The Determination of Secondary School Pupils’ Perception of Religion as a Concept via Metaphors

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 1, 30 - 57, 29.01.2018

Ramazan Yıldırım , Ahmet Ali Gazel

https://doi.org/10.30831/akukeg.380720

Cited By: 8

Öz

Concepts are building blocks of curriculum. Social studies
course has a curriculum reflecting subjects like history, geography, economics,
anthropology, psychology, philosophy, politics, law and citizenship, and it has
a rich content in terms of concepts. In this study, we tried to determine the
perception of secondary school pupils about one of these concepts, concept of
religion, through metaphors. The study was structured with the phenomenological
design which is one of the qualitative designs. The study group was 235 pupils
attending 6^th and 7^th grades in secondary
schools in Kütahya central and Altıntaş district in 2015-2016
academic years. The data were collected by means of a form consisting a
sentence: “Religion is like ......… because ……...”. The content analysis method
was used to analyze and interpret on data. Totally 112 different metaphors
related to religion were uttered by pupils. The most uttered metaphors were
light, moon, sun, star and road metaphors. After the content analysis, the metaphors
were grouped under different categories and organized in these topics: a
guiding, counselling foundation (%46.37); a protective, saver foundation (%9.79);
an educative, instructive foundation (%8.09); a necessary foundation (%6.38); a
precious foundation (%5.11); a limitless, infinite foundation (%5.11); a
reflective, rewarding foundation (%5.11); a connecting foundation (%4.68); a
purifying foundation (%3.83); a developing foundation (%2.98) and a formal
foundation (%2.55). The results suggested that pupils’ perceptions of religion were
positive regarding the categories and the uttered metaphors.  

Anahtar Kelimeler

social studies, concept, religion, metaphor, perception

Ortaokul Öğrencilerinin Din Kavramına İlişkin Algılarının Metaforlar Aracılığıyla Belirlenmesi

Öz

Kavramlar öğretim programlarının yapı
taşlarındandır. Tarih, coğrafya, ekonomi, antropoloji, psikoloji, felsefe,
siyaset bilimi, hukuk ve vatandaşlık bilgisi konularını yansıtan bir öğretim
programına sahip olan Sosyal Bilgiler dersi, kavramlar bakımından oldukça
zengin bir içeriğe sahiptir. Bu
araştırmada, ortaokul öğrencilerinin bu
kavramlardan birisi olan din kavramına ilişkin algıları metaforlar
aracılığıyla belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma nitel araştırma
desenlerinden olgubilim (fenomenoloji) desenine göre yapılandırılmıştır.
Araştırmanın çalışma grubunu 2015-2016 eğitim öğretim yılında Kütahya Merkez ve
Altıntaş ilçelerindeki ortaokulların 6. ve 7. sınıflarında öğrenim gören 235
öğrenci oluşturmuştur. Araştırma verileri, “Din … gibidir; çünkü …” cümlesini
içeren bir form aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin analizi ve yorumlanmasında
içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Öğrenciler tarafından din kavramına
ilişkin olarak toplam 112 farklı metafor üretilmiştir. Üretilen metaforlar
içerisinde en fazla tercih edilen metaforlar ışık, ay, güneş, yıldız ve yol
metaforları olmuştur. İçerik analizi sonrası metaforlar 11 farklı kategori
altında toplanmıştır. Bu kategoriler rehber, yol gösterici bir kurum (%46.37),
koruyucu, kurtarıcı bir kurum (%9.79), eğiten, öğreten bir kurum (%8.09),
gerekli bir kurum (%6.38), değerli bir kurum (%5.11), sınırsız, sonsuz bir
kurum (%5.11), yansıtan, ödüllendiren bir kurum (%5.11), birleştiren bir kurum
(%4.68), arındıran bir kurum (%3.83), gelişen bir kurum (%2.98) ve kuralları
olan bir kurum (%2.55)  şeklinde
düzenlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler, kavram, din, metafor, algı

