Sanat Uzmanlığının Evrimi: Geçmişten Günümüze Bir İnceleme

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 35, 211 - 226

Betül Küçük

https://doi.org/10.31126/akrajournal.1568576

Öz

Sanat uzmanlığı, sanat eserlerinin tarihini, teknik özelliklerini analiz eden, orijinalliğini ve değerini belirleyen bir meslek olarak geçmişten günümüze büyük önem taşımıştır. 18. yüzyıl ve sonrasında Johann David Passavant, Giovanni Morelli, Bernard Berenson, Max Jakob Friedländer ve Maurits Michiel van Dantzig gibi önemli figürlerin, sanat eserlerinin stilistik değerlendirmeleri ve özgünlük tespitleri üzerine yaptığı çalışmalar sanat uzmanlığının gelişimine önemli katkılar sağlamıştır. Passavant’ın eski ustaların eserlerine yönelik yaptığı katalog çalışmaları, Morelli'nin sanat eserlerini incelerken detaylara odaklanan Morellian Metodu, Berenson'un Morellian Metodu’nu geliştiren stilistik değerlendirmeleri, Friedländer'in stilistik değerlendirmelerle birlikte bilimsel analiz yöntemlerinin gerekliğini savunan düşünceleri ve Dantzig'in objektif kriterler oluşturan piktoloji yaklaşımları sanat uzmanlığının temel taşlarını oluşturmuştur. Teknolojinin gelişimi ve sanat eserlerinin özgünlük tespitlerinde bilimsel analiz yöntemlerinin kullanımının yaygınlaşması, sanat uzmanlığını disiplinler arası bir yaklaşıma evriltmiştir. Sanat eserlerinin incelenmesinde çeşitli analiz yöntemleriyle sanatçıların kullandıkları pigment ve bağlayıcıların içeriklerinin belirlenmesi, organik malzemelerin yaşının belirlenmesi ve malzemelerin yapısal özelliklerinin incelenmesi daha kesin sonuçlar elde edilmesini sağlamıştır. Bu makale, sanat uzmanlığının evrimini, Johann David Passavant’tan günümüze kadar nasıl geliştiğini, sanat uzmanlarının eserleri değerlendirirken kullandıkları stilistik değerlendirmeleri, analitik yöntemleri ve disiplinler arası yaklaşımları incelemektedir. Ayrıca Türkiye’de sanat uzmanlığının mevcut durumunu değerlendirerek bu alandaki gelişmeler ve uygulamalar ele alınmaktadır. Sanat uzmanlarının çalışma yöntemlerinin tarihsel süreç içindeki dönüşümü ve modern teknolojilerin bu mesleğe katkıları, sanat eserlerinin kesin sonuçlarla değerlendirilmesi açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

sanat uzmanlığı, sahtecilik, özgünlük tespiti, disiplinler arası yaklaşımlar

Destekleyen Kurum

İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyonluğu

Proje Numarası

37788

Teşekkür

İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi'ne "Yağlıboya Tablolarda Kopya ve Sahtecilik: Bilimsel Analizlerle Özgünlük Tespitinin Araştırılması ve Uygulama Örneği" başlıklı yüksek lisans tezimi desteklediği için teşekkür ederim.

The Evolution Of Art Expertise: A Historical Overview

Öz

Art expertise has always been of great importance from the past to the present as a profession that analyzes the history and technical features of works of art and determines their originality and value. In the 18th century and later, the studies of important figures such as Johann David Passavant, Giovanni Morelli, Bernard Berenson, Max Jakob Friedländer and Maurits Michiel van Dantzig on stylistic evaluations and determinations of originality of works of art have made significant contributions to the development of art expertise. Passavant’s catalog studies of old masters’ works, Morelli’s Morellian Method that focuses on details while examining works of art, Berenson’s stylistic evaluations that developed the Morellian Method, Friedländer’s ideas that advocated the necessity of scientific analysis methods together with stylistic evaluations and Dantzig’s pictological approaches that create objective criteria have formed the cornerstones of art expertise. The development of technology and the widespread use of scientific analysis methods in determining the originality of works of art have transformed art expertise into an interdisciplinary approach. In the examination of works of art, the determination of the pigment and binder content used by artists, the determination of the age of organic materials and the examination of the structural properties of materials have provided more accurate results. This article examines the evolution of art expertise, how it has developed from Johann David Passavant to the present, the stylistic evaluations, analytical methods and interdisciplinary approaches used by art experts while evaluating works. In addition, the current status of art expertise in Turkey is evaluated and developments and practices in this field are discussed. The transformation of art experts' working methods throughout the historical process and the contributions of modern technologies to this profession are important in terms of evaluating works of art with accurate results.

