Havayolu Yolcu/Yük Taşımacılığının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Asimetrik Davranışının İncelenmesi: Türkiye İçin Ampirik Bir Uygulama

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 4, 1758 - 1774, 17.12.2024

Emre Kılıç , Şevket Pazarcı , Sıla Kale , Mustafa Kızıl

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1245007

Öz

Havayolu taşımacılığı son yıllarda önemli bir ilerleme kaydederek taşımacılık sektöründe stratejik bir konuma yükselmektedir. Havayolu taşımacılığında yaşanan bu büyüme ile sektörün yerel ekonomilere yaptığı katkı önemli seviyelere gelmektedir. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de havayolu yolcu/yük taşımacılığı ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi incelemek ve ekonomik büyümenin havayolu taşımacılığı sektörüne ne kadar duyarlı olduğunu ortaya koymaktır. Bu amaçla 1960-2022 dönemi modellenerek, Xiao (2009) tarafından önerilen kantil eşbütünleşme yöntemiyle analizler gerçekleştirilmektedir. Veri frekansı olarak yıllık veriden yararlanılmaktadır. Ekonomik büyümenin genişleme ve daralma dönemlerinde havayolu taşımacılığına verdiği tepkinin ayrıştırılarak gözlemlenebilmesi için her bir kantil için sonuçlar incelenmektedir. Çalışmanın diğer çalışmalardan ayrılan noktası da burada kendini göstermektedir. Literatürde yer alan diğer çalışmalardan farklı olarak bu çalışma veri setindeki pozitif ve negatif şokları ayrıştırarak asimetrik yapıyı dikkate almaktadır. Analiz sonuçlarına göre Türkiye’de Gayrisafi Yurtiçi Hasılanın havayolu yolcu ve yük taşımacılığının ikisinden de pozitif yönde etkilendiği görülmektedir. Ancak bu etki kantil bazında incelendiğinde katsayı büyüklüklerinin farklılaştığı gözlemlenmektedir. Kantil bazlı sonuçlar, ekonomik büyümenin ekonominin genişleme dönemlerinde yük taşımacılığından daha fazla etkilendiği sonucuna ulaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Havayolu Taşımacılığı, Ekonomik Büyüme, Kantil Eşbütünleşme, Asimetrik Yapı

Examining the Asymmetric Behavior of Air Passenger/Freight Transportation on Economic Growth: An Empirical Application for Turkey

Öz

Air transportation has made significant progress in recent years and is rising to a strategic position in the transportation industry. With this growth in air transportation, the sector's contribution to local economies is reaching significant levels. The aim of this study is to examine the relationship between airline passenger/freight transportation and economic growth in Türkiye and to reveal how sensitive economic growth is to the airline transportation sector. For this purpose, the period 1960-2022 is modeled and analyzes are carried out with the quantile cointegration method suggested by Xiao (2009). Annual data is used as data frequency. The results for each quantile are examined in order to separate and observe the response of economic growth to air transportation during expansion and contraction periods. This is where the study differs from other studies. Unlike other studies in literature, this study takes into account the asymmetric structure by separating positive and negative shocks in the data set. According to the analysis results, it is seen that the Gross Domestic Product in Türkiye is positively affected by both airline passenger and freight transportation. However, when this effect is examined on a quantile basis, it is observed that the coefficient sizes differ. Quantile-based results show that economic growth is more affected by freight transportation during periods of economic expansion.

