Examples of Confidential Correspondence between the Heroes of the National Struggle, 23rd Division Commander Ömer Lütfi Argeşo (Karahisar-ı Sahib Deputy) and Mustafa Kemal Pasha (Nuh Bey)

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 3, 1176 - 1185, 26.09.2022

Aslıhan Kılınç

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1015008

Öz

During the National Struggle, patriotic officers, together with Mustafa Kemal Pasha and the Representation Committee, gave a great struggle against the occupation states and the Istanbul Government. One of the important names among these officers is the 23rd Division Commander Ömer Lütfi Argeşo. Originally born in Istanbul, Ömer Lütfi Bey carried out important activities for Afyonkarahisar Sanjak, both as a soldier and as a politician. Especially in the process leading to the Sivas Congress and the elections, he carried out important works in the organization of the National Struggle. During this period, he became one of the key figures in the communication of many regions, especially those in the 23rd Division Command, with Sivas headquarters. Just like the Representative Committee, Ömer Lütfi Bey is of the opinion that in order for the National Struggle to be successful, first of all, the Defense of the Law centers should be strengthened. For this reason, as an experienced and successful soldier during the years of struggle, he both helped organize the resistance movements and did his best for the people to take part in this struggle. Moreover, he provided important assistance to the National Struggle by secretly obtaining weapons and ammunition from the Istanbul Government. Ömer Lütfi Bey, who is also loved and respected by the public, was supported by the Representation Committee for his work and was nominated from Afyonkarahisar in the 1919 elections. Although he was elected to the parliament on behalf of the Representative Committee, it is seen in the archive records that military service came before the deputyship for him. In this study, especially the ATASE and TİTE archives, Ömer Lütfi Bey's life, his deputation process, and some examples of correspondence he made with the Representation Committee and Mustafa Kemal Pasha were tried to be discussed.

Anahtar Kelimeler

Ömer Lütfi Argeşo, Mustafa Kemal Paşha, Karahisar-ı Sahib (Afyon), Afyon Redd-i İlhak Society, deputy

Millî Mücadele Kahramanlarından 23. Fırka Kumandanı (Karahisar-ı Sahib Mebusu) Ömer Lütfi Argeşo ile Mustafa Kemal Paşa’nın (Nuh Bey) Gizli Yazışma Örnekleri

Öz

Millî Mücadele döneminde vatansever subaylar Mustafa Kemal Paşa ve Temsil Heyeti ile birlikte işgal devletlerine ve İstanbul Hükümeti’ne karşı büyük bir mücadele vermiştir. Bu subaylar arasında ki önemli isimlerden birisi de 23. Fırka Kumandanı Ömer Lütfi Argeşo’dur. Aslen İstanbul doğumlu olan Ömer Lütfi Bey gerek asker gerekse siyasetçi olarak Afyonkarahisar Sancağı için önemli faaliyetlerde bulunmuştur. Özellikle Sivas Kongresi ve seçimlere giden süreçte Millî Mücadele harekâtının örgütlenmesinde önemli çalışmalara imza atmıştır. Bu sürede 23. Fırka Kumandanlığı mıntıkasında yer alan bölgeler başta olmak üzere birçok bölgenin Sivas karargâhıyla iletişiminin sağlanmasında kilit isimlerden olmuştur. Tıpkı Temsil Heyeti gibi Ömer Lütfi Bey de Millî Mücadele’nin başarılı olabilmesi için öncelikle Müdafaa-i Hukuk merkezlerinin güçlendirilmesi gerektiği kanaatindedir. Bu nedenle mücadele yıllarında tecrübeli ve başarılı bir asker olarak hem direniş hareketlerinin örgütlenmesine yardımcı olmuş hem de halkın bu mücadelede yer alması için elinden geleni yapmıştır. Dahası İstanbul Hükümeti’nden gizlice silah ve cephanelik temin edilmesini sağlayarak Millî Mücadele’ye önemli yardımlarda bulunmuştur. Aynı zamanda halk tarafından da sevilip sayılan bir isim olan Ömer Lütfi Bey bu çalışmalarından dolayı Temsil Heyeti tarafından desteklenmiş ve 1919 seçimlerinde Afyonkarahisar’dan aday gösterilmiştir. Her ne kadar Temsil Heyeti adına meclise seçilmiş olsa da arşiv kayıtlarında askerliğin onun için mebusluktan önce geldiği görülmektedir. Bu çalışmada ATASE ve TİTE arşivleri başta olmak üzere Ömer Lütfi Bey’in hayatı, mebusluk süreci ayrıca Temsil Heyeti ile Mustafa Kemal Paşa ile yaptığı bazı yazışma örnekleri ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ömer Lütfi Argeşo, Mustafa Kemal Paşa, Karahisar-ı Sahib (Afyon), Afyon Redd-i İlhak Cemiyeti, mebus

