Stok yönetiminde ABC - XYZ analizi yöntemlerinin kullanılması: Bir üniversite hastanesinde uygulama

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 2, 288 - 304, 16.12.2024

İsa Gül , Vahit Yiğit

https://doi.org/10.33707/akuiibfd.1461881

Öz

Hastalıkların teşhisi ve tedavisi için gerekli olan ilaç stoklarının etkin bir biçimde yönetilmesi için farklı stok kontrol yöntemleri ile analiz edilmesine ihtiyaç vardır. Bu araştırmanın amacı, bir üniversite hastanesinde 2022 yılında kullanılan ilaçların ABC, XYZ ve ABC – XYZ matrisi teknikleri ile analiz edilmesidir. Hastaneden elde edilen ilaç verileri, MS Excel programında analiz edilmiştir. Araştırmada ilaç etken maddelerinin kategorileri ABC analizi, XYZ analizi ve ABC-XYZ matrisi ile belirlenmiştir. Çalışma kapsamında hastanenin eczane deposundan 467 farklı etken maddenin çıkışı gerçekleşmiştir. ABC analizinde; A grubunun miktar yüzdesinin %5,99; parasal değer yüzdesinin %69,36, B grubunun miktar yüzdesinin %11,78; parasal değer yüzdesinin %20,59 ve C grubunun miktar yüzdesinin %82,23; parasal değer yüzdesinin %10,05 olduğu belirlenmiştir. XYZ analizinde; X grubunun miktar yüzdesinin %20,98; parasal değer yüzdesinin %30,8, Y grubunun miktar yüzdesinin %33,62; parasal değer yüzdesinin %44,07 ve Z grubunun miktar yüzdesinin %45,40; parasal değer yüzdesinin %25,12 olduğu belirlenmiştir. ABC – XYZ matrisinde, parasal değer olarak stok maliyeti en yüksek olan AX (21,98) ve AY (32,78) gruplarıdır. Sonuç olarak hastane yöneticilerine, stok değeri ve hizmet sürekliliği açısından özellikle AX, BX ve AY grubundaki etken maddelere ait ilaçları üst düzeyde izlemeleri ve kontrol etmeleri önerilebilecektir.

Anahtar Kelimeler

İlaç Stokları, Hastane, Stok Yönetimi, ABC-XYZ Analizi

Etik Beyan

Bu araştırmanın gerçekleştirilmesi için Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’nun 02.06.2023 tarih ve 2023-271 sayılı kararı ile etik kurul izni alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Using ABC and XYZ analysis methods in inventory management: Application in a university hospital

Öz

In order to effectively manage the pharmaceutical inventories required for the diagnosis and treatment of diseases, they need to be analyzed with different inventory control methods. The aim of this study is to analyze the drugs used in a university hospital in 2022 with ABC, XYZ and ABC - XYZ matrix techniques. Drug data obtained from the hospital were analyzed in MS Excel program. In the study, drug active ingredients were categorized by ABC analysis, XYZ analysis and ABC-XYZ matrix. Within the scope of the study, 467 different active ingredients were dispensed from the pharmacy warehouse of the hospital. In ABC analysis, the quantity percentage of group A was 5.99%, the monetary value percentage was 69.36%, the quantity percentage of group B was 11.78%, the monetary value percentage was 20.59% and the quantity percentage of group C was 82.23%, the monetary value percentage was 10.05%. In the XYZ analysis, the percentage of quantity in X group was 20.98%, the percentage of monetary value was 30.8%, the percentage of quantity in Y group was 33.62%, the percentage of monetary value was 44.07% and the percentage of quantity in Z group was 45.40%, the percentage of monetary value was 25.12%. In the ABC - XYZ matrix, the groups with the highest inventory cost in monetary value are AX (21.98) and AY (32.78). As a result, it is recommended that hospital administrators should monitor and control the drugs belonging to the active ingredients in the AX, BX and AY groups at a high level in terms of inventory value and continuity of service.