Anahtar Kelimeler

Air Transporting, Economic Growth, Quantile Cointegration, Asymmetric Structure

Kaynakça

• Adedoyin, F. F., Bekun, F. V., Driha, O. M., & Balsalobre-Lorente, D. (2020). The effects of air transportation, energy, ICT and FDI on economic growth in the industry 4.0 era: Evidence from the United States. Technological Forecasting and Social Change, 160, 120297.
• Altuntaş, M. ve Kılıç, E. (2021). Havayolu Taşımacılığı ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 187 2021.
• Atioğlu, E. (2021). Türk Sivil Havacılık Sektörünün Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(4), 1936-1945.
• Aydın, A. (2022). Türkiye Havayolu Taşımacılığı Sektörünün Yapısal Analizi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 10(2), 55-69.
• Bal, H., Manga, M. ve Gümüş Akar, P. (2017). Havacılık Sektörü ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 45(45), 353-366.
• Button, K., & Taylor, S. (2000). International air transportation and economic development. Journal of air transport management, 6(4), 209-222.
• Chang, Y. H., & Chang, Y. W. (2009). Air cargo expansion and economic growth: Finding the empirical link. Journal of Air Transport Management, 15(5), 264-265.
• Chi, J., & Baek, J. (2013). Dynamic relationship between air transport demand and economic growth in the United States: A new look. Transport Policy, 29, 257-260.
• Çelik D.S. (2017). Havayolu Taşımacılığı Endüstrisi ve Ekonomik Etkileri. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi. 2(8), 81-89.
• Debbage, K. G. (1999). Air transportation and urban-economic restructuring: competitive advantage in the US Carolinas. Journal of Air Transport Management, 5(4), 211-221.
• DHMİ (2024), Devlet Hava Meydanları İşletmesi, https://www.dhmi.gov.tr/Sayfalar/Istatistikler.aspx, Erişim Tarihi: 10.01.2024.
• Dickey, D.A. & Fuller, W.A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366a), 427-431.
• Dünya Bankası (2024a), https://data.worldbank.org/indicator/IS.AIR.PSGR, Erişim Tarihi: 22.01.2024.
• Dünya Bankası (2024b), https://data.worldbank.org/indicator/IS.AIR.GOOD.MT.K1, Erişim Tarihi: 22.01.2024.
• Engle, R. F., & Granger, C. W. (1987). Co-integration and error correction: representation, estimation, and testing. Econometrica: journal of the Econometric Society, 251-276.
• Eren, A. S., Eryer, A. ve Eryer, S. (2020). Havayolu Taşımacılığı ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin İncelenmesi Türkiye Örneği: Ampirik Bir Analiz. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi – USBED, 2(3), 236-257.
• Eurocontrol (2024), https://www.eurocontrol.int/our-data, Erişim Tarihi: 10.01.2024.
• Gerede E. (2011). Türkiye’deki Havayolu Taşımacılığına İlişkin Ekonomik Düzenlemelerin Havayolu İşletmelerine Etkisinin Değerlendirilmesi. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 505 537.
• Goetz, A. R. (1992). Air passenger transportation and growth in the US urban system, 1950–1987. Growth and change, 23(2), 217-238.
• Granger, C. W. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica: journal of the Econometric Society, 424-438.
• Gümüş Akar, P., Manga, M. ve Bal, H. (2019). Havayolu Taşımacılığında Liberalizasyon ve Ekonomik Büyüme Arasında Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 1160-1174.
• Hacker, R. S., & Hatemi-J, A. (2006). Tests for causality between integrated variables using asymptotic and bootstrap distributions: theory and application. Applied Economics, 38(13), 1489-1500.
• Hatemi-j, A. (2008). Tests for cointegration with two unknown regime shifts with an application to financial market integration. Empirical economics, 35(3), 497-505.
• Hatemi-j, A. (2012). Asymmetric causality tests with an application. Empirical economics, 43(1), 447 456.
• Im, K.S. & Schmidt, P. (2008). More Efficient Estimation Under Non-Normality When Higher Moments Do Not Depend on The Regressors, Using Residual Augmented Least Squares. Journal of Econometrics, 144 (1), 219-233.
• Irwin, M. D., & Kasarda, J. D. (1991), Air Passenger Linkages and Employment Growth in US Metropolitan Areas, American Sociological Review, 524-537.
• İslamoğlu, B. (2021). Türkiye’de Havayolu Taşımacılığı ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Yapısal Kırılmalı Ekonometrik Yöntem Yaklaşımıyla İncelenmesi. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi (IJBEMP), 5(2), 749-759.
• Jarque, C.M., & Bera, A.K. (1987). A test for normality of observations and regression residuals. International Statistical Review/Revue Internationale de Statistique, 55(2), 163-172.
• Johansen, S. (1991). Estimation and hypothesis testing of cointegration vectors in Gaussian vector autoregressive models. Econometrica: journal of the Econometric Society, 1551-1580.
• Kalayci, S., & Yanginlar, G. (2016). The effects of economic growth and foreign direct investment on air transportation: evidence from Turkey. International Business Research, 9(3), 154-162.
• Kiracı K. (2018). Havayolu Taşımacılığı ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik Analizi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1), 197-216.
• KTB (2024), T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, https://yigm.ktb.gov.tr/TR-9851/turizm-istatistikleri.html, Erişim Tarih: 12.01.2024.
• Lögün, A., Tüzemen, A., & Karabacak, E. (2018). Investigation Of Relationship Between Air Transport And Economic Growth. IV. International Caucasus-Central Asia Foreign Trade And Logistics Congress, 362-368.
• Marazzo, M., Scherre, R., & Fernandes, E. (2010). Air transport demand and economic growth in Brazil: A time series analysis. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 46(2), 261-269.
• Nazlioglu, S., Kucukkaplan, I., Kilic, E., & Altuntas, M. (2022). Financial market integration of emerging markets: Heavy tails, structural shifts, nonlinearity, and asymmetric persistence. Research in International Business and Finance, 62, 101742.
• Oktal, H., Küçükönal, H., ve Terlemez, L. (2007). Dünyada Bölgesel Hava Taşımacılığı ve Türkiye’de Uygulanabilirliği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 383-394.
• Phillips, P.C. & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
• Portnoy, S. (1991). Asymptotic behavior of regression quantiles in non-stationary, dependent cases. Journal of Multivariate analysis, 38(1), 100-113.
• Saikkonen, P. (1991). Asymptotically efficient estimation of cointegration regressions. Econometric theory, 7(1), 1-21.
• Sezer, S. (2018). The Impact of Logistics Sector on Economic Growth: Examination of BRICS Countries and Turkey. EconWorld, 1-10.
• Syed, Q. R., Malik, W. S., & Chang, B. H. (2019). Volatility spillover effect of federal reserve’s balance sheet on the financial and goods markets of Indo-Pak Region. Annals of Financial Economics, 14(03), 1950015.
• Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of econometrics, 66(1-2), 225-250.
• TÜİK (2024), Türkiye İstatistik Kurumu, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Ulastirma-ve-Haberlesme-112, Erişim Tarihi: 20.01.2024.
• Xiao, Z. (2009). Quantile cointegrating regression. Journal of econometrics, 150(2), 248-260.
• Zhang, F., & Graham, D. J. (2020). Air transport and economic growth: a review of the impact mechanism and causal relationships. Transport Reviews, 40(4), 506-528.