Kaynakça

• Akal, E. (2018), Millî Mücadelenin başlangıcında Mustafa Kemal, İttihat Terakki ve Bolşevizm, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aker, M. Ş. (2006), 57. Fırka ve Aydın Millî Mücadelesi, Ankara: Genel Kurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınevi.
• ATASE Arşivi İstiklal Harbi Kataloğu, K:22, G:160, B:160.
• ATASE Arşivi İstiklal Harbi Kataloğu, K:22, G:60, B:60.
• ATASE Arşivi İstiklal Harbi Kataloğu, K:22, G:60, B:60.1.
• ATASE Arşivi İstiklal Harbi Kataloğu, K:22, G:60, B:60aa.
• ATASE Arşivi İstiklal Harbi Kataloğu, K:251, G:78, B:78.
• ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:20, G:206, B:206ac.
• ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:20, G:206, B:206cd.
• ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:20, G:206, B:206cdc.
• ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:20, G:206, B:206cl.
• ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:20, G:206, B:206cu.
• ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:20, G:206, B:206dc.
• ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:20, G:206, B:206dd.
• BOA. DH. İ.UM. EK. 115/86-25.
• BOA. DH. İ.UM. EK. 117/40-2.
• BOA. DH. İ.UM. EK. 120/47-12.
• BOA. DH. İ.UM. EK. 354/40.
• BOA. DH. İ.UM. EK. 57/23-03.
• BOA. DH. İ.UM. EK.27/13.
• Daşdemir, L. (2003). “Afyonkarahisar’da Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ve Faaliyetleri”, VI. Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri (10-11 Ekim 2002), (Yay. Haz: Mehmet Sarlık). Yayın No: 10. Afyon.
• Kalafat, O. (2017), “Birinci Büyük Millet Meclisinde Yer Alan Birinci Dönem Afyonkarahisar Milletvekilleri Meclis Faaliyetleri”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (47) Haziran, 652-667. doi: 10.16992/ASOS.12408
• Karaca, T. N. (2004), Meclis-i Mebusandan Türkiye Büyük Millet Meclisine Geçiş Sürecinde Son Osmanlı Meclis-i Mebusan Seçimleri, Ankara: TTK Basımevi.
• Köstüklü, N. (1999), Millî Mücadele’de Denizli, Isparta ve Burdur Sancakları, Ankara: ATAM.
• Kutay, C. (1973), Kurtuluşun ve Cumhuriyetin Manevi Mimarları, Ankara: Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• M.M. Z.C, c. I, D. 1, İçs. 1, İn.1, 12 Kânunusani 1336:3-4.
• M.M. Z.C, c. I, D. 4, İçs. 1, İn.1, 26 Kânunusani 1336:30.
• Olgun, K. (2011), "Türkiye’de Cumhuriyetin İlanından 1950’ye Genel Seçim Uygulamaları", ATAM Dergisi, 27 (79), 1-36.
• Sarıgüzel, N. (2017), Birinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisinde Antalya Milletvekilleri, OPUS,7 (12), 205-236. https://doi.org/10.26466/opus.319902
• Selenk, S. (2002), Ulusal Kurtuluş Savaşı, (I), İstanbul: Örgün Yayınevi.
• Şeker, K. (2010), “Millî Mücadele Döneminde Burdur’da Sosyal Hayat’’, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (22), 61-74.
• Şişman, A. (1996), "Milll Mücadele’de Afyon ve Uşak’ın Kurtuluşu", Onuncu Millî Egemenlik Sempozyumu “Büyük Taarruz ve Sonuçları”, TBMM Kültür Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları.
• TBMM Albümü 1920-2010, C. I. 1920-1950.
• TİTE Arşivi, K:295, G:24, B:24a001.
• TİTE Arşivi, K:312, G:58, B:58.
• TİTE, Arşivi. K:295, G:32, B:32-1.
• TİTE, Arşivi. K:297, G:34, B:34001.
• TİTE, Arşivi. K:297, G:40, B:40001.
• TİTE, Arşivi. K:297, G:49, B:49001.
• TİTE, Arşivi. K:297, G:78, B:78001.
• TİTE, Arşivi. K:298, G:14, B:14001.
• TİTE, Arşivi. K:298, G:26, B:26001.
• TİTE, Arşivi. K:298, G:26, B:28001.
• TİTE, Arşivi. K:299, G:39, B:39001.
• Yenigün, 31 Teşrin-i Evvel 1335.