Anahtar Kelimeler

Hospital, Inventory Management, ABC-XYZ Analysis, Pharmaceutical Stocks

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Ağırbaş, İ. (2020a). Sağlık kurumlarında finansal yönetim ve maliyet analizi (2.Baskı). Siyasal Kitabevi. Ankara.
• Ağırbaş, İ. (2020b). Sağlık kurumlarında maliyet yönetimi ve maliyetleme (1.Baskı). Siyasal Kitabevi. Ankara.
• Ahmadi, E., Mosadegh, H., Maihami, R., Ghalehkhondabi, I., Sun, M. ve Süer, G. A. (2022). Intelligent inventory management approaches for perishable pharmaceutical products in a healthcare supply chain. Computers & Operations Research, 147, 105968. https://doi.org/10.1016/j.cor.2022.105968
• Arnold, J. R., Chapman, S. N. ve Clive, L. M. (2008). Introduction to materials management (Sixth Edition). Pearson Prentice Hall.
• Atasever, M. (2019). Kamu ve özel sağlık işletmelerinde satınalma, tedarik zinciri, lojistik, stok, depo ve taşınır yönetimi (1.Baskı). Göktuğ Ofset Matbaacılık.
• Atasever, M. (2021). Sağlık kurumları işletmeciliği ve hastane yönetimi (1.Baskı). Akademisyen Kitabevi.
• Bağcı, H. ve Atasever, M. (2020). Türkiye sağlık sistemi (1.Baskı). Akademisyen Kitabevi.
• Balkhi, B., Alshahrani, A. ve Khan, A. (2022). Just-in-time approach in healthcare inventory management: Does it really work?. Saudi Pharmaceutical Journal, 30(12), 1830-1835. https://doi.org/10.1016/j.jsps.2022.10.013
• Böker, Z. ve Çetin, O. (2020). Sağlık sektöründe ABC-VED AHP ve TOPSIS yöntemleri kullanılarak çok kriterli stok sınıflandırması. Öneri Dergisi, 15(53), 178–208.
• Clevert, D.-A., Stickel, M., Jung, E. M., Reiser, M. ve Rupp, N. (2007). Cost analysis in interventional radiology - a tool to optimize management costs. European Journal of radiology, 61(1), 144–149. https://doi.org/10.1016/j.ejrad.2006.08.011
• Devarajan, D. ve Jayamohan, M. S. (2016). Stock control in a chemical firm: combined FSN and XYZ analysis. Procedia Technology, 24, 562–567. https://doi.org/10.1016/j.protcy.2016.05.111
• Dhoka, D. K. ve Choudary, Y. L. (2013). XYZ inventory classification & challenges. IOSR Journal of Economics and Finance, 2(2), 23–26.
• Dursa, E. ve Arslan, M. (2022). ABC, VED, and ABC-VED matrix analyses for inventory management in community pharmacies: A Case Study. Fabad Journal of Pharmaceutical Sciences, 47(3), 293–300.
• Gobachew, A. M., Kitaw, D., Berhan, E. ve Haasis, H.-D. (2021). ABC/XYZ analysis for kanban system implementation in pharmaceutical supply chain: A case of Ethiopian pharmaceutical supply agency. International Journal of Information Systems and Supply Chain Management (IJISSCM), 14(3), 63–78. https://doi.org/10.4018/IJISSCM.2021070104
• Gupta, R., Gupta, K. K., Jain, B. R. ve Garg, R. K. (2007). ABC and VED analysis in medical stores inventory control. Medical Journal Armed Forces India, 63(4), 325–327. https://doi.org/10.1016/s0377-1237(07)80006-2
• Hazrati, E., Paknejad, B., Azarashk, A. ve Taheri, M. (2018). ABC and VED analysis of Imam Reza educational hospital pharmacy. Annals of Military and Health Sciences Research, 16(3). e86183. https://doi.org/10.5812/amh.86183
• Herlambang, C. A. ve Parung, J. (2021). Information system design and inventory management on pharmacy business within ABC-XYZ analysis method. Airlangga Journal of Innovation Management, 2(2), 194–205. https://doi.org/10.20473/ajim.v2i2.31124
