METİNLERARASI İLİŞKİ BAĞLAMINDA NİYÂZÎ-İ MISRÎ İLE AHMED KUDDÛSÎ’NİN “DOST DOST” REDİFLİ ŞİİRLERİ

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 22, 259 - 272, 30.09.2020

Ramazan Sarıçiçek , Hasan Kavruk

https://doi.org/10.31126/akrajournal.756689

Öz

Güncel her bilgi geçmişin birikim ve tecrübelerinin toplamıdır. Yani her gelen, eserini geçmişteki mirasın üzerine bina eder. Durum edebiyat ve sanatta da böyledir. Eflatun’un “sanat bir taklittir” sözüne bir de bu açıdan bakılabilir. Her sanat, mevcut olanların taklitlerinden ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla her yeni, eskiden izler taşıyacaktır. Edebi eserler de ortaya konulurken önceki yazılanlardan esinlenilerek kaleme alınmıştır. Klâsik edebiyatımız bunun örnekleriyle doludur. Aslında bütün edebiyat ve sanat eserleri için aynı durum söz konusudur. Modern edebiyat kuramlarında yer alan metinlerarasılık ise, bu tür ilişkilerin tespit ve tenkidinde önemli bir alan olarak kendini göstermektedir.
Üzerinde duracağımız; on yedinci asrın tanınmış mutasavvıf simalarından Niyazî-i Mısrî ile ondan iki asır sonra yaşamış Mar’aşîzâde Ahmed Kuddûsî’nin “çağıruram dost dost” redifli şiirlerindeki metinlerarası ilişki, geçen yaklaşık iki asra rağmen belirgin bir şekilde ortadadır. Her iki şairin de mutasavvıf olmasının yanı sıra, hayatlarındaki ortak paydaların benzerlik arz etmesi, söylemlerine de yansımıştır. Bu tür farklı bakışlar edebiyat ve sanatımızın inceliklerine vakıf olmamıza vesile olmaları yanında klâsik edebiyatımızda benzer konuları işlemeyi kabahatmiş gibi görmenin ne kadar büyük bir haksızlık olduğunu ortaya koyması açısından da önemlidir.
Bu çalışmada ayrı asırlarda yaşamış olsalar bile aynı tasavvuf denizinde yıkanan iki mutasavvıf şairin şiirlerindeki metinlerarası ilişki ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Metinlerarası ilişki, tasavvuf, Niyâzî-i Mısrî, Ahmed Kuddûsî

Teşekkür

Teşekkürler.

IN THE CONTEXT OF INTERTEXTUAL RELATİONSHİP NİYÂZÎ-İ MISRÎ AND AHMED KUDDÛSÎ'S "DOST DOST" RHYMENESS POEMS

Öz

Every current knowledge is the sum of the experience and accumulation of the past. In other words, person builds his/her work on the heritage of the past. The situation is like this in literature and art. It can also be seen from this point of view to the expression Platon’s the art is an imitation. Every art is emerged from the imitations of present ones. So, each new carries traces of past. While they are written, the literary Works are inspired from previous written resources. Our classical literature is full with the examples of this. In point of fact, these can be said for all the Works of literature and art. The intertextuality in modern litarary theories showes itself as an important area for he determination and criticism of such relations. Despite two centuries between them, intertextual relationship in their poems named “çağırırım dost dost” Niyazi-i Mısrî’s from the well-known sufi figures of the seventeenth century and Mar“aşîzâde Ahmed Kuddûsî’s, who lived after two centuries from him, to this situation are clearly evident. In addition to being the sufi of both poets, the similarities of common denominators in their lives reflects to their statements. This kind different looks conduce to know details of the literature and art for us, besides, these are important from the perspective the revealing that it is a great injustice to see as the fault working the similar subjects in our classical literature. In this study, it will be tried to reveal the intertextual  relationship in their poems of two sufi poets who were washed in the same mystic sea even if they lived in different centuries.

Anahtar Kelimeler

The intertextual relationship, mysticism, Niyâzî-i Mısrî, Ahmed Kuddusî, çağırırım dost dost

Kaynakça

• Abdulkerim Kuşeyrî (1991); Kuşeyrî Risâlesi, (haz. S. Uludağ), Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Aktulum, Kubilay (2000); Metinlerarası İlişkiler, Öteki Yayınevi, Ankara.
• Aykanat, Timuçin (2012); “Bilginin Malzeme Olarak Kullanıldığı Sanatlar İle Metinlerarasılık Arasındaki Bağlantılar”, The Journal of Academic Social Science StudiesInternational Journal of Social Science, Volume 5 Issue 4, p. 11-31, August 2012.
• Aykanat, Timuçin (2012); “Bilginin Malzeme Olarak Kullanıldığı Sanatlar İle Metinlerarasılık Arasındaki Bağlantılar”, International Journal of Social Science Volume 5 Issue 4, p. 11-31, August 2012.
• Aytaç, Gürsel (2003); Genel Edebiyat Bilimi, Say Yayınları, İstanbul.
• Devellioğlu, Ferit (1980); Osmanlıca- Türkçe Lûgat, Doğuş Matbaası, Ankara.
• Doğan, Ahmet (2013); Kuddûsî Divanı, AkçağYayınları, Ankara.
• Ekiz, Tevfik (2007), “Alımlama Estetiği mi Metinlerarasılık mı?”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 47, 2 (2007) 119-127.
• Gökalp-Alpaslan, Gonca (2009); “Metinlerarası İlişkiler Işığında Cemâl Süreyya Şiirinin Bileşenleri”. Turkish Studies, Volume 4 / 1-I Winter, s.435-463.
• Holbrook Victoria R. (2014); Aşkın Okunmaz Kıyıları, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Kara, Mustafa (1994); Niyazi-î Mısrî, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• Kavruk, Hasan (2011); Malatyalı Niyâzî-i Mısrî Hayatı- Sanatı-Eserleri ve Dîvân-ı İlâhiyât Türkçe Şiirler ve Sözlük, Malatya, 30-31.
• Kıran (Eziler), Ayşe-Kıran, Zeynel (2011); Yazınsal Okuma Süreçleri, Seçkin Yayınları, Ankara.
• Korkmaz, Ferhat (2017); “Metinlerarası İlişkilerin Klâsik Retorikteki Kökeni Üzerine Bir Araştırma”, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, Gelenek ve Postmodernizm Özel Sayısı, Yıl 3, 2017, 71-88.
• Pala, İskender 1989); Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Parlatır, İsmail (2012); Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yayınları, Ankara.
• Saraç, Yekta (2010); Klâsik Edebiyat Bilgisi Belâgat, Gökkubbe Yayınları, İstanbul.
• Somuncu, Selim (2016), “Metinlerarasılık ve Şiirde Gelenek Açısından Fuzûlî ile Şükûfe Nihal Üzerine Bir İnceleme”, F.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, C: 26, S. 1, s. 59-73, Elazığ.
• Uludağ, S.-Köksal, M.A. (2002); “Kuddûsî Ahmed Efendi” md., Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 26, Ankara.