Tehlikeli Oyunlar’da Yer Alan Postmodern Unsurlar

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 36, 7 - 20, 31.05.2025

Handan Gürbüz Yeni , Hüsrev Akın

https://doi.org/10.31126/akrajournal.1555651

Öz

Modern kelimesi, ilk olarak Hristiyanlık öncesini ve sonrasını birbirinden ayırmak için kullanılır. Zamanla anlam genişlemesi yaşayarak yeninin karşılığı olur. Modern ifadesi bir dönemin ve roman anlayışının adlandırılmasında da tercih edilir. Modern dönem, Rönesans ve reform hareketleriyle Orta Çağ’ın karanlık dünyasının aydınlanmaya başladığı zaman dilimini teşkil eder. Modern dönemle birlikte kilisenin baskıcı tutumu sona erer, dogmatik bilgiler yerini rasyonel bilgilere bırakır. Modern dönem edebiyatta ve sanatta kendine yer bulur. Bu dönemin edebiyattaki yansıması daha çok romanlarda karşımıza çıkar. Modern romanlar, insanın iç dünyasına yönelir. Bireyin kendine ve topluma yabancılaşmasını konu edinir. Modernizmin insanlığa vadettiği özgürlük ve zenginlik unsurlarının gerçekleştirilemeyişi postmodernizmi ortaya çıkarır. Postmodernistler, özellikle bireyin birbirine benzetilmeye çalışılmasına, kapitalizme, aklın ve bilimin her şeyden üstün tutuluşuna karşı çıkarlar. Onlar için hayat oyundan ibarettir. Sanatta oyun içinde oyunu temsil eder. Postmodern yazarlar üstkurmaca, metinler arasılık gibi teknikleri kullanmaları, imge ve sembolleri ön plana alışları, dilin yapısını kurmaca dünyada bozmaları ve modernizme yönelik eleştirileriyle modern sanatçılardan ayrılırlar. Çalışmada önce modern daha sonra postmodern romanların özelliklerine yer verilecektir. Ardından postmodern unsurlar açıklanacaktır. Bu unsurlardan hareketle Oğuz Atay’ın postmodern roman olarak anılan Tehlikeli Oyunlar adlı eseri incelenerek eserdeki postmodern unsurlar ortaya çıkarılacaktır. Bu sayede postmodern unsurların eserdeki işlevi belirlenecektir.

Anahtar Kelimeler

modernizm, postmodernizm, Oğuz Atay, Tehlikeli Oyunlar

Postmodern Elements in Dangerous Games

Öz

The word modern was first used to distinguish between pre-Christian and post-Christian. Over time, its meaning expanded and became the equivalent of new. The expression modern is also preferred in naming a period and the concept of the novel. The modern period constitutes the period of time when the dark world of the Middle Ages began to be enlightened with the Renaissance and reformation movements. With the modern period, the oppressive attitude of the church ended, and dogmatic knowledge gave way to rational knowledge. The modern period finds its place in literature and art. The reflection of this period in literature is mostly seen in novels. Modern novels focus on the inner world of man. They deal with the alienation of the individual from himself and society. The failure to realize the free dom andwealth elements promised to humanity by modernism gives rise to postmodernism. Postmodernists oppose the attempts to make individuals resemble each other, capitalism, and the superiority of reason and science over everything else. For them, life is a game. Art represents a game within a game. Postmodern writers are distinguished from modern artists by their use of techniques such as metafiction and intertextuality, their foregrounding of images and symbols, their distortion of the structure of language in the fictional world, and their criticism of modernism. In the study, the characteristics of modern and then postmodern novels will be included. Then, postmodern elements will be explained. Based on these elements, Oğuz Atay's work called Dangerous Games, which is known as a postmodern novel, will be examined and the postmodern elements in the work will be revealed. In this way, the function of postmodern elements in the work will be determined.

Anahtar Kelimeler

modernism, postmodernism, Oğuz Atay, Dangerous Games

Kaynakça

• Aktulum, Kubilây, Metinlerarası İlişkiler, Öteki Yayınevi, 2. bs. Ankara 2000.
• Arslan, Fatih, “Postmodernizmi Yeniden Anlam(landırm)a Denemesi”, Türk Dili, S. 680, Ağustos 2008, s. 140-144.
• Atay, Oğuz, Tehlikeli Oyunlar, İletişim Yayınları, 33. bs. İstanbul 2015.
• Aydoğdu, Yusuf, “Postmodern Anlatıda Bir İmkân Olarak Üstkurmaca (Metafiction) Ve Murathan Mungan Öykülerine Yansımaları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 10, S. 52, Ekim 2017, s. 57-68.
• Balcı, Yunus, “Oğuz Atay’ın Romanlarında Kahramanlar”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 16, S. 16, Yıl 2004, s. 39-53.
• Barthes, Yazı Üzerine Çeşitlemeler Metnin Hazzı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2006.
• Boynukara, Hasan, Modern Eleştiri Terimleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1997, s. 192.
• Çetişli, İsmail, Batı Edebiyatında Edebî Akımlar, Akçağ Yayınları, 13. bs., Ankara 2012.
• Çetişli, İsmail, Metin Tahlillerine Giriş/2 Hikâye-Roman-Tiyatro, Akçağ Yayınları, 5. bs. Ankara 2016.
• Ecevit, Yıldız, Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, İletişim Yayınları, 11. bs. İstanbul 2018.
• Fyodor, Dostoyevski, Yeraltından Notlar, (çev. Ahmet Ekeş), Cem Yayınevi, İstanbul 1973.
• Karataş, Turan, Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü, İz Yayıncılık, İstanbul 2018.
• Kızılçelik, Sezgin, “Postmodernizm: ‘Modernlik Projesine’ Bir Başkaldırı, Türkiye Günlüğü, S. 30, 1994, s. 86-96.
• Korkmaz, Ferhat, “Metinlerarası İlişkilerin Klasik Retorikteki Kökeni Üzerine Bir Araştırma”, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, Gelenek ve Postmodernizm Özel Sayısı, Yıl: 3, 2017, s. 71-88.
• Menteşe, Oya Batum, “Sanatta ve Edebiyatta Postmodernizm”, Türk Dili, 1995, s. 273-283.
• Sazyek, Hakan, “Türk Romanında Postmodernist Yöntemler Ve Yönelimler”, Hece, C. 2, S. 65/66/67, 2017, s. 599-619.
• Türkçe Sözlük, haz. Şükrü Halûk vd. Türk Dil Kurumu, 10. bs., Ankara 2009.
• Uçan Cem, Tehlikeli Oyunlar’da Rönesans Etkisi Ve Soytarılık, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karşılaştırmalı Edebiyat, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2009.
• W. Shakespeare, Hamlet, (çev. Orhan Burian), MEB, İstanbul 2004.