Öğretmen Adaylarının Bilgi Uçurma Tutumları

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 1, 97 - 115, 31.01.2019

Kıvanç Bozkuş

https://doi.org/10.30831/akukeg.396497

Cited By: 3

Öz

Bu araştırma, öğretmen adaylarının mesleki hayatlarında
karşılaşabilecekleri bir etik soruna ilişkin bilgi uçurma tutumları ile
cinsiyet, sınıf düzeyi ve programa göre tutumlardaki farklılıkları belirlemek
amacıyla yürütülmüştür. Veriler tarama yöntemiyle 377 eğitim fakültesi
öğrencisinden araştırma kapsamında geliştirilen araç kullanılarak toplanmıştır.
Bulgulara göre öğretmen adaylarının etik sorunu ciddiye alsalar dahi onu çözmek
için girişimde bulunmayabilecekleri, içsel bilgi uçurma tutumlarının dışsal
bilgi uçurma tutumlarından anlamlı derecede daha yüksek olduğu, bilgi uçurmak
yerine etik sorunu bizzat çözmeyi daha çok tercih ettikleri, az bir kısmının
etik sorunların altında yatan haklı nedenlerin olabileceğini varsaydıkları,
geleneksel bilgi uçurma yollarını sosyal medya aracılığıyla bilgi uçurmadan
daha çok tercih ettikleri, sosyal medya aracılığıyla bilgi uçurmada
kimliklerini gizleme ihtiyacı duymadıkları, bilgi uçurma tutumlarının cinsiyet
ve sınıf düzeyine göre farklılık göstermezken programa göre farklılık
gösterdiği belirlenmiştir. Varılan sonuçların nedenlerinin araştırılması,
öğretmen eğitiminde bilgi uçurmaya ilişkin konulara yer verilmesi ve bilgi
uçurmanın olumsuz sonuçlarının engellenmesi için yasal düzenlemelerin yapılması
önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

bilgi uçurma, eğitim, etik, tutum, öğretmen

Whistleblowing Attitudes of Teacher Candidates

Öz

This research was conducted to determine the
whistleblowing attitudes of prospective teachers about an ethical problem they
may encounter in their professional lives and the differences in attitudes
based on gender, seniority and program. By employing survey method, the data
were collected from 377 education faculty students using the tool developed in
the research. According to findings, even if the ethical problem is considered
as serious by the prospective teachers, they may not attempt to solve it, that
the internal whistleblowing attitudes are significantly higher than the external
whistleblowing attitudes, they prefer to solve the ethical problem in person
instead of whistleblowing, they prefer traditional whistleblowing ways instead
of social media, they do not need to hide their identities when whistleblowing
through social media, the whistleblowing attitudes do not differ according to
the gender and seniority but according to the program. It has been proposed to
investigate the causes of the results, to include information on whistleblowing
in teacher education, and to make legal arrangements to prevent the negative
consequences of whistleblowing.

