An Evaluation of John Locke's Understanding of Religious Tolerance

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 4, 1404 - 1417, 22.12.2025

Eda Çakmakkaya

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1668705

Öz

This study aims to discuss the scope of toleration (religious) in Locke and to what extent tolerance is possible in each area. Although Locke addressed the concept of tolerance with a religious focus on the axis of church and civil, the concept has been examined in a broad scope to include other differences. The problem of tolerance maintains its relevance in today's world where coexistence is increasing. In this direction, the study will first focus on the relationship between tolerance and the state of nature in Locke. According to this relationship, it will be shown that tolerance is not a choice but already exists in the state of nature and is carried to the social contract within the framework of the search for a guarantor. Then, the scope and limits of tolerance will be discussed. The church is presented as a voluntary community of people who come together for the purpose of worship. In this context, the church has the right and authority to act autonomously from the civil as long as it does not harm civil life. However, it will be noted that Locke excludes Catholics from the scope of tolerance on the grounds that they do not have the principle of tolerance and those who deny the existence of God on the grounds that they do not have a commitment to moral values. Afterwards, the boundaries of the areas of authority in the relationship between the civil and the church will be drawn and an attempt will be made to show how far the authority of the civil can be expanded in which cases and for what reasons. Finally, it will be argued that under a suitable civil administration, both groups in question can be kept within the limits of tolerance. Phenomenological and analytical methods will be used as methods.

Anahtar Kelimeler

Toleration , Reciprocity , Role of the Civil

John Locke’un Dini Tolerans Anlayışı Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Bu çalışma, Locke’da toleransın (dini) kapsamını ortaya koyarak her bir alanda toleransın ne derece mümkün olduğunu tartışmaya açmayı amaçlamaktadır. Locke tolerans kavramını kilise ve sivil ekseninde dini odaklı ele almış olsa da kavram diğer farklılıkları da içerecek şekilde geniş kapsamda incelenmiştir. Tolerans sorunu bir aradalığın gittikçe arttığı günümüz dünyasında barış ortamının nasıl sağlanacağına ilişkin olarak güncelliğini korumaktadır. Çalışma bu doğrultuda ilk önce Locke’da tolerans ve doğa durumu arasındaki ilişki üzerinde duracaktır. Bu ilişki uyarınca toleransın bir tercih olmaktan ziyade doğa durumunda hali hazırda varolduğu ve bir garantör arayışı çerçevesinde toplum sözleşmesine taşındığı gösterilecektir. Daha sonra ise toleransın kapsamı ve sınırları ele alınacaktır. Kilise ibadet edebilmek amacıyla bir araya gelmiş gönüllü insan topluluğu olarak ortaya konur. Bu bağlamda sivil hayata zarar vermediği sürece kilise sivilden özerk hareket etme hak ve yetkisine sahiptir. Bununla birlikte, Locke’un tolerans ilkesine sahip olmamaları gerekçesiyle Katolikleri, ahlaki değerlere bağlılıkları olmaması gerekçesiyle de Tanrı’nın varlığını reddedenleri tolerans kapsamı dışında bıraktığına dikkat çekilecektir. Akabinde sivilin ve kilisenin birbirleriyle olan ilişkisinde yetki alanlarının sınırları çizilerek sivilin yetkilerinin hangi durumlarda ve hangi gerekçelerle nereye kadar genişletilebileceği gösterilmeye çalışılacaktır. En son olarak ise uygun bir sivil yönetim altında söz konusu iki kitlenin de tolerans sınırları kapsamında tutulabileceği ileri sürülecektir. Yöntem olarak fenomenolojik ve analitik yöntemler kullanılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tolerans , Karşılıklılık , Sivilin Rolü

