Mahalli İdarelerde Altyapı Yatırımlarının Finansman Yöntemleri: Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ) Genel Müdürlüğü Örneği

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 4, 1477 - 1499, 29.12.2021

Mustafa Tuna Sevilay Bostancı

https://doi.org/10.32709/akusosbil.908156

Cited By: 2

Öz

Mahalli idarelerin öncelikle belediye yasaları olmak üzere çeşitli kanun ve diğer mevzuatla birçok görevleri bulunmaktadır. Bu doğrultuda, üstlendikleri hizmetleri yerine getirilebilmek için mahalli idarelere yasalarla birtakım gelirler tahsis edilmiştir. Birçok gelir kaynaklarına rağmen mahalli idare gelirlerinin yeterli olduğunu söylemek mümkün değildir. Kentleşme süreciyle birlikte, halkın bu idarelerden beklentileri de artmış ve çeşitlenmiştir. Bu süreçte yörenin kalkınmasının kilit noktası durumundaki mahalli idareler, yöreye ilişkin yüksek maliyetli altyapı ve diğer yatırımlar nedeniyle yoğun kaynak ihtiyacına gereksinim duymaya başlamışlardır. Türkiye’de merkezi idare son yıllarda yeni altyapı yatırımlarının finansmanı için alternatif ve yeni finansman teknikleri geliştirmeye başlamıştır. Yasal olarak yapılması gerekli yeni düzenlemelerle mahalli idarelerde hali hazırdaki ve yeni yatırımların finansmanında, merkezi idarenin uygulayacağı yeni finansman tekniklerini uygulanabilir hale gelecektir. Mahalli idarelerin uygulamalarında bazı farklılıklar olsa da merkezi idare ile benzer finansman tekniklerini kullanmaktadırlar. Bunlar; finansman şirketleri ile yapılan özel uygulamalar ve özel sektör şirketleriyle yapılan sözleşmelere dayanan özel imtiyazlar, sermaye piyasası araçları ile finansman şeklinde özetlenebilir. Seçilmiş ülke örneklerinde olduğu gibi, Türkiye’de de son yıllarda altyapı yatırımları alanında bazı yasal düzenlemeler yapılarak alternatif finansman yöntemlerinin kullanılmasına olanak sağlandığı görülmektedir. Literatür taraması, ikincil veriler ile örnek olarak incelenen kurumun yatırım kaynaklarının analiz sonuçlarına göre yerel yönetimlerde sermaye piyasası araçlarının kullanım olanaklarının geliştirilmesinin zorunlu olduğu ortaya çıkmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Mahalli idareler, altyapı yatırımları, finansman yöntemleri, yatırım finansmanı, yerel ve kamusal ihtiyaç analizi, sermaye piyasası araçları, Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü

Financial Instruments of Infrastructure Investments in Local Administrations: The Case of Ankara Water and Sewerage Administration (ASKİ) General Directorate

Öz

Local administrations have many duties regulated by various laws and other legislation, including mainly municipal laws. Accordingly, defined revenues are allocated to local administrations to fulfill services they have undertaken. Despite many sources of income, it isn’t possible to state that local governments’ revenues are sufficient. The expectations from local administrations have increased and diversified with urbanization. Local administrations begin to need higher resources for higher cost of infrastructure and other investments. In recent years, the Turkish central administration has begun to develop alternative and new financial models for infrastructure investments. New regulation adjustments are necessary for new financial models of central administration, to be applicable in financing of existing and new investments in local administrations. Although there are some differences in the practices of local administrations, they use similar financing techniques as central administration. These can be summarized as; special concessions based on private practices with financing companies and contracts with private sector companies financing through capital market instruments. There are also some examples of alternative financial models in Turkey. According to the literature review, secondary data and analysis results of the investment resources of Ankara Water and Sewerage Administration has been examined in this study. It is revealed that it is necessary to improve the utilization opportunities of capital market instruments in local governments.

Anahtar Kelimeler

Local governments, infrastructure investments, financial models, investment finance, local and public needs analysis and capital market instruments, Ankara Water and Sewerage Administration

