Özel Okul Öğretmenlerinin Algılarına Göre Örgütsel Adalet ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 4, 1548 - 1582, 17.12.2024

Tuncay Samdan

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1234109

Öz

İlişkisel tarama modeline uygun olarak planlanan bu çalışmanın amacı özel okul öğretmenlerin algılarına göre örgütsel adalet ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın verileri “Kişisel Bilgi Formu, Örgütsel Adalet Ölçeği ve Örgütsel Bağlılık Ölçeği” ile toplanmış olup araştırmaya İstanbul’un Tuzla ilçesinden 236 özel ilkokul ve ortaokul öğretmeni katılmıştır. Verilerin analizinde şu istatistikî analizlerden yararlanılmıştır: “Bağımsız gruplar t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), non-parametrik Kruskal-Wallis H testi ve doğrusal regresyon analizi”. Araştırmanın sonucuna göre öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile örgütsel bağlılıkları arasında pozitif yönde, anlamlı ve güçlü bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Diğer bir ifadeyle, öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arttıkça örgütsel bağlılık düzeyleri de artmaktadır. Yapılan regresyon analizi, öğretmenlerin, örgütsel adalet algı düzeyinin, örgütsel bağlılık düzeyini pozitif yönde etkilediği ve bu etkinin 'büyük' düzeyde olduğunu göstermektedir. Öğretmenlerin örgütsel adalet algı düzeyleri, cinsiyet, medeni durumu, öğrenim durumu, branş ve görev yapılan okul kademesi durumuna göre anlamlı farklılık gösterirken; yaş, mesleki kıdem ve okulda çalışma süresine göre ise anlamlı bir farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ise cinsiyet, yaş, medeni durum, öğrenim durumu, okul kademesi, mesleki kıdem ve okulda çalışma süresine göre anlamlı bir farklılık gösterirken; branş ve daha önce devlet okuluna atanıp atanmama durumuna göre anlamlı bir farklılık göstermediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

örgütsel bağlılık, adalet, örgütsel adalet, özel okul, Organizational commitment, justice, organizational justice, private school

Examining the Relationship Between Organizational Justice and Organizational Commitment According to Private School Teachers' Perceptions

Öz

The purpose of this research is to examine the relationship between organizational justice and organizational commitment according to teacher perceptions.The data of this study were collected through “A Questionnaire, Organizational Commitment Scale” and “Organziational Justice Scale”. 236 private school teachers from Tuzla, Istanbul participated in the research. The following statistical analyzes were performed to analyze the data: “Independent groups t-test, one-way analysis of variance (ANOVA), non-parametric Kruskal-Wallis H test and linear regression analysis”. According to the results of the study, it was determined that there was a positive, significant and strong relationship between teachers' perception of organizational justice and organizational commitment levels.The regression analysis shows that the organizational justice perception of teachers positively affects the level of organizational commitment at a high level. While teachers' organizational justice perception levels differ meaningfully according to gender, marital status, education level, branch and school; there was no meaningful difference according to age, professional seniority and length of working year. Organizational commitment levels of the teachers show a meaningful difference according to gender, age, marital status, level of education, school level, professional seniority and length of working year but there was no meaningful difference according to the branch.