• Hukum, R. ve Shrouty, V. A. (2019). The study of various tools and techniques of inventory management and experiment with use of ABC Analysis. International Research Journal of Engineering and Technology (IRJET), 6(04), 350 – 356.
• Işıkçelik, F., Özkan, O. ve Ağırbaş, İ. (2019). Hastane ilaç stoklarının ABC, VED ve ABC-VED yöntemleri ile analizi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(2), 305–318.
• Ivanov, D., Tsipoulanidis, A. ve Schönberger, J. (2019). Global supply chain and operations management: A decision-oriented introduction to the creation of value (Second Edition). Springer.
• Jorge, V. M., Esteban, Z. M., Bruno, S. A., Yeralin, H. F. ve Pablo, D. M. J. (2022). Implementation of supply management strategies by the pharmacy service in a general hospital during the COVID-19 pandemic. Exploratory Research in Clinical and Social Pharmacy, 7, 100161. https://doi.org/10.1016/j.rcsop.2022.100161
• Junita, I. ve Sari, R. K. (2012). ABC-VED analysis and economic order interval (EOI)-multiple items for medicines inventory control in hospital. The 2012 International Conference on Business and Management, 6–7.
• Kayahan, C. (2021). Yöneticiler için finans (1. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara.
• Korkmaz, E. ve Güner, M. (2022). Stok kontrolünde ABC ve VED analizi yöntemlerinin kullanılması: Bir üniversite hastanesi Covid-19 servislerinde uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (93), 1-18.
• Krajčovič, M. ve Plinta, D. (2012). Comprehensive approach to the inventory control system improvement. Management and Production Engineering Review, 3(3), 34–44. https://doi.org/10.2478/v10270-012-0022-0
• Krishnaraj, B. R. ve Meenakshi, P. K. (2016). A study on ABC-XYZ analysis in a pharmacy store. International Journal of Mathematics and Statistics Invention (IJMSI), 4(9), 24–26.
• Krylova, O., Rozhnova, S., Tananakina, G., Marievskii, V., Magomedova, Z. ve Magomedova, R. (2021). Analysis of the retail range of antifungal medicines using an integrated ABC-XYZ analysis matrix. Journal of Advanced Pharmacy Education & Research, 11(2), 106 – 112. https://doi.org/10.51847/gJQhlvqgNE
• Kumar, K. P. (2008). MBASIC system for effective drug management. A. V. Srinivasan (Ed.), In Managing a Modern Hospital (pp. 165–172). SAGE Publications.
• Kumar, S. ve Chakravarty, A. (2015). ABC–VED analysis of expendable medical stores at a tertiary care hospital. Medical Journal Armed Forces India, 71(1), 24–27. https://doi.org/10.1016/j.mjafi.2014.07.002
• Malviya, R. K., Dharmadhikari, S., Choudhary, S., Gupta, S. ve Raghuwanshi, V. (2020). Study of inventory audit and control of automobile spare parts using selective inventory control techniques. Industrial Engineering Journal, 13(1), 1–15. http://dx.doi.org/10.26488/IEJ.13.1.1204
• Mor, R. S., Bhardwaj, A., Kharka, V. ve Kharub, M. (2021). Spare parts inventory management in the warehouse: A lean approach. International Journal of Industrial Engineering, 32(2), 1–11. http://dx.doi.org/10.22068/ijiepr.32.2.179
• Muller, M. (2019). Essentials of inventory management. HarperCollins Leadership. Nowotyńska, I. (2013). An application of xyz analysis in company stock management. Modern Management Review, 18(20 (1), 77–86. https://doi.org/10.7862/rz.2013.mmr.7
