İlköğretim Programlarının Toplumsallaştırma, Çokkültürlülük ve Demokratik Değerler Kazandırma Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 1, 1 - 24, 09.01.2020

Oktay Cem Adıgüzel , İbrahim Karagöl

https://doi.org/10.30831/akukeg.529545

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmada 2017 yılında hazırlanan ilköğretim programlarının toplumsallaştırma, çokkültürlülük ve demokratik değerler kazandırma bağlamında incelenmesi amaçlanmıştır. İnceleme kapsamında topluma uyum, toplumsal norm, bireysel sorumluluk, çokkültürlü eğitim, demokrasi kültürü, hak ve özgürlükler konuları temelinde analizler gerçekleştirilmiştir. Araştırma, bu bilgi ve becerilerin daha yoğun olarak yer aldığı “Hayat Bilgisi”, “Sosyal Bilgiler”, “İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi” öğretim programları ile sınırlandırılmış ve Milli Eğitim Bakanlığının 2017 yılında yayınladığı ilköğretim programları kapsamında gerçekleştirilmiştir. Araştırma, yazılı ve basılı materyallerin analizini kapsayan nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Veriler, betimsel ve içerik analizi kullanılarak çözümlenmiştir. “Hayat Bilgisi”, “Sosyal Bilgiler” ve “İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi” dersi öğretim programlarının genel amaç ve kazanımları toplumsallaştırma, demokratik değerler ve çokkültürlülük teması altında incelenmiş ve bilişsel, duyuşsal ve psikomotor öğrenme alanları yönünden sınıflandırılmıştır. İlköğretim programlarının genel toplamda topluma uyum, toplumsal norm ve bireysel sorumluluk ile ilgili kazanım sayısının niceliksel olarak yeterli olduğu; fakat demokratik değerler ve çokkültürlülükle ilgili kazanım sayısının yetersiz olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

toplumasallaştırma, çokkültürlülük, demokratik değerler, hak ve özgürlükler, ilköğretim programları

A Study on the Primary Education Curricula in the Context of Socialization, Multiculturalism and Democratic Values

Öz

This study aims to examine the primary education curricula prepared in 2017 in the context of gaining socialization, multiculturalism and democratic values. Analyses are carried out on the basis of social adaptation, social norms, individual responsibility, multicultural education, democracy culture, and rights and freedoms. The study is limited to the curricula of “Life Sciences”, “Social Studies” and “Human Rights, Citizenship and Democracy” courses in which these knowledge and skills are predominant and carried out within the scope of the primary education curricula published by the Ministry of National Education in 2017. The study is conducted using document analysis method, one of the qualitative research methods. The data are analyzed using both descriptive and content analysis. The aims and the objectives of “Life Sciences”, “Social Studies” and “Human Rights, Citizenship and Democracy” courses curricula are examined under the themes of socialization, democratic values and multiculturalism and categorized in terms of cognitive, affective and psychomotor learning domains. It is concluded that, in total, the number of objectives related to social adaptation, social norms and individual responsibility is qualitatively sufficient; however, the number of objectives related to democratic values and multiculturalism is insufficient in the primary education curricula.

Anahtar Kelimeler

socialization, multiculturalism, democratic values, rights and freedom, primary education curricula