Kaynakça

• Acar, V. (2019). Yerel yönetimlerin alt yapı yatırımlarının finansmanında alternatif bir yöntem olarak sukuk ve bir model önerisi. (Yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Muhasebe ve Finansman Bilim Dalı, Balıkesir.
• Akbulut, A. ve Tekeli, R. (2016). Mali özerk yerel yönetimlerde gelir kaynakları, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40(1), 351-369.
• Aktan, C. C. ve Dileyici, D. (2005). Genel olarak altyapı hizmetleri, C. C. Aktan, D. Dileyici, İ. Y. Vural (ed.) içinde, ss. (11-19). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Aktan, C. C., Dileyici, D. ve İstiklal, V. (2010). Altyapı ekonomisi, altyapı hizmetlerinde serbestleşme ve özelleştirme, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Aliefendioğlu, Y. ve Bostancı, S. (2018). Yerel yönetimlerde raylı sistem yatırımlarının yapılabilirliği: Ankara Büyükşehir Belediyesi Batıkent–Sincan–Törekent Metro Hattı örneği, Sosyal Bilimler Dergisi, 5(21), 117-142.
• Aliefendioğlu, Y. ve Tanrıvermiş, H. (2011). Türkiye’de çevre koruma alanlarında arazi kullanımı ve koruma kararlarının arazi piyasalarına etkileri: Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi örneği, Üçüncü Sektör Kooperatifçilik (Yeni ismiyle Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi), 46(1), 64-102.
• Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ) Genel Müdürlüğü (2017). 2016 yılı faaliyet raporu. https://www.aski.gov.tr/TR/Anasayfa. (Erişim Tarihi: 10.02.2021).
• Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ) Genel Müdürlüğü (2019). 2018 yılı faaliyet raporu. https://www.aski.gov.tr/TR/Anasayfa. (Erişim Tarihi: 12.02.2021).
• Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ) Genel Müdürlüğü (2020). 2019 yılı faaliyet raporu. https://www.aski.gov.tr/TR/Anasayfa. (Erişim Tarihi: 12.02.2021).
• Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ) Genel Müdürlüğü (2021). 2020 yılı faaliyet raporu. https://www.aski.gov.tr/TR/Anasayfa. (Erişim Tarihi: 20.02.2021).
• Aschauer, D. A. (1989). Is public expenditure productive? Journal of Monetary Economics,23(2), 177-200.
• Bozlağan, R. (2003). Kamu yönetimi paradigmasında değişim ve özelleştirme yaklaşımı. Acar, M. ve Özgür, H. (Ed), Çağdaş kamu yönetimi içinde (ss. 278-196). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Çetin, V. R. ve Irmak, I. (2012). Posta hizmetlerinin ekonomisi ve regülasyonu. İstanbul: Rakun Matbaacılık.
• Çetinkaya, Ö. (2015). Mahalli idareler maliyesi (5.Baskı). Bursa: Ekin Kitapevi.
• Dinçsoy, S. (2001). Belediye Tahvilleri (Municipal Bonds) Kavramı ve Mahalli İdareler Tarafından İhraç Edilebilecek Sermaye Piyasası Üzerine Öneriler. Sermaye Piyasası Kurulu Ortaklıklar Finansmanı Dairesi, Yeterlilik Etüdü.
• Ertan, B. (2002). Yerel yönetim kavramı, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 11(1), 22-30.
• Farhadi, M. (2015). Transport infrastructure and long-run economic growth in OECD countries. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 74(4), 73-90.
• Finger, M., Groenewegen, J., & Künneke, R. (2005). The quest for coherence between institutions and technologies in infrastructures. Journal of Network industries, 6(4), 227-259.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü (2020). https://ms.hmb.gov.tr/ uploads/sites/3/2019/02/ 2016Y%C4% B1l%C4%B1-Mali-Analiz-Raporu.pdf. (Erişim Tarihi: 05.02.2021).
• ISPAT (2018). T.C. Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı https://www.igc-turkey.com/tr/news/tc-basbakanlik-turkiye-yatirim-des tek-ve-tanitim-ajansi-ispat-igcturkiye 2018i-destekleme. (Erişim Tarihi:20.02.2021).
• İlbank (2020). İlbank 30 Eylül 2020 Dönemine Ait Konsolide Olmayan Finansal Tablolar ve Sınırlı Denetim Raporu. https://www.ilbank.gov.tr/storage/uploads/reports /iller-bankasi-30092020-bdr.pdf. (Erişim Tarihi: 05.02.2021).
• Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Hazine Garantisi Olmaksızın Hibe Hariç Dış İmkân Sağlanmasına İzin Verilmesine ve Sağlanan Dış İmkânın İzlenmesine İlişkin Yönetmelik, (2009).https://mevzuattakip.com.tr/mevzuat/kamu-kurum-ve-kuruluslarinin-hazine-garantisi -olmaksizin-hibe-haric-dis-imkan-saglamasina-izin-verilmesine-ve-saglanan-dis-imkanin-iz lenmesine-iliskin-yonetmelik. (Erişim Tarihi: 10.02.2021).
• Karahanoğulları, O. (2013). Yerel özerklik: mahalli müşterek ihtiyaçların yerinden yönetimi, Beşinci Ulusal Yerel Yönetimler Sempozyumu, Türkiye Belediyeler Birliği, Ankara.
