LANDSAT 8 OLI Multispektral Verileri Kullanılarak Litolojik Harita Yapımı

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 1, 172 - 184, 24.04.2017

Melih Doğru Mehmet Ali Yücel

Öz

Uydu görüntüleri, jeolojik harita yapımı çalışmaları kapsamında araziye çıkmadan önce saha hakkında

ayrıntılı bilgi sahibi olmayı ve bu sayede arazi çalışmalarının kolaylaşmasını sağlamaktadır. Bu çalışma

kapsamında Landsat 8 Operational Land Imager (OLI) uydusunun 19 Haziran 2013 tarihine ait geometrik

ve radyometrik düzeltmesi yapılmış görüntülerinin kaya türlerinin tanımlanmasında ve farklı litolojilere

yönelik harita yapımında kullanılabilirliği araştırılmıştır. Bu amaç doğrultusunda Biga Yarımadası'ndaki

Ezine ve Çan ilçelerinden iki farklı saha seçilmiştir. Ezine ilçesi ve yakın çevresini kapsayan birinci

uygulama sahasına ait görüntüde KYM 7 4 2 bant bileşimi oluşturulmuş ve görüntü zenginleştirme işlemi

yapılarak ENVI yazılımında litoloji haritası hazırlanmıştır. Harita, 1:100.000 ölçekli Maden Tetkik Arama

Genel Müdürlüğü tarafından 2008 yılında hazırlanan jeoloji haritası ile çakıştırılıp karşılaştırılmış ve iki

haritanın birbiri ile uyumlu olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca arazi çalışmaları ile birimlerin litolojileri ve

dokanak sınırları kontrol edilmiştir. İkinci uygulama sahası olarak seçilen kömür ocaklarının yaygın

olduğu Çan ilçesi Etili beldesinde ise uydu görüntüleri görüntü keskinleştirme (pan-sharpening) yöntemi

ile 1 5 m m ekansal çözünürlüğe yükseltilerek pasaların bulunduğu lokasyonların yansıma alanları

belirlenmiştir. KYM 6/7 5/4 7/5 bant oranlaması ile belirlenen kil minerallerince zengin pasa alanları

uydu görüntüsü üzerinde pembe renkli yansıma vermiştir. Pasa alan sınır haritaları sayısallaştırılmış,

alan sınırları arazi çalışmaları ile doğrulanmıştır. Geliştirilmiş Landsat 8 OLI uydu görüntülerinin arazi

çalışmaları ile birlikte değerlendirildiğinde, çeşitli kaya birimlerini ayırt etmede başarılı ve güvenilir

olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Landsat 8 OLI; Litoloji; Uydu görüntüsü Biga Yarımadası

