Nedîm’in “Var İçinde” Redifli Gazeline Fenomenolojik Yaklaşım

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 33, 21 - 32, 31.05.2024

Mustafa Yunus Gümüş

https://doi.org/10.31126/akrajournal.1350339

Öz

Felsefeciler bir metni anlamak, anlamlandırmak, eleştirmek, yorumlamak için birçok yöntem ortaya koymuşlardır. Fenomenoloji de bu yöntemlerden biri olup edebî eserlere uygulanmaktadır. Bu eleştiri yönteminde sadece metne odaklanılır ve metnin yazarı, tarihî bağlamı, okurun tecrübesi gibi etkenler dikkate alınmaz, yani metin dışı unsurlar ayraca alınır. Bu yöntem sayesinde metnin sahip olduğu öze ulaşılmaya çalışılır. Bu çalışmada 18. yüzyılın önemli şairlerinden biri olan Nedîm’in “var içinde” redifli gazeli fenomenolojik yaklaşımla incelenmeye çalışıldı. Bu şiiri inceleme sürecinde şairin hayat hikâyesi, dünya görüşü, diğer şiirleri ve tecrübelerimiz bir kenara bırakıldı yani bunlar ayraca alındı. Metinde yer almayan hiçbir unsur değerlendirmeye alınmadı ve metnin ana unsuru olan kelimelerden yola çıkılarak metin yo-rumlandı.

Anahtar Kelimeler

Divan şiiri, Gazel, Nedîm, Fenomenoloji

A Phenomenological Approach to Nedim’s Ghazel Of “There is in it” Rhyme

Öz

Philosophers have put forward many methods to understand, make sense of, criticize and interpret a text. Phenomenology is one of these methods and is applied to literary works. In this method of criticism, only the text is focused on and factors such as the author of the text, its historical context, the reader's experience are not taken into account, in other words, extra-textual elements are left aside. This method tries to reach the essence of the text. In our study, we tried to analyze the ghazal of Nedîm, one of the important poets of the 18th century, with the redif “there is in it” with a phenomenological approach. In the process of analyzing this poem, we put aside the poet's life story, worldview, other poems and our experiences, that is, we set them aside. We didn’t take into consideration any elements that are not included in the text and interpreted the text based on the words that are the main elements of the text.

Anahtar Kelimeler

Divan poetry, ghazel, Nedîm, phenomenology

Kaynakça

• Ağca, F. (2015). Eski Türkçede Varlık ve Yokluk İşaretleyicilerinin (ba:r, yo:k) Gramerleşme Süreçleri. Dil Araştırmaları, 16(16), 83-101.
• Aslan, F., Aslan, E., & Atik, A. (2015). İç Mekânda Algı. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 139-151.
• Çakmak, Serkan (2013), “Var” ve “Yok” Sözcüklerinin Morfolojik Kimliği”, Turkish Studies 8/4 2013, Ankara: 463-471.
• Eagleton, T. (2018). Edebiyat Kuramı - Giriş. (T. Birkan, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Erkıpçak, H. T. (2017). Husserl ve Fenomenolojisi: Bir Özet. ArkheLogos Felsefe(4), 247-258.
• Eyim, A. (2006). Husserl’in Felsefesinde Doğal Tavrın Gerekliliği: Fenomenolojik İndirgeme ve Özel Dil Üzerine Tartışma. Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kaygı Dergisi(7), 31-39.
• Güleç Solak, S. (2017). Mekân-Kimlik Etkileşimi: Kavramsal ve Kuramsal Bir Bakış. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 13-37.
• Heidegger, M. (2008). Varlık ve Zaman. (K. H. Ökten, Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Husserl, E. (2020). Fenemoneloji Üzerine Beş Ders. (H. Tepe, Çev.) İstanbul: BilgeSu.
• Kolcu, A. İ. (2010). Edebiyat Kuramları (Tanım-Tenkit-Tahlil). Ankara: Salkımsöğüt.
• Korkmaz, Z. (1959). Türkiye Türkçesinde ‘İktidar’ ve ‘İmkân’ Gösteren Yardımcı Fiiller ve Gelişmeleri. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 7, 107-124.
• Lewis, M., & Staehler, T. (2019). Fenomenoloji. (O. Kaplan, M. Demirhan, M. Türkan, N. Şahankaya, & M. Gürsoy, Çev.) Ankara: Fol Kitap.
• Macit, M. (2016). Nedîm Divanı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Öktem, Ü. (2005). Fenomenoloji ve Edmund Husserl'de Apaçıklık Evıdenz Problemi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 45(1), 27-55.
• Özcan B. (2003), Mekânın İçinde ve Dışında Olmanın Fenomenolojisi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul (Yüksek Lisans Tezi).
• Sungurlar, I. (2021). Bir Sıkıntı Mekânı Olarak “Eve” İlişkin Fenomenolojik Bir Yaklaşım. İstanbul: Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktora Tezi).
• Turan, E. R. (2022, Ağustos 22). Çağdaş Felsefe I (4. hafta). Ankara Üniversitesi Açık Ders Notları. Ankara. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/49796/mod_resource/content/0/IV.%20HAFTA.pdf adresinden alındı.
• Uludağ, S. (2002), “Keramet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, c. XXV, Ankara, s. 265-268.
• Zahavi, D. (2020). Husserl'in Fenomenolojisi. (S. Bayazit, Çev.) İstanbul: Say.