• Öztürk, N., Ersoyoğlu, R. N. ve Işıkçelik, F. (2021). Hastanelerde stok kontrol yönetimi: ilaç stoklarının ABC, VED ve ABC-VED yöntemleri ile analizi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 7(3), 625–638.
• Pandya, B. ve Thakkar, H. (2016). A review on inventory management control techniques: ABC-XYZ analysis. REST Journal on Emerging trends in Modelling and Manufacturing, 2(3), 82 – 86.
• Pathy, S. R. ve Rahimian, H. (2023). A resilient inventory management of pharmaceutical supply chains under demand disruption. Computers & Industrial Engineering, 180, 109243. https://doi.org/10.1016/j.cie.2023.109243
• Pund, S. B., Kuril, B. M., Hashmi, S. J., Doibale, M. K. ve Doifode, S. M. (2016). ABC-VED matrix analysis of Government Medical College, Aurangabad drug store. International Journal of Community Medicine and Public Health, 3(2), 469–472. http://dx.doi.org/10.18203/2394-6040.ijcmph20160434
• Reddy, V. V. (2008). Hospital Materials Management. A. V. Srinivasan (Ed.), In Managing a Modern Hospital (pp. 126–143). SAGE Publications.
• Scholz‐Reiter, B., Heger, J., Meinecke, C. ve Bergmann, J. (2012). Integration of demand forecasts in ABC‐XYZ analysis: practical investigation at an industrial company. International Journal of Productivity and Performance Management, 61(4), 445–451. https://doi.org/10.1108/17410401211212689
• Stević, Ž. ve Merima, B. (2021). ABC/XYZ inventory management model in a construction material warehouse. Alphanumeric Journal, 9(2), 325–334. https://doi.org/10.17093/alphanumeric.1052034
• Stojanović, M. ve Regodić, D. (2017). The significance of the integrated multicriteria ABC-XYZ method for the inventory management process. Acta Polytechnica Hungarica, 14(5), 29–48.
• Temel, E. (2022). Sağlık hizmetlerinde stok yönetimi. içinde Sağlık hizmetlerinde yönetim güncesi (ss. 217–242). Gazi Kitabevi. Ankara.
• Tengilimoğlu, D., Işık, O. ve Akbolat, M. (2021). Sağlık işletmeleri yönetimi (8.Baskı). Nobel Yayıncılık. Ankara.
• Tengilimoğlu, D. ve Yiğit, V. (2017). Sağlık işletmelerinde tedarik zinciri ve malzeme yönetimi (3.Basım). Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara.
• Uçkun, N. (2017). Hastane işletmeciliğinde etkin stok yönetimi eskişehir ili ilaç stokları uygulaması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 85–98.
• Uygun, S. ve Yiğit, V. (2017). Hastane işletmelerinde etkin stok yönetimi: ilaç stoklarına yönelik bir uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 288–307. https://doi.org/10.20875/makusobed.302977
• Waters, D. (2008). Inventory control and management. John Wiley & Sons.
• Wild, T. (2017). Best practice in inventory management (Second Edition). Routledge.
• Yeşilyurt, Ö., Sulak, H. ve Bayhan, M. (2015). Sağlık sektöründe stok kontrol faaliyetlerinin ABC ve VED analizleriyle değerlendirilmesi: Isparta devlet hastanesi örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 365-376.
• Yılmaz, F. (2018). The drug inventories evaluation of healthcare facilities using ABC and VED analyzes. Istanbul Journal of Pharmacy, 48(2), 43–48. https://doi.org/10.5152/IstanbulJPharm.2018.398141
• Yiğit, A. ve Yiğit, V. (2019). Tıbbi malzeme stok kontrolünde ABC ve VED analizi: Sağlık Bakanlığı hastanelerinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 10(24), 254–263. https://doi.org/10.21076/vizyoner.520389