Anahtar Kelimeler

art expertise, forgery, authenticity verification, interdisciplinary approaches

Proje Numarası

37788

Kaynakça

• Altun, F. İ. (2021). İstanbul Hipodromu’ndaki (Atmeydanı) Obelisk’in (Dikilitaş) kaidesi üzerine bir değerlendirme. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 113-137.
• Artun, A. (2014). Sanatın müzayedeleşmesi. e-skop. https://www.e-skop.com/skopbulten/sanatinmuzayedelesmesi/199
• Augustin, M. D., & Leder, H. (2006). Art expertise: A study of concepts and conceptual spaces. Psychology Science, 48(2), 135-156.
• Borchert, T. H. (2005). Collecting Early Netherlandish Paintings in Europe and the United States. B. Ridderbos, A. Van Buren & H. Van Veen (Ed.) Early Netherlandish Paintings: Rediscovery, Reception and Research (ss. 173-216). Amsterdam University Press.
• Bruyn, J., Haak, B., Levie, S. H., Van Thiel, P. J. J., & Van De Wetering, E. (1982). A corpus of Rembrandt paintings I: 1625-1631 (Vol. 1, ÇEV. D. Cook-Radmore). Martinus Nijhoff Publishers.
• Cascone, S. (2017). One of Knoedler’s Rothkos is heading to a museum—for a forgery exhibition. Artnet News. https://news.artnet.com/art-world/knoedler-rothko-in-forgery-show-1040315
• Cohen, M. P. (2012). The meanings of forgery. Southwest Review, 97(1), 12-25.
• Çağırırcan, Ö., & Ketizmen, A. (2019). Türkiye’de resim ve tablo sahteciliğine karşı sigortalanma sürecindeki sorunlar. Bankacılık ve Finansal Araştırmalar Dergisi (Bafad), 6(2), 100-108.
• Çetin, C., Uzun, K., Şay, S., & Sara, E. (2019). Türkiye’de kültür varlıklarını koruma ve onarım: Başkent Meslek Yüksekokulu örneği. Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 1(1), 99-141.
• Dooley, K. A., Gifford, E. M., Van Loon, A., Noble, P., Zeibel, J. G., Conover, D. M., Al-feld, M., Van Der Snickt, G., Legrand, S., Janssens, K., Dik, J., & Delaney, J. K. (2018). Sepa-rating two painting campaigns in Saul and David, attributed to Rembrandt, using macroscale reflectance and XRF imaging spectroscopies and microscale paint analysis. Heritage Science, 6, Article Number 46.
• Elgammal, A., Kang, Y., & Den Leeuw, M. (2018). Picasso, Matisse, or fake? Automated analysis of drawings at the stroke level for attribution and authentication. The Thirty-Second AAAI (Association for the Advancement of Artificial Intelligence) Conference on Artificial Intelligence, 42-50.
• Evcin, E. (2011). Atatürk’ün güzel sanatlara ve sanatçılara bakışı. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (47), 521-555.
• Feilchenfeldt, W. (1989). Van Gogh fakes: The Wacker affair, with an illustrated catalogue of the forgeries. Netherlands Quarterly for the History of Art, 19(4), 289-316.
• Houck, M., & Smith, G. D. (2021). The forensic mindset: Art and crime. Forensic Science International: Synergy, 3, Article Number: 100143, 1-3.
• Hebborn, E. (2004). The art forger’s handbook. The Overlook Press.
• Işık, H. (2016). Kamu ekonomisinde yeni yönelimler: Sanat ekonomisi ve temelleri. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 5-22.
• Ketizmen, A. (2019). Tablo eser sektörünün finansal boyutu, sahtecilikler, Türkiye’de eser inceleme ve yenilikler. Bankacılık ve Finansal Araştırmalar Dergisi (Bafad), 6(1), 25-36.
• Ketizmen, A. (2017). "Tablo ve resim sahteciliğinde eser incelemesi ve sanatçı imzasının önemi." Uluslararası Berlin Sanat ve Sanat Eğitimi Sempozyumu, Berlin, Germany, ss.31-32.