Kaynakça

• Akyürek, S. (2003). Din kültürü ve ahlâk bilgisi derslerinde kavram haritalarının kullanımı. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3), 65-85.
• Alkış, S. (2012). Sosyal bilgilerde kavram öğretimi. M. Safran (Dü.) içinde, Sosyal bilgiler öğretimi (2. baskı, ss. 69-92). Ankara: Pegem Akademi.
• Arslan, M. M., & Bayrakcı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim- öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 171, 100-108.
• Ateş, M., & Karatepe, A. (2013). Üniversite öğrencilerinin “çevre” kavramına ilişkin algılarının metaforlar yardımıyla analizi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(2), 1327-1348.
• Aydın, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin coğrafya kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1293-1322.
• Aydın, F. (2013). Üniversite öğrencilerinin “çevre” kavramına ilişkin metaforik algıları. Doğu Coğrafya Dergisi, 16(26), 25-44.
• Aydın, H. (2006). Sosyal bilimlerde kavram öğretimi: Eleştirel bir yaklaşım. Aralık 4, 2017 tarihinde http://turkoloji.cu.edu.tr/GENEL/hasan_aydin_kavram_ogretimi.pdf adresinden alındı
• Aydın, İ. H. (2006). Bir felsefi metafor "yolda olmak". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 6(4), 9-22.
• Baltacı, Ö. (2015). Evli bireylerin “aile” ve “evlilik” kavramlarına yönelik metaforik algılarının bağlanma stillerine göre değerlendirilmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences, 6(21), 223-243.
• Candan, A. S. (2004). Kavramlar. MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı içinde, Sosyal Bilgiler 4. -5. Sınıf Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Coşkun, M. (2010). Lise öğrencilerinin “iklim” kavramıyla ilgili metaforları (zihinsel imgeleri). Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3), 919-940.
• Creswell, J. W. (2013). Research design (Araştırma Deseni). (S. B. Demir, Çev.) Ankara: Eğiten Kitap Yayınları.
• Çaycı, B. (2007). Kavram değiştirme metinlerinin kavram öğrenimi üzerindeki etkisinin incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 87-102.
• Dündar, H. (2008). Sosyal bilgilerde kavram öğretimi. Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi (ss. 302-334) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Eraslan, L. (2011). Sosyolojik metaforlar. Akademik Bakış Dergisi, 27, 1-22.
• Fidan, M. (2014). Öğretmen adaylarının teknoloji ve sosyal ağ kavramlarına ilişkin metaforik algıları. The Journal of Academic Social Science Studies, 25, 483-496.
• Forceville, C. (2002). The identification of target and source in pictorial metaphors. Journal of Pragmatics, 34, 1-14.
• Gündüz, Ş. (2010). Giriş (dinin anlam ve değeri). Ş. Gündüz (Dü.) içinde, Yaşayan Dünya Dinleri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Güven, M. (2012). Kültürün bir unsuru olarak din. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 933-948.
• Karaçam, S., & Aydın, F. (2014). Ortaokul öğrencilerinin teknoloji kavramına ilişkin algılarının metafor analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 13(2), 545-572.
• Keskin, Y. M. (2004). Din ve toplum ilişkileri üzerine bir genelleme. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 4(2), 7-21.
• Korkmaz, F., & Ünsal, S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerin “teknoloji” kavramına ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35), 194-212.
• MEB. (2005). Sosyal bilgiler dersi 6 ve 7. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Aralık 20, 2016 tarihinde Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı : http://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/72 adresinden alındı
• MEB. (2017). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). Ankara. Eylül 20, 2017 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=155 adresinden alındı
• Memişoğlu, H., & Tarhan, E. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kavram öğretimine ilişki görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(Özel Sayı), 6-20.
• Meral, E., Küçük, B., & Gedik, F. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre kavramına ilişkin metaforik algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 65-78.
• Merriam, S. B. (2013). Qualitative research-A guide to design and ımplementation. (S. Turan, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2. basım). California: SAGE Publications.
• Önder, M. (2013). Sevgi, din dili ve hikayelerin çocukların din eğitimindeki yeri ve önemi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(3), 1285-1298.
• Özkan, R., & Taşkın, M. A. (2014). İlköğretim öğrencilerinin vatan olgusuna ilişkin algılarının belirlenmesi. Tarih Okulu Dergisi, 7(17), 889-906.
• Ritchie, L. D. (2013). Metaphor. New York: Cambridge University Press.
• Robson, C. (2015). Real World Research. (N. D. Şakir Çınkır, Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Saban, A., Koçbeker, B. N., & Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461-522.
• Sezer, E. (2003). Dilde ve edebiyatta yol metaforu. Kitap-lık Dergisi, 65, 88-92.
• Solmaz, B. (1996). Dinin toplum ve kültür üzerine etkileri. Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 6, 125-145.
• Sönmez, Ö. F., & Akıncan, N. (2013). Ortaokul öğrencilerinin "yardımseverlik" değeri ile ilgili metafor algıları. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi(7), 105-120.
• Tünkler, V., Tarman, B., & Güven, C. (2016). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi öğretim programında yer alan soyut kavramların ve değerlerin öğrencilere kazandırılmasına ilişkin metaforik bir yaklaşım. Eğitim ve Bilim, 41(185), 123-145.
• Türk Dil Kurumu. (2016, Aralık). http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.585ea9e369a9a1.06319132 adresinden alındı
• Uyan-Dur, B. İ. (2016). Metafor ve ekslibris. Uluslararası Ekslibris Dergisi, 3(5), 122-128.
• Ünsal, V. (2013). Eski Anadolu'da teokratik devlet düzeni . Ankara: Berikan Yayınevi.
• Wilkinson, P. (2008). Religions: Eyewitness companions. New York: DK Publishing.
• Yapıcı, M., & Kösterelioğlu, İ. (2016). Öğretmen adaylarının felsefe dersine ilişkin metaforları. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 9(4), 662-677.
• Yazıcı, Ö. (2013). Coğrafya öğretmenlerinin "çevre" kavramına ilişkin algıları: Bir metafor analizi çalışması. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(5), 811-828.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, F., Göçen, S., & Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları: Bir metaforik çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 151-164.
• Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophy and Education, 22(2), 127-138. doi:10.1023/A:1022289113443