Kaynakça

• Açıkalın, M. (2010). Sosyal bilgiler eğitiminde yeni yaklaşımlar: Çokkültürlü ve küresel eğitim. İlköğretim Online, 9(3), 1226-1237.
• Akar, C., & Keyvanoğlu, A. (2016). 2009 ve 2015 hayat bilgisi programlarının çokkültürlü eğitim bağlamında karşılaştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(2), 731-749.
• Akhan, O., & Yalçın, A. (2016). Sosyal bilgiler öğretim programlarında çokkültürlü eğitimin yeri. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 23-46.
• Arslan, H. (2009). Educational policy vs. culturally sensitive programs in Turkish educational system. International Journal of Progressive Education, 5(2), 44-57.
• Astin, A. W. (1993.). Diversity and multiculturalism on the campus: How are students affected? Change, 23, 44-49.
• Aydeniz, D. (2010). İlköğretim 4.-5. sınıf sosyal bilgiler dersinin insan hakları ve demokrasi eğitimindeki işlevselliği (Unpublished master’s thesis). Sakarya University, Sakarya, Turkey.
• Banks, J. A. (2004). Multicultural education: Characteristics and goals. In J. A. Banks, & C. A. M. Banks, (Ed.), Multicultural education: Issues and perspectives (pp. 3-30). Hoboken, NJ: Wiley.
• Banks, A. J. (2008). An introduction to multicultural education. Boston, MA: Pearson Publication.
• Banks, J. A., & McGee Banks, C. A. (2010). Multicultural education: issues and perspectives. Somerset, NJ: John Wiley & Sons.
• Başaran, E. İ. (1994). Eğitime giriş. Ankara: Kadıoğlu.
• Belet, Ş. D., & Deveci, H. (2008). Türkçe ders kitaplarının değerler bakımından incelenmesi. VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu. Çanakkale: 2-4 Mayıs.
• Bennett, C. I. (2001). Genres of research in multicultural education. Review of Educational Research, 71(2), 171-217.
• Berkant, H. G., & Atmaca, Y. (2013). Altıncı ve yedinci sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının insan hakları ve demokrasi kavramları açısından incelenmesi. Turkish Studies, 8(12), 179-198.
• Biçer, B. (2007). Demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesi ile öğrencilerde demokratik kültür kazanımlarının orta öğretim öğretmenlerince değerlendirilmesine yönelik bir analiz (Unpublished master’s thesis). Dumlupınar University, Kütahya, Turkey.
• Bohn, A. P., & Sleeter, C. E. (2000). Multicultural education and the standards movement: a report from the field. Phi Delta Kappan, 82(2), 156-161.
• Candan, D. G., & Ergen, G. (2014). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 134-161.
• Cevizci, A. (2005). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma.
• Chang, M. J. (2002). The impact of an undergraduate diversity course requirement on students' racial views and attitudes. The Journal of General Education, 51(1), 21-42.
• Cılga, İ. (2001). Demokrasi insan hakları kültürü ve çocuk hakları. Milli Eğitim Dergisi, 151(3), 69-73.
• Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 27-40.
• Crick, B. (2007). Citizenship: the political and the democratic. British Journal of Educational Studies, 55(3), 235–248.
• Çeçen, A. (1984). Demokrasi ve insan hakları. İnsan Hakları Yıllığı, 5(6), 67-97.
• Çüçen. A. K. (2011). İnsan hakları. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Directorate General of Migration Management. (2017). 2016 Türkiye göç raporu. Ankara: T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: 40. Erişim adresi: http://www.goc.gov.tr/files/files/2016_yiik_goc_raporu_haziran.pdf. Accessed 04 May 2017.
• Doğan, B., & Gülüşen, A. (2011). Türkçe ders kitaplarındaki (6-8) metinlerin değerler bakımından incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 75-102. Doğan, İ. (2004). Modern toplumda vatandaşlık, demokrasi ve insan hakları. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Dolanbay, H. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler öğretmenliği programında öğrenim gören öğretmen adaylarının insan hakları ve demokrasi dersinin işlenişine ilişkin görüşleri (Unpublished master’s thesis). İnönü University, Malatya, Turkey.
• Duster, T. (1993). The diversity of the University of California at Berkeley: An emerging reformulation of competence in an increasingly multicultural world. In B. W. Thompson & S. Tyagi (Ed.), Beyond a dream deferred: Multicultural education and the politics of excellence. Minneapolis, MN: University of Minnesota Press.