Kaynakça

• Adiri, Z., El Harti, A., Jellouli, A., Maacha, L. and Bachaoui, E.M., 2015. Lithological mapping using Landsat 8 OLI and Terra ASTER multispectral data in the Bas Drâa inlier, Moroccan Anti Atlas. Journal Applied Remote Sensing, 10(1), 016005.
• Amiri, A., Chaqui, A., Hamdi Nasr, I., Inoubli, M.H., Ben Ayed, N. and Tlig, S., 2011. Role of preexisting faults in the geodynamic evolution of Northern Tunisia, insights from gravity data from the Medjerda valley. Tectonophysics, 506, 1-10.
• Bates, R.J. and Jackson, J.A., 1984. Dictionary of Geological Terms (3rd ed.). American Geological Institute. p. 299.
• Beccaletto, L. and Jenny, C., 2004. Geology and correlation of the Ezine Zone: A Rhodope fragment in NW Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 13, 145-176.
• Bozcu M., Akgün, F., Gürdal, G., Bozcu, A., Kapan-Yeşilyurt, S. ve Karaca, Ö., 2008. Çan-Yenice-Bayramiç (Çanakkale) Linyit Havzasının Sedimantolojik, Petrolojik, Jeokimyasal ve Palinolojik İncelenmesi. TÜBİTAK - Proje No: 105Y114. 259.
• Dönmez, M., Akçay, A.E., Genç, Ş.C. ve Acar, Ş., 2005. Biga Yarımadası’nda Orta-Üst Eosen volkanizması ve denizel ignimbiritler. MTA Dergisi, 131, 49-61.
• Eğri, M., Güllü, M. ve Özpınar, Y., 2009. Tremolit türü asbest oluşumlarının Aster Görüntüsü kullanarak belirlenmesi: Denizli Örneği. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 1(3), 1-12.
• Esat, K., 2005. Uydu Görüntüleri ve jeolojideki kullanımına genel bir bakış. Mavi Gezegen Popüler Yerbilimi Dergisi, 11, 36-42.
• Gad, S. and Kusky, T., 2006. Lithological mapping in the Eastern Desert of Egypt, the Barramiya area, using Landsat thematic mapper (TM). Journal of African Earth Sciences, 44, 196–202.
• Girouard, G., Bannari, A., El Harti, A. and Desrochers, A., 2004. Validated spectral angle mapper algorithm for geological mapping: comparative study between QuickBird and Landsat-TM. XXth ISPRS Congress, Geo-Imagery Bridging Continents, 12-23 July, Istanbul, Turkey.
• Gupta, R.P., Haritashya, U.K. and Singh, P., 2005. Mapping dry/wet snow cover in the Indian Himalayas using IRS multispectral imagery. Remote Sensing of Environment, 97(4), 458-469.
• Kalinowski, A. and Oliver, S., 2004. Aster minerslindex processing, manual. Remote Sensing Application Geoscience, 36, 1-32.
• Kavak, K.S., 2005. Recognition of gypsum geohorizons in the Sivas Basin (Turkey) using ASTER and Landsat ETM+ images. International Journal of Remote Sensing, 26(20), 4583-4596.
• Kavzoğlu, T. ve Çölkesen, İ., 2010. Karar ağaçları ile uydu görüntülerinin sınıflandırılması: Kocaeli örneği. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 2(1), 36-45.
• Khan, A., Ahmad, S. and Khurshid, S., 2012. Geology and geomorphology of the manipur valley using digitally enhanced satellite image and SRTM DEM in the Eastern Himalaya, India. International Journal of Geosciences, 3, 1010-1018.
• Laake, A. and Insley, M., 2007. Near-surface characterization from remote sensing data, ENVISAT Symposium 2007, Montreux, April 2007.
• Laake, A., Strobbia, C. and Cutts, A., 2008. Integrated approach to 3D near-surface characterization. First Break, 26, 109-112.
• Laake, A. ,2011. Integration of Satellite Imagery, Geology and Geophysical Data, Earth and Environmental Sciences, Dr. Imran Ahmad Dar (Ed.), InTech Europe, 467-492.
• Leverington, D.W. and Moon, W.M., 2012. Landsat-TM-based discrimination of lithological units associated with the Purtuniq Ophiolite, Quebec, Canada. Remote Sensing, 4, 1208-1231.
• MTA, 2008. Ayvalık i16 paftası 1:100.000 ölçekli jeoloji haritası.
• Okay, A.I., 1987. Ophiolite obduction on a Permian carbonate platform in northwest Turkey. Fourth Meeting of the Europen Union of Geoscience (EUG 4), 13-16 April, Strasbourg, Tera Cognita, 7, 100.
• Öngür, T., 1978. Behram kalderası Kuzeybatı Anadolu, TJK 32. Bilimsel ve Teknik Kongresi, Bildiri Özetleri Kitabı, 42.
• Pour, B.A. and Hashim, M., 2014. ASTER, ALI and Hyperion sensors data for lithological mapping and ore mineral exploration. Springerplus, 3(130), 1-19.
• Sabins, F.F., 1999. Remote sensing for mineral exploration. Ore Geology Reviews, 14, 157-183.
• Şanlıyüksel Yücel, D. and Baba, A., 2013. Geochemical characterization of acid mine lakes and their effect on the environment, NW of Turkey. Archives of Environmental Contamination and Toxicology, 64 (3), 357-376.
• Şanlıyüksel Yücel, D., Yücel, M.A. and Baba, A., 2014. Change detection and visualization of acid mine lakes using time series satellite image data in geographic information systems (GIS): Can (Canakkale) County, NW Turkey. Environmental Earth Sciences, 72(11), 4311-4323.
• Şanlıyüksel Yücel, D., Balcı, N. and Baba, A., 2016. Generation of acid mine lakes associated with abandoned coal mines in NW Turkey. Archives of Environmental Contamination and Toxicology, 70 (4), 757-782.
• Şanlıyüksel Yücel, D. and Baba, A., 2016. Prediction of acid mine drainage generation potential of various lithologies using static tests: Etili coal mine (NW Turkey) as a case study. Environmental Monitoring and Assessment, 188, 473. doi:10.1007/s10661-016-5462-5
• Şanlıyüksel Yücel, D. ve Yücel, M.A., 2016. Terk edilmiş kömür ocaklarında oluşan maden göllerinin hidrokimyasal özelliklerinin belirlenmesi ve insansız hava aracı ile üç boyutlu modellenmesi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, doi: 10.5505/pajes.2016.37431.
• Vural, A., Çorumluoğlu, Ö. ve Asri, İ., 2012. Eski Gümüşhane (Süleymaniye) ve yakın çevresindeki alterasyon alanlarının Landsat uydu görüntüsü kullanılarak Crosta Tekniği ile araştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(1), 36-48.
• Youssef, A.M., Hassan, A.M. and Mohamed, M.A.E.M., 2009. Integration of remote sensing data with the field and laboratory investigation for lithological mapping of granitic phases: Kadabora pluton, Eastern Desert, Egypt. Arabian Journal of Geosciences, 2(1), 69-82.
• Yücel, M.A. and Turan, R.Y. 2016. Areal change detection and 3D modeling of mine lakes using high-resolution unmanned aerial vehicle images. Arabian Journal for Science and Engineering, 41(12), 4867-4878.
• 1- https://landsat.usgs.gov/landsat-8, (15.02.2017)