• Keats, J. (2013). Forged: Why fakes are the great art of our age. Oxford University Press.
• Kozan, M. (2023). Doğu Roma İmparatorluğu’nda hipodrom kültürü. International Journal of Human Studies/ Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 6(12), 361-373.
• Leighton, J. (2002). Van Gogh Museum Journal, Van Gogh Museum, Amsterdam.
• Lydzba-Kopczynska, B. I., & Szwabinski, J. (2022). Attribution markers and data mining in art authentication. Molecules, 27(1), 1-20.
• Meyer, C. (2022). Too see once again the glorious picture by Moretto before it is forever lost for Rome: How an artist's position in the canon of taste was enhanced in the nineteenth century. A. Turpin & S. Bracken (Ed.) Art Markets, Agents and Collectors: Collecting Strategies in Europe and the United States, 1550-1950. (ss. 185-200). Bloomsbury Publishing, USA.
• Miranda, M. D. (2021). The trace in the technique: Forensic science and the connoisseur’s gaze. Forensic Science International: Synergy, 3, Article Number: 100203.
• Nelson, M. R. (2011). Chemistry solves the mystery. ChemMatters, 15-17.
• Novak, M. L. (2013). The evolution of the art expert: How science, forgery and finance help shape a profession. (Master’s Degree Thesis, Art Business Sotheby’s Institute of Art).
• Novoa-Sullivan, O. (2011). Finding Frida Kahlo: Forgery and the law. [Master’s Degree Thesis]. S.U.N.Y Fashion Institute of Technology.
• Nuran, B. (2016). İstanbul’da yer alan sanat galerilerinin yer seçim kriterleri. [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özer, S. (2009). Dünya sanat müzayedeciliği ve önemli müzayede evleri. Lebriz Sanal Dergi. Erişim tarihi: 30.05.2021.
• Rastgeldi, G. G. (2019). Türkiye’de çağdaş sanat piyasasının gelişimi: 2001 krizi ve İktisat Bankası koleksiyonunun satılışı [Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Serpil, S. (2006). Türkiye’de 1950 sonrası görsel sanatlar koleksiyonculuğunun gelişimi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Spencer, R. D. (2004). Expert versus the object: Judging fakes and false attributions in the visual arts. Oxford University Press.
• Subaşılar, H. (2012). Resim Eksperliği:Türkiye’de Resim Eksperliği Üzerine Bir Öneri [Doktora Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şenocak, K. (2001). Sanat eserlerinin sigortalanmasında ortaya çıkan bazı hukukî meseleler. FMR, 1(4), 105-119.
• Turak, Ö. (2017). Eski Roma uygarlığı ve heykel: Yağma-koleksiyonculuk. Tüba-Ar Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, (21), 136-145.
• Uzun Aydın, D. (2020). Koleksiyon toplanmasından müze yapılarına geçiş aşamaları ve ilk müze okulu (İzzediniye) açma girişimi. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 6(1), 82-91.
• Yöndem, İ. A. (2018) Gerçek mi yoksa kalpazanlık ürünü mü: Resim sanatında sahteciliğin bilimsel tespit yöntemleri. 21. Yüzyılda Türk Sanatı: Meseleler ve Çözüm Önerileri Milletlerarası Sempozyum Bildirileri Kitabı, 104-114.
• Wetering, E. (1993). The Rembrandt Research Project. The Burlington Magazine, 135(1088), 764-765.
• Wetering, E. (2008). Connoisseurship and Rembrandt’s paintings: New direction in the Rembrandt Research Project, Part II. The Burlington Magazine, 150(1259), 83-90.
• Wetering, E. (2019). Rembrandt Research Project. Britannica. Erişim tarihi: 21.04.2020. https://www.britannica.com/topic/rembrandt-research-project