M. Saffet Engin, Kemalizm ve Demokrasi

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 3, 1104 - 1123, 26.09.2022

Arda Göbel , Mustafa Fişne

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1097602

Öz

M. Saffet Engin, tek-parti devrinden başlayıp 1970’li yılların sonlarına kadar otuzdan fazla kitap ve çok sayıda makale kaleme almış bir Cumhuriyet aydınıdır. Amerika’da sosyoloji ve felsefe alanlarında öğrenim gördükten sonra Türkiye’ye dönen ve çeşitli okullarda öğretmenlik yapan Engin, bir taraftan da eski Türk tarihi ve dili üzerine eserler yazmıştır. Bu eserleriyle Atatürk’ün dikkatini çeken Engin, zaman zaman onun Çankaya sofrasındaki davetlerine katılmıştır. Atatürk’ten gördüğü bu teveccüh neticesinde Türk Tarih Kurumu ile Türk Dil Kurumu’nun ilk üyeleri arasında yer alan Engin, 1930’lu yılların Türkiye’sinde Atatürk’ün girişimleriyle şekillenen tarih ve dil tezlerinin hazırlanmasında görev almıştır. Engin, 1942 yılında öğretmenlik mesleğinden ayrılmasının ardından hiçbir resmî görev almamış ve vefatına kadar eski Türk tarihi ile Kemalizm’i anlatan eserler yazmıştır. Soğuk Savaş ortamında “anti-komünist” niteliği haiz yazılar kaleme almış olan Engin’in, 1950’li yıllardan itibaren “Türkçü” vasfı biraz daha ön plana çıkmıştır. “Öz Türkçe” olarak yazdığını ifade ettiği kitaplarında ırkçılığa varan görüşler öne sürmüş, Türkiye’de sol ideolojilerin yükselişe geçtiği 1960 sonrasında ise sert bir komünizm aleyhtarı olarak dikkat çekmiştir. Bu çalışma, M. Saffet Engin’in düşünce dünyasına ışık tutmanın yanında, özellikle “Kemalizm” ve “demokrasi” arasındaki ilişki hakkında detaylı bilgi vermeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

M. Saffet (Arın) Engin, Kemalizm, demokrasi

Teşekkür

Bu çalışma, birinci yazarın ikinci yazarın danışmanlığında M. Saffet Engin’in Türk siyasal düşüncesine katkıları üzerine hazırladığı ve yazım aşamasında olan doktora tezinden üretilmiştir.

M. Saffet Engin, Kemalism and Democracy

Öz

M. Saffet Engin is an intellectual who wrote over thirty books and many articles during the Turkish Republic era, from the one-party rule until the end of the 1970s. After studying sociology and philosophy in the USA, Engin returned to Turkey and lectured to students at various schools, and he wrote books on ancient Turkish history and language. Drawing Atatürk's attention, Engin attended his meetings at Çankaya Mansion. Engin became one of the first members of the Turkish Historical Society and the Turkish Language Association; he played a significant role in preparing the Turkish history and language theses shaped by Atatürk's initiatives in the 1930s. After leaving his teaching profession in 1942, he wrote works describing the old Turkish history and Kemalism until his death. Engin wrote articles with an "anti-communist" nature during the Cold War period, and after the 1950s, his "Turkist" views became more noticeable. In his books, which stated that he wrote in "Pure Turkish" (Öz Türkçe), he put forward views that were almost racist, and after 1960, when leftist ideologies were on the rise in Turkey, he drew attention as a staunch anti-communist. The purpose of this study is to provide detailed information about the relationship between "Kemalism" and "Democracy", and shed light on the world of thought of M. Saffet Engin.