Anahtar Kelimeler

Organizational commitment, justice, organizational justice, private school

Kaynakça

• Ay, G. ve Koç, H. (2014). Örgütsel adalet algısı ile örgütsel bağlılık düzeyi arasındaki ilişkinin belirlenmesi: Öğretmenler üzerinde bir inceleme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(2), 67-90.
• Bal, V. (2014). Örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık ilişkisi: Manisa’daki eğitim kurumlarında bir araştırma. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 1-9.
• Balay, R. (2000). Özel ve resmi liselerde yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı (Ankara ili örneği).
• Balcı, İ. (2024). Mesleki eğitim kurumlarında görevli öğretmenlerin örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık seviyelerinin ıncelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(13), 1-15. Bernerth, J. B., Armenakis, A. A., Feild, H. S., & Walker, H. J. (2007). Justice, cynicism, and commitment: A study of important organizational change variables. The Journal of Applied Behavioral Science, 43(3), 303-326.
• Bursal, M. (2017). SPSS ile Temel Veri Analizleri. Ankara: Anı.
• Cropanzano, R., Ambrose, M. L., Greenberg, J. ve Cropanzano, R. (2001). Procedural and distributive justice are more similar than you think: A monistic perspective and a research agenda. Advances in Organizational Justice, 119, 151.
• Demir, N., ve İnandı, Y. (2023). Okul yöneticilerinin örgütsel adalet davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve örgütsel güven duyguları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-29.
• Dipaola, M. ve Guy, S. (2009). The impact of organizational justice on climate and trust in high schools. Journal of School Leadership, 19(4), 382-405.
• Folger, R. G. ve Cropanzano, R. (1998). Organizational justice and human resource management (Vol. 7). Sage.
• Greenberg, J. (1990). Organizational justice: Yesterday, today, and tomorrow. Journal of Management, 16(2), 399-432.
• Hassan, A. (2002). Organizational justice as a determinant of organizational commitment and intention to leave. Asian Academy of Management Journal, 7(2), 55-66. Jawlik, A.A. (2016). Statistics from A to Z. New Jersey, John Wiley & Sons, Inc.
• Kalaycı, Ş. (2006). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (2. baskı). Ankara: Asil.
• Meyer, J. P., Allen, N. J. ve Gellatly, I. R. (1990). Affective and continuance commitment to the organization: Evaluation of measures and analysis of concurrent and time-lagged relations. Journal of Applied Psychology, 75(6), 710.
• Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1997). Commitment in the workplace: Theory, research, and application. Sage publications.
• Moon, H., Kamdar, D., Mayer, D. M. ve Takeuchi, R. (2008). Me or we? The role of personality and justice as other-centered antecedents to innovative citizenship behaviors within organizations. Journal of Applied Psychology, 93(1), 84.
• Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors: Do fairness perceptions influence employee citizenship? Journal of Applied Psychology, 76(6), 845.
• Niehoff, B. P. ve Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36(3), 527-556.
• O'Reilly, C. A., & Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment: The effects of compliance, identification, and internalization on prosocial behavior. Journal of Applied Psychology, 71(3), 492.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki.
• Ponnu, C. H. ve Chuah, C. C. (2010). Organizational commitment, organizational justice and employee turnover in Malaysia. African Journal of Business Management, 4(13), 2676-2692.
• Randall, D. M. ve Cote, J. A. (1991). Interrelationships of work commitment constructs. Work and Occupations, 18(2), 194-211.
• Redhouse, J. W. (1991). Redhouse Yeni Türkçe-İngilizce Sözlük. IBD Ltd.
• Sager, J. K. ve Johnston, M. W. (1989). Antecedents and outcomes of organizational commitment: A study of salespeople. Journal of Personal Selling & Sales Management, 9(1), 30-41.
• Soysal, H., ve Selvi, Ö. (2023). Öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkilerinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 11(1).
• Swailes, S. (2004). Commitment to change: Profiles of commitment and in‐role performance. Personnel Review.
• Şahin, R., ve Kavas, E. (2016). Örgütsel adalet ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin belirlenmesinde öğretmenlere yönelik bir araştırma: Bayat örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(14), 119-140.
• Şamdan, T., ve Baskan, G. A. (2019). Öğretmenlerin algılarına göre örgütsel adalet ve örgütsel sinizm arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 17-40. Tutar, H. (2014). Örgütsel Psikoloji. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Türk Dil Kurumu Online Sözlük (2022): https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 10.12.2022)
• Uğurlu, C. T., & Kaplan, İ. (2023). Öğretmenlerin örgütsel adalet davranışlarına ilişkin algılarının örgütsel bağlılıklarına etkisi: bir meta-analiz çalışması. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 1-16.
• Yazıcıoğlu, İ., ve Topaloğlu, I. G. (2009). Örgütsel adalet ve bağlılık ilişkisi: konaklama işletmelerinde bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 1(1), 3-16.