The Search For ‘‘A New World Order” in The Internatıonal Area in The Beginning of The 21st Century: Russian-China Relations

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 1, 238 - 255, 03.03.2025

Erden Kişi

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1297860

Öz

World humanity has encountered a new global power in almost every century. In the course of time, some of these global powers have lost their influence and some have disappeared from the stage of history. Just like human beings, states also go through a childhood, youth and adulthood phase. Especially those states that make the right use of their adulthood take their place on the stage of history as global powers. However, it has been observed that every global power loses this superiority capability after a certain period of time. In addition to the internal dynamics necessary for a state to become a global power, there are also vital external dynamics. In particular, the opportunities offered by the international political arena have been decisive for some states to become a global power. During the Cold War, the world was divided into two poles, with the US on the Western side and the USSR on the Eastern side. After the Cold War, it was understood that there was a "unipolar" system led by the US. As the world's sole superpower for a long period of time, the US assumed the role of the world's gendarme and pursued military and economic policies in all geographies of the world. However, after the 2000s, it has been observed that new actors with military, economic and political capabilities, just like the US, have appeared in the international arena. The People's Republic of China and the Russian Federation have been at the forefront of these actors. In this study, an analysis will be made on the bilateral relations of China and Russia, which have made a name for themselves in international politics with their economic and military capabilities after 2000, and their capabilities in the global arena. Then, it will be discussed whether Russia and China have the means to establish a "new world order". Finally, it will make determinations on the point where the relations between the two countries have reached and the target they will reach.

Anahtar Kelimeler

global politics, china, russia, pover rivalry

21. yy.’ın Başında, Uluslararası Alanda ‘‘Yeni Bir Dünya Düzeni’’ Arayışı: Rusya-Çin İlişkileri

Öz

Öz
Dünya insanlığı neredeyse her yüzyılda, yeni bir küresel güç ile karşılaşmıştır. Süreç içerisinde bu küresel güçlerin bir kısmı etkisini yitirmiş, bir kısmı ise tarih sahnesinden silinmiştir. Tıpkı insanlar gibi devletler de bir çocukluk, gençlik ve yetişkinlik evresi geçirirler. Özellikle yetişkinlik evresini doğru şekilde değerlendiren devletler, küresel güç olarak tarih sahnesinde yerlerini alırlar. Fakat her küresel gücün, belli bir dönem sonra bu üstünlük kabiliyetini kaybettiği görülmüştür. Bir devletin küresel güç olmasında, gerekli olan iç dinamikler gibi hayati önemi olan dış dinamiklerin olduğu da göze çarpmaktadır. Özellikle uluslararası politik alanın sunduğu imkânlar, kimi devletler için küresel bir güç olabilmek noktasında, oldukça belirleyici olmuştur. Soğuk Savaş sürecinde dünyanın iki kutba ayrıldığı; Batı tarafında ABD’nin, Doğu tarafında ise SSCB’nin küresel bir güç olarak öne çıktığı görülmüştür. Soğuk Savaş sonrasında ise ABD öncülüğünde ‘‘tek kutuplu’’ bir sistemin olduğu anlaşılmıştır. Uzun bir dönem dünyanın tek süper gücü olarak, adeta dünyanın jandarmalığı rolünü üstlenen ABD’nin, tüm dünya coğrafyalarında, askeri ve ekonomik politikalar yürüttüğü görülmüştür. Fakat 2000’li yıllar sonrasında tıpkı ABD gibi askeri, ekonomik ve politik imkânlara sahip yeni aktörlerin, uluslararası arenada boy gösterdiği görülmüştür. Bu aktörlerin başında ise Çin Halk Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu gelmiştir. Bu çalışmada; 2000 yılı sonrasında uluslararası politikada gerek ekonomik gerekse de askeri kabiliyetleri ile adından oldukça fazla söz ettiren Çin ve Rusya’nın ikili ilişkileri ve küresel alandaki kabiliyetleri üzerine, bir analiz yapılacaktır. Daha sonrasında Rusya ve Çin birlikteliğinin, ‘‘yeni bir dünya düzeni’’ kurabilecek imkanlara sahip olup, olmadığı tartışılacaktır. En nihayetinde ise iki ülke ilişkilerinin, geldiği nokta ve varacağı hedef üzerine tespitlerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

