan ve Çevresi İzleri ile Türk Mitolojisinde Umay”, Kültür Evreni, s. 29-44.
• Kaşgarlı Mahmut (1992); Divanu Lügati’t-Türk, Ankara, (haz. Besim Atalay), Türk Dil Kurumu.
• Koyuncu, Ahmet (Editör) (2014); Komşuluk Kültürü, Ankara, Hece Yayınları.
• Ögel, Bahaeddin (2001); Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları, İstanbul, Türk Dünyası Araştırmalar Vakfı Yayınları.
• Örnek, Sedat Veysi (2014); 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, Ankara, Bilgesu Yayıncılık.
• Şimşek, Esma (2014);“Türk Halk Anlatılarında ‘Misafirperverlik’ Olgusu ve Psiko-Sosyal Açıdan Değerlendirilmesi” Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, S. 4, s. 67-83.
• Tanyu, Hikmet (1968); Türklerde Taşla İlgili İnançlar, Ankara, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları.
• K1: Abdulvahap Salt, Malatya Battalgazi, 1934, okuryazar, çiftçi, emekli memur.