Anahtar Kelimeler

M. Saffet (Arın) Engin, Kemalism, democracy

Kaynakça

• Akpolat, Y. (2010). Erken Cumhuriyet döneminde Türk devrimini anlamlandırma ya da devrime ideoloji bulma çabaları. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (44), 103-148.
• Arslan, C. (2009). M. Saffet Engin. T. Bora-M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce (2) Kemalizm içinde (ss. 350-357). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atatürk, M. K. (1997). Atatürk’ün söylev ve demeçleri I-III. Ankara: Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınları.
• Atay, F. R. (1932). Moskova-Roma. İstanbul: Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi.
• Aydın, S. & Taşkın, Y. (2014). 1960’tan günümüze Türkiye tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ayverdi, İ. (2011). Kubbealtı lugatı: asırlar boyu târihî seyri içinde misalli büyük Türkçe sözlük. İstanbul: Kubbealtı İktisadî İşletmesi.
• Bezci, B. (2004). Carl Schmitt’in politik felsefesi açısından modern Türkiye’de güçlü devlet kavramı (Yayımlanmış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Bora, T. (2007). Medeniyet kaybı: milliyetçilik ve faşizm üzerine yazılar. İstanbul: Birikim Yayınları.
• Engin, A. (1953). Atatürkçülük ve Moskofluk-Türklük savaşları. İstanbul: Atatürkçülük Kültür Yayınları.
• Engin, A. (1955). Atatürkçülük’te dil ve din. İstanbul: Atatürkçülük Kültür Yayınları.
• Engin, A. (1960). Atatürkçülük savaşımızda Avrupa kültürü nedir ve ne değildir? İstanbul: Atatürkçülük Kültür Yayınları.
• Engin, A. (1966). Sosyalist geçinenlere karşı Atatürkçülük savaşı: kızıl elma. İstanbul: Atatürkçülük Kültür Yayınları.
• Engin, A. (1968). Türklük düşmanları sosyalist ve Osmanlıcı geçinenlere karşı: Atatürkçülük “manifesto”su. İstanbul: Atatürkçülük Kültür Yayınları.
• Engin, A. (1970). Atatürkçülük savaşımızda ulusal eğitim ve İslâmda Atatürkçülük. İstanbul: Atatürkçülük Kültür Yayınları.
• Engin, A. (1971). Yükseliş yengimiz için Kuran’da Atatürkçülük ve kızıl elma. İstanbul: Atatürkçülük Kültür Yayınları.
• Engin, A. (1972a). Cumhurluğumuzun 50. yıldönümünde Atatürkçülük bildirisi. İstanbul: Atatürkçülük Kültür Yayınları.
• Engin, A. (1972b). Cumhurluğumuzun 50. Yıldönümünde ko vadis? (nereye doğru?). İstanbul: Atatürkçülük Kültür Yayınları.
• Engin, A. (1974). Yükseliş savaşımızda Promete 2. İstanbul: Atatürkçülük Kültür Yayınları.
• Engin, A. (1975). Yükseliş savaşımızda Kıbrıs destanı. İstanbul: Atatürkçülük Kültür Yayınları.
• Engin, A. (1977). Atatürkçülük savaşımızda çağdaş Avrupa: siyasal ve kültürel akımlar kamusu (1) İstanbul: Atatürkçülük Kültür Yayınları.
• Engin, M. S. (1933). Muasır Avrupa içtimaiyatı. İstanbul: Ahmet Sait Matbaası.
• Engin, M. S. (1938a). Kemalizm inkılâbının prensipleri (1) Büyük Türk medeniyetinin tarihî ve sosyolojik tetkikine methal. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası.
• Engin, M. S. (1938b). Kemalizm inkılâbının prensipleri (2) büyük Türk medeniyetinin tarihî ve sosyolojik tetkikine methal. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası.
• Engin, M. S. (1939). Kemalizm inkılâbının prensipleri (3) kültür inkılâbı ve Kemalizmin başka rejimlerle mukayesesi. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası.
• Engin, M. S. (1945). İkinci büyük savaşta Almanya’da gördüklerim. İstanbul: Işık Basım ve Yayınevi.
• Gökberk, M. (1980). Felsefe tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kardeş, M. E. (2012). Carl Schmitt’in politik felsefesi üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Kılıçbay, M. A. (2009). Atatürkçülük ya da Türk aydınlanması. E. Kalaycıoğlu-A. Y. Sarıbay (Ed.), Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme içinde (ss. 233-242). Bursa: Dora Yayınları.
• Kur’an, (1964). İstanbul: Okat Yayınevi.
• Kuyaş, A. (2009). Yeni Osmanlılar’dan 1930’lara anti-emperyalist düşünce. T. Bora-M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce (2) Kemalizm içinde (ss. 247-252). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Pamuk, Ş. (2014). Türkiye’nin 200 yıllık iktisadi tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Parla, T. (1994). Türkiye’de siyasal kültürün resmî kaynakları (1) Atatürk’ün Nutuk’u. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Storer, C. (2015). Weimar Cumhuriyeti’nin kısa tarihi. (S. Özge, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şahinler, M. (1998). Atatürkçülüğün kökeni, etkisi ve güncelliği. İstanbul: Çağdaş Yayınları.
• Timur, T. (1968). Türk devrimi: tarihî anlamı ve felsefî temeli. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Yıldız, A. (2013). Kemalizm: Türkiye’de resmî ideolojinin kavramsal tarihi (1919-1939). Doğu-Batı Dergisi, 66, 171-191.
• Zeybekoğlu, E. (2009). Carl Schmitt’in 20. yüzyıl devlet ve siyaset kuramına katkısı (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.