küresel siyaset, çin, rusya

Kaynakça

• Kaynakça Akdağ, Z. (2023). Çin Dış Politikasında Süreklilik ve Değişim. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi. 11(1), 72-96.
• Akman, H. (2022). Soğuk Savaş Sonrası Rusya-Çin İlişkileri. Avrasya Çalışmaları Dergisi. 2, 1‐28.
• Aydın, F. (2020). Çin Dış Politika Dinamiklerini Anlamlandırmak. İş ve Hayat. 6/11 (August), 142-155.
• Aydoğan, S. (2021). Rusya ve Çin’i Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Oluşumuna Götüren Sebepler. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 22(3), 135-149.
• Beyaz, F. (2024). Konfuçyüsçü Değerlerin Çin’in Dış Politikası Üzerindeki Etkisi. Doğu Asya Araştırmaları Dergisi. 7(14), 63-83.
• Brenton, Sir T. (2013). Russia and China: an axis of insecurity. Asian Affairs. 44(2), 231-249.
• Brzezinski, Z. (2005). Büyük Satranç Tahtası: Amerika’nın Küresel Üstünlüğü ve Bunun Jeostratejik Gereklilikleri. Çev. Yelda Türedi. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Budraitskis, I. (2023). Rusya’da Sol: Muhalifler Arasındaki Muhalifler. Çev. Aydın Çavdar. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Burchill, S.- Linklater, A.- Devetak, R.- Donnelly, J.- Paterson, M.- Reus-Smiti, C. and True, J. (2005). Theories of International Relations. New York: Palgrave Macmillan.
• Büyükbaş, H. (2014). Kimlik, Güç ve Dış Politika: 1912-13 Yıllarında Rusya’nın Balkan Politikası Üzerine Bir Analiz. Akademik İncelemeler Dergisi. 8(1), 245-276.
• Cankara, P. Ö. ve Cankara, Y. (2007). Vladimir Putin döneminde Rus dış politikasında yapılan değişiklikler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. (15), 193-212.
• Çolakoğlu, S. (2016). Çin-Rus İlişkileri Çerçevesinde Sibirya’yı Tartışmak. Journal of Central Asian & Caucasian Studies, 10(21). 47-77.
• Dugin, A. (2014). Rus Jeopolitiği: Avrasyacı Yaklaşım. Çev. Vügar İmanov. İstanbul: Küre Yayınları.
• Ed. Rozman, G. (2012). China’s Foreign Policy: Who Makes It, and How Is It Made? New York: Palgrave Macmillan.
• Eder, Thomas S. (2014). China-Russia Relations in Central Asia: Energy Policy, Beijing’s New Assertiveness and 21st Century Geopolitics. Wien: Springer VS.
• Erşen, E. (2014). Rusya’nın Arap Baharı Politikası. Ortadoğu Analiz. 6(61), 78-81.
• Güneş, E. (2015). Çin-Rusya İlişkilerindeki Asimetrik Denge ve Amerika Birleşik Devletleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 70(4), 839-867.
• Haas, Marcel d. (2013). Russian–Chinese Security Relations: Moscow’s Threat from the East? Netherlands Institute of International Relations Clingendael. No: 3, Report.
• He, K. (2016). China's Crisis Behavior: Political Survival and Foreign Policy After the Cold War. Cambridge: Cambridge University Press.
• İsmayıl, E. (2016). Rusya’nın Avrasya Birliği Politikası. Avrasya Etüdleri. 49(1), 125-151.
• Kaplan, Robert D. (2019). Coğrafyanın İntikamı: Yaklaşan Çatışmalar ve Kaderle Savaş Hakkında Harita Bize Neler Söyler? Çev. Zahide Tuba Kor. İstanbul: Küre Yayınları.
• Karamurtlu, B. (2020). Kuşak Yol Projesi Bağlamında Çin Halk Cumhuriyeti’nin Küresel Hegemonya Girişimi. Doğu Asya Araştırmaları Dergisi, 3(6), 54-81.
• Kazımov, U. (2020). Rusya ve Çin İlişkileri ve Soğuk Savaş Sonrası Askeri İlişkiler. Ahi Evran Akademi, 1(1), 37-52.
• Kemaloğlu, İ. (2016). 21. Yüzyılın Başında Rusya Federasyonu. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 3(2), 1-14.
• Levi, W. (1953). Modern China's Foreign Policy. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Losurda, D. (2018). Tarihten Kaçış: Günümüzde Rus ve Çin Devrimleri. Çev. Çoşkun Erdemir. İstanbul: Yordam Kitap.
• Lubina, M. (2017). Russia and China: A Political Marriage of Convenience–Stable and Successful. Berlin: Verlag Barbara Budrich.
• Lukin, A. (2021). The Russia–China entente and its future. International Politics. 58(3), 363-380.
• Lynch, Daniel C. (2015). China’s Futures: PRC Elites Debate Economics, Politics, and Foreign Policy. California: Stanford University Press.
• Menon, R. (1997). The Strategic Convergence Between Russia and China. Survival. 39(2), 101-125.
• Özsağlam, Muhittin T. (2019). Sınırlı Stratejik Ortaklık: Rusya-Çin İlişkileri. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi. 10(1), 70-90.
• Pradt, T. (2016). China’s New Foreign Policy: Military Modernisation, Multilateralism and the ‘China Threat’. Switzerland: Palgrave Macmillan.
• Roskin, Michael G. (2016). Çağdaş Devlet Sistemleri: Siyaset, Coğrafya, Kültür. Çev. Bahattin Seçilmişoğlu. Ankara: Adres Yayınları.
• Rosefielde, S. (2021). Putin's Russia: Economy, Defense and Foreign Policy. London: World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd.
• Sağlam, M. (2013). İnadın Ötesinde: Rusya’nın Suriye Politikası. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 68(4), 211-217.
• Stent, A. (2020). Russia and China: Axis of Revisionists. Brookings Institution, February. 1-14.
• Tabak, H. (2008). Mao Devletinden Devlet Maosu’na: Çin Dış Politikasında Tarih ve Değişim. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi. 2, 63-76.
• Tellal, E. (2010). Zümrüdüanka: Rusya Federasyonu’nun Dış Politikası. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 65(03), 189-236.
• Tutar, F. K., ve Koçer, F. Ş. B. (2019). Çin’in yeni ipek yolu projesi: Bir kuşak bir yol. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 5(17), 618-626.
• Tsygankov, Andrei P. (2010). Russia's Foreign Policy: change and continuity in national identity. Plymouth: Rowman & Littlefield Publishers.
• Çin-Rusya İlişkileri, https://www.tasam.org/ Files/ Icerik/ File/C%CC%A7I%CC%87N RUSYA_I%CC%87LI%CC%87S%CC%A7KI%CC%87LERI%CC%87_ihs_pdf_ef1caae4-92f2-4c7f-b801-48684a17f017.pdf, (Erişim tarihi: 11.12.2023).