• Estrada, V. E. (2012). Evaluating the effects of diversity courses and student diversity experiences on undergraduate students’ democratic values at a private urban research institution (Unpublished doctoral dissertation). University of Southern California, USA.
• European Civil Protection and Humanitarian Aid Operations. (2017). https://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjCjsPFrd7WAhXQbZoKHea-CpAQFgguMAE&url=http%3A%2F%2Fecho.info.tr%2Ffactsheet%2F7&usg=AOvVaw1zN2gr6Jk5DXoPijL7zBuM. Accessed 7 October 2017.
• Giddens, A. (2013). Sociology. Cambridge, UK; Malden, MA: Polity Press.
• Gorski, P., & Covert, B. (2000). Multicultural pavilion. http://itari.in/categories/multiculturalism/DefiningMulticulturalEducation.pdf. Accessed 14 June 2017.
• Gövercin, G. (2013). İnsan hakları alanında çalışan sivil toplum kuruluşlarının demokrasi ve insan hakları eğitimine katkısı (Unpublished master’s thesis). Dokuz Eylül University, İzmir, Turkey.
• Grant, C. A., & Sleeter, C. (2007). Doing multicultural education for achievement and equity. New York, NY: Routledge.
• Gündoğdu, K., & Yildirim, A. (2010). Voices of home and school on democracy and human rights education at the primary level: A case study. Asia Pacific Education Review, 11(4), 525–532.
• Halvorsen, A., L., & Wilson, S. M. (2010). Social studies teacher education. In P. Peterson, E. Baker & B. McGaw (Ed.), International encyclopedia of education (pp. 719-737). Oxford, UK: Elsevier Academic Press.
• Humphreys, D. (1998). Diversity and the college curriculum: How colleges & universities are preparing students for a changing world. Washington DC: Ford Foundation Campus Diversity Initiative.
• Hurtado, S. (1996). How diversity affects teaching and learning: A climate of inclusion has a positive effect on learning outcomes. Educational Record, 77(4), 27-29.
• Hurtado, S. (2007). Linking diversity with the educational and civic missions of higher education. The Review of Higher Education, 30(2), 185-196.
• İkiz, F. E., Totan, T., & Karaca, R. (2013). Sorumluluk inançlarını arttıran faktörleri belirleme ölçeğinin uyarlanması. Yeni Symposium Journal, 51(2), 105-115.
• Juelis, J. J. (2009). Parallels between cooperative play and multicultural education (Unpublished doctoral dissertation). University of Washington, USA.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2008). Günümüzde insan ve insanlar sosyal psikolojiye giriş. İstanbul: Evrim Yayınları.
• Kaşkaya, A., & Turan, T. (2017). İlkokul Türkçe ders kitaplarının değer aktarımı açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 417-441.
• Keskin, Y., & Yaman E. (2014). İlköğretim sosyal bilgiler programı ve ders kitaplarında yeni bir paradigma: Çokkültürlü eğitim. Turkish Studies, 9(2), 933-960.
• Kissen, R. M. (1989). Multicultural Education: The Opening of the American Mind. English Education, 21(4), 211-218.
• Kogler, H. H. (1999). New arguments for diversifying the curriculum: Advancing students' cognitive development. Diversity Digest, 99. http://www.diversityweb.org/digest/sm99/curriculum.html. Accessed 7 October 2017.
• Köknel, Ö. (1986). İnsanı anlamak. İstanbul: Altın Kitaplar.
• Lickona, T. (1991). Educating for character: how our schools can respect and responsibility. New York: Bantam Books.
• Linton, S. (1998). Claiming disability: Knowledge and identity. New York: New York University Press.
• Mackie, G., Moneti, F., Shakya, H., & Denny, E. (2015). What are social norms? How are they measured? https://www.unicef.org/protection/files/4_09_30_Whole_What_are_Social_Norms.pdf. Accessed 25 June 2017. MoNE (Ministry of National Education). (2017a). Hayat bilgisi dersi öğretim programı. Ankara: MEB.
• MoNE (Ministry of National Education). (2017b). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Ankara: MEB.
• MoNE (Ministry of National Education). (2017c). İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim programı. Ankara: MEB.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Mowling, C. M., Brock, S. J., & Hastie, P. A. (2011). African-American children's representation of personal and social responsibility. Sport, Education and Society, 16(1), 89-109.
• Mwonga, C. (2005). Multicultural education: New path toward democracy. http://www.macalester.edu/educationreform/publicintellectualessay/CarolineM.pdf. Accessed 15 June 2017.
