Chronotopes Of Love in Huzur

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 32, 113 - 134, 31.01.2024

Elif Esra Önen

https://doi.org/10.31126/akrajournal.1409796

Öz

The aim of this study is to examine the elements of love in the novel Huzur within the conceptual framework of time and space perception in the novel as a narrative form established by Mikhail Bakhtin and named “chronotope”. Ahmet Hamdi Tanpınar’s novel Huzur which reflects both the political and cultural changes in recent history possesses the characteristic of effectively using elements of time and space. Therefore, it is a novel suitable for examination within the conceptual framework that is called “chronotope”. Bakhtin’s concept of chronotope, which is based on the unity of time and space in narrative genres and developed with inspiration from Einstein’s Theory of Relativity, is also in harmony with Bergson's concept of duration. This shows that a chronotopic reading is in harmony with the idea of infinity that Tanpınar aims to reach. In our study, chronotopes such as Istanbul, Ada vapuru (Island Ferry), boat, music, mansion, pier, waterfront mansion, apartment, living room, bedroom, mirror, garden, chest, threshold, stairs, and door were identified based on the theme of love. These chronotopes were examined in three groups under the titles of encounter, closeness, and threshold.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Hamdi Tanpınar, Huzur, Mikhail Bakhtin, chronotope, love

Huzur’da Aşkın Kronotopları

Öz

Bu çalışmada, Mikhail Bakhtin’in bir anlatı formu olarak romanda zaman ve mekân tasavvuruna ilişkin kurduğu ve kronotop adını verdiği kavramsal çerçevede Huzur romanındaki aşk unsurlarını incelemektir. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Huzur romanı, yakın tarihin hem siyasal hem kültürel değişimlerini yansıtması bakımından zaman ve mekân unsurlarının etkin kullanıldığı bir roman özelliği taşımaktadır. Bu bakımdan Bakhtin’in kronotop incelenmeye müsait bir romandır. Bakhtin’in, Einstein’ın Görelilik Teorisi’nden hareketle geliştirdiği, anlatı türlerindeki zaman ve mekân birlikteliğini esas alan kronotop kavramı, Bergson’un süre kavramıyla da uyum içerisindedir. Bu da, kronotopik okumanın, Tanpınar’ın varmak istediği sonsuzluk fikriyle uyum sağladığını göstermektedir. Çalışmamızda aşk temasına bağlı olarak İstanbul, Ada vapuru, sandal, iskele, musiki, köşk, yalı, apartman dairesi, salon, yatak odası, ayna, bahçe, sandık, eşik, merdiven, kapı kronotopları tespit edilerek karşılaşma, yakınlaşma ve eşik kronotopları başlıkları altında üç grupta incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Hamdi Tanpınar, Huzur, Mikhail Bakhtin, kronotop, aşk

Kaynakça

• Bachelard, G. (2008). Uzamın Poetikası (çev. Alp Tümertekin). İstanbul: İthâki Yay.
• Bakhtin, M. (2001). Karnavaldan Romana, Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar (çev. Cem Soydemir) (derl. Sibel Irzık). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Benjamın, W. (2012). Son Bakışta Aşk (haz. Nuran Gürbilek). 6. bs. İstanbul: Metis Yayınları.
• Çetin, N. (2003). Roman Çözümleme Yöntem. Ankara: Öncü Basımevi.
• Demir, A. (2011). Mekânın Hikâyesi Hikâyenin Mekânı, Türk Hikâyesinde Mekân (1870-1922 Dönemi). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Doğan, M. C. (1999). “Tesadüf ve Kader Arasında Zihinsel Bir Kaza”, Hece, S. 26-27, s. 95-103.
• Esen, N. (2012). “Ahmet Mithat’ta Kronotop Kavramı”, Modern Türk Edebiyatı Üzerine Okumalar. 3. bs., İstanbul: İletişim Yayınları s. 69-73.
• Eskin, M. Ş. (2012). “Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Eserleri ve Estetiğinde Bergson Felsefesinin İzdüşümleri ve Kurucu Rolü”, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• İnci, H. (2000). “Elli Yılın Huzur Okumaları”, Kitaplık, S. 40, s. 133-143.
• İnci Elçi, H. (2003). Roman ve Mekân Türk Romanında Ev. İstanbul: Arma Yayınları.
• Jung, C. G. (2005). Dört Arketip (çev. Zehra Aksu Yılmazer). İstanbul: Metis Yayınları.
• Kaçar, Erman (2019). “Öznenin Trajedisi: Aynanın Ötesine Geçmek”. Dört Öge, S. 15, s. 75-84.
• Lacan, J. (2013). Psikanalizin Dört Temel Kavramı (çev. Nilüfer Erdem). İstanbul: Metis Yaynları.
• Moran, B. (2003). “Bir Huzursuzluğun Romanı: Huzur”, Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1, 14. bs. İstanbul: İletişim Yayınları. s. 269-296.
• Tanpınar, A. H. (1999). Huzur. 9. bs., İstanbul: Dergâh Yayınları.
• ________(2001). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. 9. bs. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• ________(2005). Edebiyat Üzerine Makaleler. 75. bs. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tekin, M. (2010). Roman Sanatı 1 Romanın Unsurları. 8. bs. İstanbul: Ötüken Yayınları