Anahtar Kelimeler

whistleblowing, education, ethics, attitude, teacher

Kaynakça

• Ajzen, I. (1988). Attitudes, personality and behavior. London: Taylor & Francis.
• Akıllı, H. S., Çam, S., Kılınç, S., & Kızılboğa, R. (2013). Kamu personelinin etik ihlallerine verdikleri önem derecesi ve etik ihlallerin bildirimi konusundaki görüşleri. Sayıştay Dergisi, 89, 5‐33.
• Atkinson, R. L. (1996). Hilgard's introduction to psychology. Philadelphia: Harcourt Brace College.
• Aydın, U. (2003). İş hukuku açısından işçinin bilgi uçurması (Whistleblowing). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 79-100.
• Baltacı, A. (2017). Eğitim örgütlerinde bilgi uçurma: Eğitim çalışanlarının bilgi uçurdukları kişi ve makamlar. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 57-85.
• Baltacı, A., & Balcı, A. (2017). Bilgi uçurmanın nedenleri: Nitel bir çalışma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(1), 53‐66.
• Barnett, T. (1992). A preliminary investigation of the relationship between selected organizational characteristics and external whistleblowing by employees. Journal of Business Ethics, 11(12), 949-959.
• Brody, R. G., Coulter, J. M., & Mihalek, P. H. (1998). Whistle-blowing: A cross-cultural comparison of ethical perceptions of US and Japanese accounting students. American Business Review, 16(2), 14-21.
• Celep, C., & Konaklı, T. (2012). Bilgi uçurma: Eğitim örgütlerinde etik ve kural dışı uygulamalara yönelik bir tepki. E-International Journal of Educational Research, 3(4), 65-88.
• Chen, C., & Lai, C. (2014). To blow or not to blow the whistle: The effects of potential harm, social pressure and organisational commitment on whistleblowing intention and behavior. Business Ethics: A European Review, 23(3), 327-342.
• Chiu, R. K. (2003). Ethical judgement and whistleblowing intention: Examining the moderating role of locus of control. Journal of Business Ethics, 43(1/2), 65-74.
• Dorasamy, N. (2012). Institutionalizing a whistleblowing culture within higher education institutions: Policy and procedure underpinning good governance at the Durban University of Technology. Journal of Economics and Behavioral Studies, 4(9), 505‐514.
• Erkmen, T., Özsözgün Çalışkan, A., & Esen, E. (2014). An empirical research about whistleblowing behavior in accounting context. Journal of Accounting & Organizational Change, 10(2), 229-243.
• Ertürk, A. (2016). The relationship between whistleblowing and organizational citizenship behavior for high school teachers. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 1-22.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N., & Hyun, H. (2012). How to design and evaluate research in education (8. b.). New York: McGraw-Hill.
• Harrison, M. R. (2005). An introduction to business and management ethics. New York: Palgrave Macmillan.
• Jubb, P. B. (1999). Whistleblowing: A restrictive definition and interpretation. Journal of Business Ethics, 21(1), 77-94.
• King, G., & Hermodson, A. (2000). Peer reporting of coworker wrongdoing: A qualitative analysis of observer attitudes in the decision to report versus not report unethical behavior. Journal of Applied Communication Research, 28(4), 309-329.
• Lennane, K. (1993). Whistleblowing: A health issue. British Medical Journal, 307(6905), 667-670.
• Mansbach, A., & Bachner, Y. G. (2009). Self‐Reported likelihood of whistleblowing by social work students. Social Work Education, 28(1), 18-28.
• Martin, G. (2017). The meaning and origin of the expression: Whistle-blower. 6 Ekim 2017 tarihinde erişim: https://www.phrases.org.uk/meanings/whistle-blower.html.
• McDonald, S., & Ahern, K. (2002). Physical and emotional effects of whistleblowing. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services, 40(1), 14-27.
• Near, J. P., & Miceli, M. P. (1985). Organizational dissidence: The case of whistle-blowing. Journal of Business Ethics, 4(1), 1-16.
• Park, H., Blenkinnsopp, J., Öktem, M. K., & Ömurgönülşen, U. (2008). Cultural orientation and attitudes towards different forms of whistleblowing: A comparison of South Korea, Turkey, and UK. Journal of Business Ethics, 82(4), 929-939.
• Peters, K., Luck, L., Hutchinson, M., Wilkes, L., Andrew, S., & Jackson, D. (2011). The emotional sequelae of whistleblowing: Findings from a qualitative study. Journal of Clinical Nursing, 20(19‐20), 2907-2914.
• Shapiro, S. S., & Wilk, M. B. (1965). An analysis of variance test for normality (complete samples). Biometrica, 52(3-4), 591-611.
• Taylor, E. Z., & Curtis, M. B. (2010). An examination of the layers of workplace influences in ethical judgments: Whistleblowing likelihood and perseverance in public accounting. Journal of Business Ethics, 93(1), 21-37.
• Tran, C. K. (2011). An ethnographic analysis of the current whistleblowing landscape in the Canadian public service. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ottawa: Carleton University.
• Trevino, L. K., & Victor, B. (1992). Peer reporting of unethical behavior: A social context perspective. The Academy of Management Journal, 35, 38-64.
• Vinten, G. (1999). Whistleblowing: Hong Kong style. Public Administration and Policy, 8(1), 1-19.
• Zhang, J., Chiu, R., & Wei, L. (2009). On whistleblowing judgment and intention: The roles of positive mood and organizational ethical culture. Journal of Managerial Psychology, 24(7), 627-649.