Kaynakça

• Ağaoğulları, M. A., Zabcı, F. Ç., ve Ergün, R. (2009). Kral-Devletten Ulus- Devlete. Ankara: İmge Kitabevi. Akdemir, F. (2019).
• John Locke’ta Hoşgörü Anlayışı Bağlamında İnanç Özgürlüğü Problemi ve Din-Devlet İlişkisi, FLSF, 2019 Bahar, sayı: 27, ss. 132-151.
• Akın, F. İ., (1987). Kamu Hukuku, İstanbul: Beta Yayınları.
• Alpyağıl, R. (2006). “Marrano” Derrida, “Morisko” İbn Arabi’’, Derrida: Yaşamı Yeniden Düşünmek içinde, Cogito dergisi, sayı: 47-48 özel sayı ss. 223-235, Dergi editörü: Şeyda Öztürk, Konuk editör: Zeynep Direk, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cassell’s Latin Dictionary (Latin-English and English-Latin) (1938) revised by J. R. V. Marchant and Joseph F. Charles. Cassell and Company Ltd. London, Toronto, Melbourne and Sydney.
• Cevizci, A. (2005). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma.
• Çağmar, M. Ş. (2024), Human Nature, Equality and Violence: Hobbes A Political Review, Kalagatos Revista de Filosofia, V. 21, N. 1, 1-16.
• Descartes (2017a). Metot Üzerine Konuşma, (A. Altınörs, Çev.). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Descartes (2017b). Felsefenin İlkeleri, (M. Akın, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Dunn, J. (2011). John Locke, (H. Gür, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Forst, R. (2008). Pierre Bayle’s Reflexieve Thory of Toleration. Nomos, 48, 78-113.
• George, P. P. (2005). Natural Law and Human Rights: A Conversation.E. M. Bucar ve B. Barnett (Ed), Does Human Rights Need God? içinde (ss. 135-145). Cambridge, UK: B. Eerdmans Publishing Co.
• Goldie, M. (Ed.) (2010). John Locke, A Letter concerning Toleration and Other Writings, edited and with an Introduction. Indianapolis: Liberty Fund.
• Göze, A. (1969). Onyedinci ve Onsekizinci Yüzyıl Düşünürlerinde Baskıya Karşı Direnme (Onyedinci ve Onsekizinci Yüzyıl), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 35(1-4). Juergensmeyer, M. (2003). Terror in the Mind of God, Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press.
• Kapani, M. (1993). Kamu Hürriyetleri (Kamu Hürriyetleri). Ankara: Yetkin Yayınları.
• Kargın, H. H. (2024). John Locke’un Din Felsefesi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 11 (1), 73-92.
• Klein, E. (1969). A Comprehensive Etymological Dictionary of the English Language, Amsterdam: Elsevier Publishing Company.
• Lascano, P. M. (2016). Locke's Philosophy of Religion. M. Stuart (Ed), A Companion to Locke içinde (ss. 469-486). UK: Wiley Blackweel.
• Locke, J. (2016). Yönetim Üzerine İkinci İnceleme, (çev. F. Bakırcı), Ankara: Eski Kitaplar.
• Locke, J. (2017a). Tolerans Üzerine Bir Mektup, (çev. F. Yılmaz), Atıf Yayınları: Ankara.
• Locke, J. (2017b). İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme, (çev. V. Hacıkadiroğlu), İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Marko, S. J. (2023). John Locke’s Theology: An Ecumenical, Irenic and Controversial Project, New York: Oxford University Press.
• Nişancı, Ş. (2013). Sivil İtaatsizlik-İyi Vatandaş Olmak mı, İyi İnsan Olmak mı?, İstanbul: Etkileşim Yayınları.
• Ömeroğlu, Ö. (2009). Direnme Hakkı, Meşruluğu ve Pratik Değeri, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, volume XIII Issue 1-2, ss. 103-115.
• Özgökman, F. (2022). Descartes’ta Tanrı Fikri ve Tanrı’nın Varlığı, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 53: 509-532.
• Rawls, J. (1999). A Theory of Justice. Cambridge: MA (1999).
• Selengut, C. (2008). Sacred Fury: Understanding Religious Violence. United States of America Rowman & Littlefield Publishers.
• Taşkın, A. (2004). Baskıya Karşı Direnme Hakkı, TBB Dergisi Sayı 52, ss. 37-65.
• Tuckness, A. (2016). Locke on Toleration, A Companion to Locke içinde, Ed. By Matthews Stuart, ss. 433-448, Wiley Blackwell: UK.
• Tuckness, A. (2024). “Locke’s Political Philosophy”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta & Uri Nodelman (eds.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/sum2024/entries/locke-political/>.
• Tully, J. (1993). An Approach to Political Philosophy: Locke in Contexts. Cambridge: Cambridge University Press.
• Woolhouse, R. (2011). John Locke. (çev. A. Terzi). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Woozley, A. D. (2017). Giriş, İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme içinde, (çev. V. Hacıkadiroğlu). İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Yılmaz, F. (2017a). Tolerans, Hoşgörü ve Müsamaha, Tolerans Üzerine Bir Mektup içinde (ss.1-13). Ankara: Atıf Yayınları.
• Yılmaz, F. (2017b). John Locke’un Tolerans Anlayışına Bir Eleştiri, Kesit Akademi Dergisi, Yıl:3 Sayı: 8, ss. 281-299.