• Keleş R. ve Yavuz, F. (1989) Yerel yönetimler, genişletilmiş 2. baskı, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Kohn, L., & Pease, R. (2008). Infrastructure Investing: Key Benefits and Risks. J.P. Morgan Asset Management, 1-8.
• Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü 2008/31 Sayılı Genelge. https://yerelyonetimler. csb.gov.tr/genelgeler-i-90284 (Erişim Tarihi: 15.02.2021).
• Munnell, A.H. (1990). Why has productivity growth declined? productivity and public ınvestment, New England Economic Review, (January/February), 3-22.
• Nadaroğlu, H. (1998). Mahalli idareler (6.baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Nadaroğlu, H. (2001). Mahalli idareler, (yenilenmiş 7.basım). İstanbul: Beta Yayınları.
• OECD. (2015). Fostering Investment in Infrastructure. https://www.oecd.org/daf/inv/investment-policy/Fostering-Investment-in-Infrastructure.pdf (Erişim Tarihi: 06.02.2021).
• OECD. (2015). Risk and Return Characteistics Of Infrastructure Investment In Low Income Countries.Worldbank, https://www.oecd.org/g 20/topics /develop ment/Report-on-Risk-and-Return-Characteristics-of-Infrastructure ınvestment- in-Low-Income-Countries.pdf. (Erişim Tarihi: 06.02.2021).
• Ortaylı, İ. (1982). Osmanlı imparatorluğunda idari modernleşme ve mahalli idare alanındaki gelişmeler, İdare Hukuku ve İlimler Dergisi (İHİD), Sarıca’ya Armağan, 3(1), 137-148.
• Ökmen, M., ve Neslihan, K. (2015). Türkiye’de belediye gelirleri içinde borçlanma ve borçların azaltılması için öneriler. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 551-565.
• Öncel, S.Y. (1992). Mahalli idareler maliyesi (2.baskı). İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Özer, M. (2016). Yerel yönetimlerin borçlanma araçları, Gösterge Dergisi, 49-63.
• Özkaya Haykır B. (2016). Kamu özel sektör işbirliği sözleşmeleri kapsamındaki fesih ödemesi düzenlemeleri, ülke örnekleri ve Türkiye uygulaması, (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi). Hazine Müsteşarlığı, Ankara.
• Seval, Ç. Z. (2013). Türkiye’de desantrilizasyon çabaları çerçevesinde yerel yönetimlerin kamu altyapı yatırımlarının finansmanında sermaye piyasasında yararlanma imkanları, (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Snieska, V., & Zykiene, İ. (2009). Socio-ekonomik ımpact of ınfrastructure ınvestments. Engineering Economies, 63(3), 16-25.
• Tanrıvermiş, H. (2019). Türkiye ekonomisinde inşaat ve gayrimenkul sektörlerinin rolleri ve gelişme eğilimlerinin değerlendirilmesi, Kent, İnşaat ve Ekonomi Kongresi, 2 TMMOB Mimarlar Odası Gaziantep Şubesi, Gaziantep.
• Toprak, Z. (2010). Yerel yönetimler, (8. baskı). İzmir: Birleşik Matbaacılık.
• Tortop, N. (1999). Mahalli idareler (6.baskı). Ankara: Yargı Yayınları.
• Tümer, D. (2019). Mahalli idarelerde mali özerklik ve Türkiye açısından değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı Bütçe ve Mali Planlama Bilim Dalı, Bursa.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2021). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/ 10_YerelYone timler.pdf. (Erişim Tarihi: 28.03.2021).
• Türkoğlu, İ. (2009). Yerel yönetimlerde mali reform arayışları: Türkiye’de belediyelerde mali özerklik ve belediye başkanlarının mali özerklik algısı, Ankara: T.C Hazine ve Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayın No:389, s.10-12.
• Uyar, H. (2004). Türkiye’de ve dünyada yerel yönetimler: kısa bir tarihçe, Aydınlanma 1923 Dergisi. 8(51), 31-38.
• Ünal, A. O. (2021). Kamu ulaşım projelerinin gayrimenkul değeri ve kullanımına etkileri: Ankara İli metro projesi örneği, (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Ünal, A. O. ve Tanrıvermiş, H. (2019). Raylı sistem projelerinin gayrimenkul değerine etkisi: Ankara İli Keçiören İlçesi M4 Metro Hattı Projesi örneği, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 29-55.
• Vural, T. (2015). Özelleştirme kavramının yerel yönetimler açısından değerlendirilmesi, Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(1),17-28.
• Yaprak, N. (2020). Mahalli idarelerin Türk idare tarihi açısından gelişim süreci ve hizmet sunum yöntemleri, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 319-341.
• 5393 Sayılı Belediye Kanunu https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf (Erişim Tarihi: 28.03.2021).
• 4749 Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4749&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 (Erişim Tarihi: 28.03.2021).