• Olneck, M. (2011). Facing multiculturalism’s challenges in Korean education and society. Asia Pacific Education Review, 12(4), 675-690.
• Özdemir, H. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerine demokrasi kültürü kazandırmada demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesinin katkısı (Kütahya ili örneği) (Unpublished master’s thesis). Dumlupınar University, Kütahya, Turkey.
• Özkalp, E. (2012). Kültür ve kültürel değişme. In Ç. Kırel & Z. Sungur (Ed.), Davranış bilimleri-I (pp. 58-83). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.
• Özmen, H. İ. (2009). Liderlik davranışlarını etkileyen toplumsal normların analizi (Unpublished doctoral dissertation). Süleyman Demirel University, Isparta, Turkey.
• Park, H. C. (2001). The values and virtues promoted in the proposed seventh course of study in civic education: Implications for democratic citizenship and democratic citizenship education in Korea. Asia Pacific Education Review, 2(1), 66–73.
• Paluck, E. L., & Ball, L. (2010). Social norms marketing aimed at gender based violence: a literature review and critical assessment. New York: International Rescue Committee.
• Palumbo, M. (1982). Human rights: meaning and history. Malabar, FL: Robert E. Krieger Publishing Company.
• Parekh, B. (2002). Çokkültürlülüğü yeniden düşünmek: kültürel çeşitlilik ve siyasi teori. Ankara: Phonenix Yayınevi.
• Parker, W. (2003). Teaching democracy: unity and diversity in public life. New York: Teachers College.
• Robinson, N. (2001). Challenge us; ı think we're ready: establishing a multicultural course of study. The English Journal, 91(2), 68-73.
• Reitz, J. (2009). Assessing multiculturalism as a behavioural theory. In R. Breton, K. Dion & K. Dion (Ed.), Multiculturalism and social cohesion: potentials and challenges of diversity (pp. 1-43). New York: Springer.
• Roh, Y. R. (2004). Democratic citizenship education in the information age: A comparative study of South Korea and Australia. Asia Pacific Education Review, 5, 167–177.
• Schlenker, B. R., Britt, T. W., Pennington, J., Murphy, R., & Doherty, K. (1994). The triangle model of responsibility. Psychological Review, 101(4), 632-652.
• Selanik Ay, T., & Dal, S. (2014). İlköğretim öğrencilerinin yazılı anlatım ürünlerine göre sorumluluk değeri algıları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 78-93.
• Suh, B. K., & Traiger, J. (1999). Teaching values through elementary social studies and literature curricula. Education, 119(4), 723–727.
• Sungur, G. (2010). İlköğretim birinci sınıfa devam eden çocukların sosyal uyum becerilerinin incelenmesi (Unpublished master’s thesis). Selçuk University, Konya, Turkey. Tekiroğlu, M. (2013). Kitle iletişim araçlarının 8. sınıfta okutulmakta olan “vatandaşlık bilgisi ve demokrasi eğitim” dersine etkilerinin araştırılması ve değerlendirilmesi (Unpublished master’s thesis). Dokuz Eylül University, İzmir, Turkey.
• Tezcan, M. (1997). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Bilim Yayınarı.
• Topuz, H. (1989). Demokrasi eğitiminde boyutlar ve sorunlar (Panel I), Demokrasi için eğitim. Ankara: Türk Eğitim Derneği, 37-46.
• Touraine, A. (1997). Demokrasi nedir? İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tunçbilek, G. (2011). İlköğretim Türkçe ders kitaplarındaki hak ve özgürlükler temasının demokrasi eğitimi açısından incelenmesi (Unpublished master’s thesis). Çanakkale Onsekiz Mart University, Çanakkale, Turkey.
• Uysal, B. (1984). Siyasal katılma ve katılma davranışına ailenin etkisi. Ankara: TODAİE.
• Veugelers, W. (2007). Creating critical‐democratic citizenship education: Empowering humanity and democracy in Dutch education. Compare: A Journal of Comparative and International Education, 37(1), 105-119.
• Yeşil, R. (2002). Okul ve ailede insan hakları ve demokrasi eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yeşil, R., & Aydın, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(11),65–84.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yurtal, F., & Yontar, A. (2006). Sınıf öğretmenlerinin öğrencilerinden bekledikleri sorumluluklar ve sorumluluk kazandırmada kullandıkları yöntemler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 411-424.