Erzurum'un İlk Kadın Milletvekili Nakiye Elgün'ün 5. Dönem TBMM'deki Faaliyetleri

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: TBMM’nin 100. Yılı ve Millî İrade Özel Sayısı, 92 - 115, 30.11.2020

Sadık Sarısaman

https://doi.org/10.32709/akusosbil.731748

Cited By: 1

Öz

Nakiye Elgün 1882’de İstanbul’da doğmuştur. Rehberi Maarif Mektebi'nde başladığı öğrenim hayatı 1901'de Darülmuallimattan mezuniyeti ile sona ermiştir. Öğretmenlik hayatına ise Darülmuallimat'ta başlamıştır. Ardından Sultan Ahmet İnas İdadi'sinde görev yapmıştır. Evkafa bağlı mekteplerde ıslahat çalışmaları yürütmüştür. Cemal Paşa'nın isteği üzerine Suriye'deki okullar için hazırlanan maarif programına katkı sağlamıştır. Özel okullardan Feyziye Mektepleri'ni teşkilatlandırmıştır.
Elgün cemiyetçilik çalışmalarında da bulunmuştur. Teali-i Nisvan Cemiyeti'nin kurucuları arasındadır. Şehit Ailelerine Yardım Birliği adlı bir teşkilat kurmuştur. Türk Ocağı'nda, Halkevlerinde, Tayyare Cemiyeti'nde, Himayei Etfal Cemiyetinde çeşitli görevler yapmıştır. 1930’da kadınlara belediye seçimlerine katılma hakkı verilince İstanbul Belediye Meclisi'ne seçilmiştir. Ardından 1934'de kadınlara ve seçme ve seçilme hakkı verilince 5. dönem TBMM'de Erzurum milletvekili olarak görev yapmıştır. 6 ve 7. dönemlerde de Erzurum'dan milletvekili seçilmiştir.
Elgün 5. dönem milletvekilliği süresince toplam 509 oylamaya katılmış ve bunların tamamında evet oyu kullanmıştır. Bu dönemde 7 konuşma ile en çok konuşma yapan kadın milletvekilleri arasına girmiştir. 2 önergede ve 2 kanun teklifinde imzası vardır. Dahiliye Encümeninde görev yapmıştır. Toplam 35 mazbatanın hazırlanmasına katkı sağlamıştır. 1946'da milletvekilliği sona erince emekli hayatı yaşamaya başlamış, bu dönemde yardım kuruluşlarında faaliyet göstermiştir. 23 Mart 1954 tarihinde İstanbul'da vefat etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Nakiye Elgün, eğitim, Erzurum, Türkiye Büyük Millet Meclisi, parlamento tarihi, kadın

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

-

Activities of Nakiye Elgün Who Was the First Woman Deputy of Parliament from Erzurum In The 5th Period of The Grand National Assembly of Turkey

Öz

Nakiye Elgün was born in İstanbul in 1882. Her educational life starting at Rehberi Maarif School. ended with her graduation from Darülmuallimat in 1901. She started her duty as a teacher at Darülmuallimat. Then she worked at Sultan Ahmet İnas High School. She carried out reformation works in the schools under the pious foundations. At the request of Cemal Pasha, she contributed to the education program prepared for the schools in Syria. She organised Feyziye Schools that were among the private schools.
Elgün also performed association activities. She was among the founders of Teali-i Nisvan Association. She established an organization named Association of Aid for the Families of Martyrs. She carried out various duties at Türk Ocağı, Community Centres, Aeroplane Association, and Himayei Etfal Association. She was elected to the Istanbul Municipal Council when women were given the right to participate in municipal elections in 1930. Then she carried out the duty as a deputy from Erzurum in the 5th period of the Grand National Assembly of Turkey when women were enfranchised the right to vote and be elected was given to women in 1934. She was elected as a deputy from Erzurum also in the 6th and 7th periods.
During her duty as a deputy in the 5th period, Elgün voted 509 times and voted “yes” in all of these votes. With 7 speeches, she was among the woman deputies who addressed speeches most during this period. There was her signature in 2 proposals and 2 legislative proposals. She worked in the Council of Internal Affairs. She contributed to the preparation of a total of 35 protocols of election. She was retired when her duty as a deputy ended in 1946, and she carried out activities in aid agencies during this period. She died in İstanbul on 23 March 1954.

Anahtar Kelimeler

Nakiye Elgün, education, Erzurum, Grand National Assembly of Turkey, history of parliament, woman

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Afetinan, A. (1982). Tarih Boyunca Türk Kadınının Hak ve Görevleri, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı yayınları.
• Akşam Gazetesi
• Avcı, M. (2016). " Osmanlı Devleti'nde Kadın Hakları ve Kadın Haklarının Gelişimi İçin Mücadele Eden Öncü Kadınlar", Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 55, 225-254.
• Cumhuriyet Gazetesi
• Duroğlu, S. (2007). Türkiye'de İlk Kadın Milletvekilleri, Türkiye’de İlk Kadın Milletvekilleri, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gövsa, İ. A. (1946). Türk Meşhurları Ansiklopedisi, İstanbul: Yedigün Neşriyat.
• Güneş, İ. (2001). Türk Parlamento Tarihi (T.B.M.M. V. Dönem 1935-1939), C.2, Ankara: T.B.M.M. Vakfı Yayınları.
• http://www.cocukhaklariizleme.org/cocuk-haklarinin-tarihcesi (ET: 10 Nisan 2020)
• https://www.matematiksel.org/nakiye-elgun-osmanlidan-turkiyeye-bir-egitimcinin-ve-tarihte-ilk-cocuk-haklari-bildirgesinin-yazarinin-oykusu/(ET: 10 Nisan 2020)
• Kurnaz, Ş. (1992). Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını, 1839-1923), İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı yayınları.
• Kurun Gazetesi
• Milliyet Gazetesi
• Önen, Y, R. (10 Şubat 1935)." Erzurum Saylavı Bayan Nakiye Anlatıyor", Kurun, 6141-79.
• Öztürk, C. (2012)."İdadi" Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 21, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 464-466.
• Öztürk, M. (2014). "Osmanlı'dan Cumhuriyete Bir Eğitimci: Nakiye Elgün", Atatürk Dergisi, 3(2), 29-46.
• Resmi Gazete, Sayı: 3553, 3773.
• Son Posta Gazetesi
• Şapolyo, E, B. (1968). İstiklal Savaşı ve Edebiyat Tarihi (Milli Mücadelenin Edebi Vesikaları 1919-1923, İstanbul: Ak Kitabevi.
• Topçuoğlu, O. ve Topçuoğlu, T. (1984). Cumhuriyet Döneminde Olaylarda ve Mesleklerde Basınımızda Yer Alan İlk Kadınlar, Ankara.
• Topkapı Fukaraperver Cemiyeti (2008). 1908-2008, İstanbul.
• Toros, T. "Niçin Evlenemediler", Milliyet, 14 Haziran 1986.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Devre V, C.1-29.
• Ulus Gazetesi
• Üçüncü Türk Dil Kurultayı 1936 Tezler, Müzakere Zabıtlar, (1937). İstanbul: Devlet Basımevi.
• Yalçın, H. (2019). Cumhuriyet Dönemi Kadın İmajı İnşası (1928-1938), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara.