Risâletü'n-Nushiyye’de Bir Üstsöylem Ögesi Olarak Kendinden Söz Etme

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: Yunus Emre ve Türkçe Özel Sayısı, 226 - 243, 30.11.2021

Ferdi Bozkurt

https://doi.org/10.32709/akusosbil.991224

Öz

Üstsöylem, dinleyicinin ya da okurun (alıcının) bir metni algılayışına rehberlik etme amacıyla yazarın ya da konuşurun (vericinin) dil kullanımını alıcıya göre biçimlendirmesidir. Üstsöylem etkileşimin temel kaynakları, duruş ve katılım olmak üzere iki ana ulama ayrılmaktadır. Yazarın duruşunun ana ögelerinden biri olan kendinden söz etme, metni üreten yazarın kendisini çeşitli biçimlerde okura hissettirmesidir. Üstsöylem çalışmaları Türkiye’de edebî nitelik taşıyan eserlerde çok fazla çalışılmayan bir dilbilim yaklaşımıdır. Üstsöylem çalışmaları gerçekleştiren araştırmacıların akademik metinler dışında da üstsöylem taksonomilerini değerlendirmesi önemlidir. Edebî metinlere dilbilimin farklı alanlarında ve farklı bakış açılarıyla yaklaşmak özgün değerlendirmeleri ortaya çıkaracağı için önemlidir. Bu çalışmada Türkçenin en önemli şairlerinden biri olan Yunus Emre tarafından yazılan ve Türk edebiyatının en önemli nasihatnamelerinden biri olarak kabul edilen Risâletü'n-Nushiyye’deki kendinden söz etme işaretleyicileri ele alınmıştır. Çalışma kapsamında tüm metin defalarca taranarak kendinden söz etme işaretleyileri belirlenmiştir. Risâletü'n-Nushiyye’deki kendinden söz etme işaretleyicisi olarak hangi yapıların kullanıldığı, bu yapıların sıklıkları, dağılımları ve özellikleri örnekleri sunularak irdelenmiştir. Ayrıca kendinden söz etme işaretleyicileri arasında ne gibi benzerlikler ve farklılıklar olduğu ele alınmıştır. Ken Hyland’ın ortaya koyduğu üstsöylem kuramlarının dilin inceliklerini ortaya çıkarmadaki rolü Risâletü'n-Nushiyye’de gösterilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonucunda Türkçenin eklemeli dil yapısından ve adıl düşürme özelliğinden dolayı diğer dillerden farklı biçimde kendinden söz etme işaretleyicilerine sahip olduğu gözlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Risâletü, üstsöylem, yazar duruşu, kendinden söz etme

Self-Mention as an Element of Metadiscourse in Risaletü'n-Nushiyye

Öz

The term metadiscourse is the way of understanding language in use, representing a writer's or speaker's attempts to guide a receiver's perception of a text. The main sources of metadiscourse interaction are divided into two main categories: stance and engagement. Self-mention, which is one of the main elements of the author's stance, is that the author, who produces the text, makes himself felt to the reader in various ways. Metadiscourse studies is a linguistic approach that is not frequently studied in literary texts in Turkey. It is important for researchers who carry out metadiscourse studies to evaluate metadiscourse taxonomies outside of academic texts. Approaching the literary texts of various languages with different linguistic fields and perspectives is important as it will reveal different results. The self-mention markers in Risâletü'n-Nushiyye, which was written by Yunus Emre and it is the one of the most important text of Turkish literature, were discussed in this study. The self-mention markers were determined by scanning the entire text many times within the scope of the study. Which structures are used as markers of self-mention in Risaletü'n-Nushiyye, their frequencies, distributions and properties are examined in this study. In addition, the similarities and differences between the self-mention markers were discussed. The role of metadiscourse theories put forward by Ken Hyland in revealing the subtleties of language has been tried to be applied in Risâletü'n-Nushiyye. The self-mention markers differently from other languages has been observed due to agglutinative language structure and pronoun drop feature of Turkish as a result of the study. 

Anahtar Kelimeler

Risâletü, metadiscourse, stance, self-mention

Kaynakça

• Ahangari, S. ve Kazemi, M. (2014). A content analysis of ‘Alice in Wonderland’regarding metadiscourse elements. International Journal of Applied Linguistics and English Literature, 3(3), 10-18. http://dx.doi.org/10.7575/aiac.ijalel.v.3n.3p.10.
• AlJazrawi, D. A. ve AlJazrawi, Z. A. (2019). The use of meta-discourse an analysis of interactive and interactional markers in English short stories as a type of literary genre. International Journal of Applied Linguistics and English Literature, 8(3), 66−77. https://doi.org/10.7575/aiac.ijalel.v.8n.3p.66.
• Babacan, V. (2017). Yunus Emre’nin Risaletü’n Nushiyye’si ve Divan’ı-giriş, inceleme, metin, dizin. İstanbul: Doruk Yayınları.
• Boz, E. (2017). Yûnus Emre: Risâletü’n-Nushiyye-öğüt kitabı. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Chávez Muñoz, M. (2013). The “I” in interaction: authorial presence in academic writing. Revista de Lingüística y Lenguas Aplicadas, 8(1), 49-58.
• Dontcheva-Navratilova, O. (2013). Authorial presence in academic discourse: Functions of author-reference pronouns. Linguistica Pragensia, 23(1), 9-30.
• Esmaeili, S. (2020). Interactional meta-discourse resources in Oliver Twist. International Journal of English Linguistics, 10(6), 78-89. https://doi.org/10.5539/ijel.v10n6p78
• Gölpınarlı, A. (1943). Yûnus Emre Dîvânı. İstanbul: Ahmet Halid Kitabevi.
• Gölpınarlı, A. (1965). Yûnus Emre Risâlat al-Nushiyya ve Dîvân. İstanbul: Eskişehir Turizm ve Tanıtma Derneği Yayını.
• Günay, U. ve Horata, O. (2004). Yunus Emre Risâletü'n- Nushiyye. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Harwood, N. (2005). “I hoped to counteract the memory problem, but I made no impact whatsoever”: Discussing methods in computing science using I. English for Specific Purposes, 24(3), 243-267. https://doi.org/10.1016/j.esp.2004.10.002
• Hyland, K. (1998). Persuasion and context: The Pragmatics of academic metadiscourse. Journal of Pragmatics. 30, 437-455. https://doi.org/10.1016/S0378-2166(98)00009-5
• Hyland, K. (2001). Humble servants of the discipline? Self-mention in research articles. English for Specific Purposes, 20(3), 207-226. https://doi.org/10.1016/S0889-4906(00)00012-0
• Hyland, K. (2005a). Metadiscourse: Exploring interaction in writing. Oxford: Continuum.
• Hyland, K. (2005b). Stance and engagement: a Model of Interaction in Academic Discourse. Discourse Studies, 7(2): 173–192.
• Hyland, K. (2017). Metadiscourse: What is it and where is it going?. Journal of Pragmatics, 113, 16-29.
• Hyland, K. (2018). The essential Hyland: Studies in applied linguistics. Londra: Bloomsbury Publishing.
• Hyland, K. ve Tse, P. (2004). Metadiscourse in academic writing: A reappraisal. Applied Linguistics, 25(2), 156-177.
• Ivanič, R. (1998). Writing and identity: The discoursal construction of identity in academic writing. Philadelphia: John Benjamins.
• Kapranov, O. (2021). Self-mention in science communication associated with COVID-19 research: A comparison of computer-mediated communicative practices in the United Kingdom and the United States of America. American, British & Canadian Studies, 36(1).
• Karahan, P. (2013). Self-mention in scientific articles written by Turkish and non-Turkish authors. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 70, 305-322.
• Kuhi, D. ve Alinejad, Y. (2015). Stephen Hawking's community-bound voice a functional investigation of self-mentions in Stephen Hawking's scientific prose. Journal of English Language Pedagogy and Practice, 8(17), 82-99.
• Mur Dueñas, P. (2007). “I/we focus on”: A cross-cultural analysis of self-mentions in business management research articles. Journal of English for Academic Purposes, 6(2), 143-162.
• Pala, İ. Nasihatnâme, TDV İslâm Ansiklopedisi içinde, https://islamansiklopedisi.org.tr/nasihatname (Erişim tarihi:15.06.2021).
• Sheldon, E. (2009). From one I to another: Discursive construction of self-representation in English and Castilian Spanish research articles. English for Specific Purposes, 28(4), 251-265.
• Şen, E. (2019). Bilimsel makale özetlerinde üstsöylem belirleyicilerinin incelenmesi, (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Tang, R. ve John, S. (1999). The ‘I’in identity: Exploring writer identity in student academic writing through the first person pronoun. English for Specific Purposes, 18, 23-S39.
• Tatcı, M. (1991). Yûnus Emre Divanı-Risâletü’n-Nushiyye- tenkitli metin, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Tatcı, M. (2019). Yûnus Emre’den yolcuya öğütler Risâletü'n-Nushiyye. Türk Ekini, (4), 6-25.
• Walkovv, M. (2019). A three-dimensional model of personal self-mention in research papers. English for Specific Purposes, 53, 60-73.
• Wei, J., Li, Y., Zhou, T. ve Gong, Z. (2016). Studies on metadiscourse since the 3rd Millennium. Journal of Education and Practice, 7(9), 194-204.